Η στρατηγική απόβαση της Ελλάδας στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου παίρνει σαφή μορφή. Μετά την ελληνική πρόταση για τη διάσκεψη 5x5 και τη σύζευξη με το σχήμα «3+1» (Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ + ΗΠΑ), η Ανατολική Μεσόγειος μετασχηματίζεται σε πεδίο όπου η Τουρκία δεν είναι πλέον πρωταγωνιστής, αλλά παρατηρητής, που καλείται να αντιδράσει. Την ίδια ώρα, η ξαφνική επίσκεψη Φιντάν στις ΗΠΑ λειτουργεί περισσότερο ως σύμπτωμα, παρά ως στρατηγική κίνηση.
Ενδεικτική της νέας πραγματικότητας ήταν η παρέμβαση του Αμερικανού υπουργού Ενέργειας, Κρις Ράιτ, ο οποίος πρότεινε τη συμμετοχή του Ισραήλ στο «5x5». Η πρόταση αυτή, πέρα από τη διεύρυνση του σχήματος, επιβεβαιώνει ότι η Ουάσιγκτον επιδιώκει να μετατρέψει το εγχείρημα σε έναν μόνιμο θεσμό συντονισμού πολιτικής και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο – όπου Ισραήλ, Ελλάδα και Κύπρος λειτουργούν ως άξονες σταθερότητας και όχι η Τουρκία. Ουσιαστικά, πρόκειται για διπλωματικό «σήμα» πως το επίκεντρο των εξελίξεων μετακινείται οριστικά δυτικά της Άγκυρας.
Από ισραηλινής πλευράς, υπογραμμίζεται ότι η εκμετάλλευση των μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου –όπως των πεδίων Leviathan και Tamar– έχουν αναδείξει το Ισραήλ σε κρίσιμο κόμβο στη δυτική στρατηγική. Συγκεκριμένα, η έκθεση του Institute for National Security Studies επισημαίνει ότι η αμερικανική παρουσία στην περιοχή δεν είναι κυρίως οικονομική, αλλά γεωπολιτική: Στόχος, η απεξάρτηση από τη ρωσική επιρροή και η διαμόρφωση ισχυρών δυτικών ενεργειακών εναλλακτικών. Το αποτέλεσμα: Σχηματίζεται μια τριάδα (Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα) με δυτική στήριξη, η οποία κλείνει την πόρτα στην Τουρκία.
Από τουρκικής πλευράς, η ανάλυση του SETA τονίζει ότι η τουρκική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο –με άξονες τον εκσυγχρονισμό της χώρας σε ενεργειακό κόμβο και την υπέρβαση της ρωσικής εξάρτησης– υπονομεύεται από τη διαρκή απομόνωση. Ειδικότερα, η έκθεση επισημαίνει ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις: Η συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, η διεύρυνση της στρατιωτικοποίησης του ενεργειακού πεδίου και η συμμαχία με τις ΗΠΑ υποσκάπτουν τις φιλοδοξίες της Άγκυρας.
Το χρονικό σημείο της επίσκεψης Φιντάν στις ΗΠΑ αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον: Λίγα 24ωρα μετά τη συνεδρίαση στην Αθήνα για τα ενεργειακά και την ενεργοποίηση του «3+1», η Άγκυρα σπεύδει για διπλωματική επανενεργοποίηση. Όμως είναι πλέον σαφές ότι δεν καλείται να διαπραγματευτεί ισότιμα, αλλά να διαχειριστεί τον ρόλο της ως εξής: Ένας παράγοντας που έχει χάσει το μομέντουμ. Σε αντίθεση, η Ελλάδα (με Κύπρο και Ισραήλ) καταγράφει αύξηση του γεωπολιτικού της βάρους, διαμορφώνοντας στρατηγικούς άξονες χωρίς την Τουρκία.
Συμπερασματικά: Η Τουρκία, που για χρόνια επένδυε στο αφήγημα του ενεργειακού κόμβου της Ανατολικής Μεσογείου, σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με την πραγματικότητα μιας συμμαχίας, που την αφήνει εκτός πλάνου. Οι πρωτοβουλίες «5x5» και «3+1» δεν είναι πλέον τυχαίες κινήσεις, αλλά συστηματικές στρατηγικές επιλογές Δύσης και Ανατολικής Μεσογείου έναντι της Άγκυρας. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: πράξη ή παθητικότητα ως επιλογή.
Σε αυτό το περιβάλλον, η παραμονή της Τουρκίας στον περιφερειακό ρόλο δεν αρκεί. Στην επόμενη φάση, όποιος δεν διαμορφώνει τις συμμαχίες, διαμορφώνεται από αυτές. Και η Ελλάδα (με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ) φαίνεται πως έχει πάρει προβάδισμα.
