Η Νορβηγία είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα καπιταλιστικής και σοσιαλιστικής οικονομίας ταυτόχρονα. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει το τέταρτο υψηλότερο GDP per capita στον κόσμο, το προσδόκιμο ζωής είναι 81.8 χρόνια, η ανεργία είναι στο 3%, το 42% του πληθυσμού είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου και είναι η έβδομη χώρα στον κόσμο φιλική στο επιχειρείν. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Νορβηγία δεν εργάζονται επιπλέον ώρες, ενώ είναι σπάνια η δεύτερη εργασία.
του Παύλου Παυλίδη
Για τη Νορβηγία τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι όμως. Τη δεκαετία του ’60 το βιοτικό επίπεδο της Νορβηγίας ήταν σχεδόν το ίδιο με της Ελλάδας, με μια οικονομία που βασιζόταν στην αλιεία. Όλα όμως αλλάξαν το 1963 όταν η χώρα απέκτησε μεγάλο τμήμα της βόρειας θάλασσας και πετρέλαιο. Και μάλιστα μεγάλες ποσότητες πετρελαίου που έφθαναν τα 1.600.000 βαρέλια την ημέρα.
Το 1970 το GDP (ΑΕΠ) της Νορβηγίας ήταν $12 δισ. και το 1980 εκτοξεύτηκε στα $65 δισ. Αυτός ο πλούτος όμως δεν δημιουργήθηκε από τις πετρελαϊκές επιχειρήσεις όπως η Shell, η BP, η Exxon, αλλά από μια δημόσια τη Statoil, όπου όλα τα κέρδη πήγαιναν στα κρατικά ταμεία. Έτσι παρ’ ότι το κράτος έγινε πλούσιο δεν ξόδευε χρήματα, όπως έγινε σε άλλες περιπτώσεις ούτε μείωσε τους φόρους. Αντιθέτως οι Νορβηγοί σχεδίασαν μακροπρόθεσμα σκεπτόμενοι ότι «κάποια στιγμή το πετρέλαιο θα τελειώσει, δεν θα μπορούμε πάλι να γυρίσουμε σε μια οικονομία αλιείας». Συνεπώς έθεσαν το ερώτημα: Τι θα κάνουμε τότε;
Έτσι δημιουργήθηκε το Sovereign Wealth Fund, το μεγαλύτερο fund στον κόσμο με αξία 980 δισ. δολάρια, μεγαλύτερο και από της Κίνας με πληθυσμό 270 φόρες μεγαλύτερο από αυτόν της Νορβηγίας. Σε αυτό το fund υπάρχουν προφανώς μετρητά, χρυσός αλλά και μετοχές από επενδύσεις που έχουν γίνει σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες παγκοσμίως. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως η κυβέρνηση και οι πολίτες δεν έχουν πρόσβαση σε αυτό το fund παρά μόνο στα κέρδη του, με τα οποία χρηματοδοτούν την Υγεία, την Παιδεία, το κοινωνικό κράτος και τις υποδομές.
PIXABAY
Σημειωτέον ότι τα κέρδη του Fund δεν επιτρέπεται να επενδύονται σε εταιρείες οπλικών συστημάτων, καπνοβιομηχανίες, εταιρίες που δεν σέβονται τα εργασιακά δικαιώματα και το περιβάλλον, καθώς και οποιαδήποτε δραστηριότητα στην Βόρεια Κορέα.
Με όλον αυτόν το συσσωρευμένο πλούτο θα έλεγε κανείς πως δεν υπάρχει λόγος για υψηλή φορολογία. Ωστόσο η Νορβηγία έχει από τις πιο υψηλές φορολογίες σε έμμεσους και άμεσους φόρους στον κόσμο, αλλά παρ’ όλα αυτά οι πολίτες είναι ευχαριστημένοι γιατί δεν έχουν το άγχος μην μείνουν ποτέ χωρίς υγεία, παιδεία, κλπ.
Μετά από όλα όσα αναφέρθηκαν το συμπέρασμα για τους περισσότερους είναι οτι η Νορβηγία είναι μια ουτοπία και θα πρέπει όλοι να αντιγράψουμε και να εφαρμόσουμε αυτό το μοντέλο όπως επανειλλημένα έχει τονίσει και ο γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς. Η αλήθεια είναι πως όχι. Η Νορβηγία ήταν απλά «τυχερή» που βρήκε πετρέλαιο. Αν κάτι πρέπει να «αντιγράψουμε» δεν είναι το οικονομικό της μοντέλο, αλλά ο τρόπος σκέψης και συμπεριφοράς των πολιτών της που οφείλονται στην παιδεία αυτής της χώρας. Γιατί και άλλες χώρες ήταν «τυχερές» με πετρέλαιο, όπως η Βενεζουέλα και όλοι βλέπουν το αποτέλεσμα. Συνεπώς και με βάσει όλα τα προαναφερόμενα καταλήγουμε στο εξής:
Πρώτον, ο τρόπος σκέψης είναι οτι δεν χρειάζονται ακρότητες. Ό,τι παρεκκλίνει του κέντρου και της μεσότητας δημιουργεί προβλήματα, αφού και από τη μια και από την άλλη πλευρά υπάρχουν θετικά. Και για να απολαύσει κάποιος τα θετικά και των δύο πλευρών πρέπει να βρίσκεται στη μέση. Όπως έκανε και η Νορβηγία όπου μεταξύ δύο συστημάτων επέλεξε την μίξη τους.
Δεύτερον, δεν υπάρχει τέλειο σύστημα, κάθε χώρα πρέπει να προσαρμόζεται με βάση τον φυσικό πλούτο, την γεωγραφία, την κουλτούρα και την ιστορία της. Αυτό που κάνει ένα σύστημα κατά το δυνατόν τέλειο, είναι το υψηλό επίπεδο παιδείας. Κάποιοι στην Ελλάδα μιλούσανε και μιλάνε για σκανδιναβικό μοντέλο. Φανταστείτε η Ελλάδα να είχε αντιστοιχη Statoil. Μέσα σε μια ώρα με 151 βουλευτές θα άλλαζε ο νόμος, η κυβέρνηση θα είχε πρόσβαση στο fund και τα χρήματα θα είχαν γίνει καπνός από τη πρώτη κιόλας μέρα.
