Η στρατηγική του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή, όπως αποτυπώθηκε στο περίφημο «Σχέδιο Γινόν» του 1982, φαίνεται να επιστρέφει, όχι απαραίτητα ως συνειδητό σχέδιο δράσης αλλά ως πραγματικότητα που επιβεβαιώνει τον αρχικό σχεδιασμό. Το σχέδιο εκείνο, που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στην εποχή του, μοιάζει σήμερα να αποκτά ξανά βαρύτητα μέσα από τα ίδια τα γεγονότα που διαμορφώνουν τη νέα Μέση Ανατολή. Η διάλυση αραβικών κρατών, η ενίσχυση εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων και η εξουδετέρωση απειλών όπως του Ιράν, της Συρίας, της Χεζμπολάχ και της Χαμάς αποτελούν σήμερα κεντρικά στοιχεία του ισραηλινού δόγματος επιβίωσης.
Το «Σχέδιο Γινόν», δημιουργία του πρώην διπλωμάτη Οντέν Γινόν, προέβλεπε τη διάσπαση των μεγάλων αραβικών κρατών σε μικρότερα, εθνοτικά και θρησκευτικά ομοιογενή. Σκοπός: Η διάλυση κάθε συνεκτικής απειλής για το Ισραήλ και η δημιουργία ενός «προστατευτικού δακτυλίου» μικρών ή κατακερματισμένων κρατών γύρω του. Ιράκ, Συρία, Λίβανος, όλα προβλεπόταν να μεταβληθούν σε μικρές και αδύναμες κρατικές οντότητες.
Σαράντα χρόνια μετά, ο χάρτης της Μέσης Ανατολής δείχνει εκπληκτικά συγγενής με τις προβλέψεις του «Σχεδίου Γινόν»:
-Το Ιράκ παραμένει τριχοτομημένο μεταξύ σιιτών, σουνιτών και Κούρδων.
-Η Συρία είναι de facto διαιρεμένη ανάμεσα σε Αλαουίτες (οπαδούς του Ασαντ), σουνιτικές ισλαμιστικές πολιτοφυλακές (του τζιχαντιστή ηγέτη Αλ Τζολανί), Κούρδους στα βορειοανατολικά, τουρκικές δυνάμεις κατοχής στον βορρά, αλλά και τη μειονότητα των Δρούζων στον νότο (την οποία στηρίζει το Ισραήλ) που σήμερα συγκρούεται με τους τζιχαντιστές του Τζολάνι.
-Ο Λίβανος σπαράσσεται από τη σύγκρουση σιιτών (Χεζμπολάχ) και σουνιτών αλλά και την αποδυναμωμένη παρουσία του χριστιανικού στοιχείου.
-Η Γάζα λειτουργεί ως τρομοκρατικό προτεκτοράτο της Χαμάς και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
Το Ισραήλ δεν προκάλεσε άμεσα αυτές τις εξελίξεις, αλλά φρόντισε να εκμεταλλευτεί στο έπακρο την αποσταθεροποίηση των κρατών που το απειλούσαν. Στο Ιράκ ευνόησε την ανεξαρτησία των Κούρδων ως ανάχωμα απέναντι στο σιιτικό Ιράν. Στη Συρία η πολιτική του προσαρμόστηκε ανάλογα με το ποιος κυριαρχούσε στα σύνορά του:
-Χτυπά ιρανικούς και σιιτικούς στόχους.
-Στηρίζει τους Δρούζους στη Σουέιντα.
-Και βλέπει με θετικό μάτι την ανάδειξη ενός αντι-ιρανικού κουρδικού μορφώματος στα ανατολικά της Συρίας.
Το «Σχέδιο Γινόν» βασιζόταν σε ένα δεδομένο: Την εσωτερική αστάθεια και τις αντιπαραθέσεις του αραβικού κόσμου. Ομως στη σημερινή γεωπολιτική σκακιέρα το μεγαλύτερο εμπόδιο για την τελική εφαρμογή του είναι το ισλαμοεθνικιστικό καθεστώς της Τουρκίας, που διεκδικεί με τη σειρά του την πρωτοκαθεδρία στον μουσουλμανικό κόσμο.
Η Αγκυρα σήμερα ελέγχει μεγάλο μέρος της Βόρειας Συρίας, υποστηρίζει ανοιχτά τον τζιχαντιστή ηγέτη Αλ Τζολάνι, έχει στρατιωτική παρουσία στο Ιράκ και στηρίζει τουρκομανικές πολιτοφυλακές και ενισχύει τη Χαμάς και υποθάλπει ισλαμιστικά δίκτυα στα παλαιστινιακά εδάφη.
Η ισραηλινή στρατηγική δεν μπορεί να αγνοήσει πλέον την τουρκική διείσδυση, μια χώρα με πυρηνικές φιλοδοξίες, ισχυρή ναυτική ενίσχυση και σχέσεις με Ρωσία, Ιράν, Κατάρ και Πακιστάν.
Το «Σχέδιο Γινόν» δεν εφαρμόστηκε ποτέ επίσημα. Ομως η σημερινή κατάσταση –από γεωστρατηγική λογική– μοιάζει σαν το σχέδιο να εφαρμόστηκε με μεγάλη συνέπεια: Κατακερματισμός αραβικών κρατών, έλεγχος εμπορικών και ενεργειακών διαδρόμων, ενίσχυση εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων.
Δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατες αναλύσεις έγκριτων διεθνών μέσων και δεξαμενών σκέψης, όπως οι «Financial Times», η «Wall Street Journal», αλλά και το New Arab, επανέφεραν στη δημόσια συζήτηση το «Σχέδιο Γινόν» σε συνδυασμό με την ισραηλινή στρατηγική μετά τις επιχειρήσεις σε Συρία και Γάζα. Χωρίς να το υιοθετούν ρητά ως πολιτική, αναγνωρίζουν ότι η πολυδιάσπαση των απειλών γύρω από το Ισραήλ συνιστά ευνοϊκό πλαίσιο για την προώθηση των στρατηγικών του στόχων.
Από την άλλη πλευρά, η Δύση –κυρίως η Ευρώπη– παρακολουθεί απαθής, αφήνοντας το Ισραήλ μόνο του απέναντι στο ιρανικό τόξο, τον τουρκικό επεκτατισμό και τα κατάλοιπα του ISIS. Και κάπως έτσι, ένα σχέδιο του 1982 μοιάζει σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ.
