«Ο χάρτης είναι σημαντικός γιατί αντικατοπτρίζει τους βασικούς στόχους της Τουρκίας και τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται για την προστασία των δικαιωμάτων και συμφερόντων της στο πλαίσιο της "Γαλάζιας Πατρίδας". Αποτελεί, επίσης, ένα συγκεκριμένο παράδειγμα βούλησης να προστατευθεί η "Γαλάζια Πατρίδα"», δήλωσε στις 9 Ιουνίου (εφημερίδα «Milat») ο δρ Μουσταφά Μπασκαρά, διευθυντής του Εθνικού Ερευνητικού Κέντρου για το Δίκαιο της Θάλασσας (DEHUKAM) του Πανεπιστημίου της Αγκυρας.
Στις 16 Ιουνίου, το DEHUKAM δημοσίευσε τον χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) της Τουρκίας, η οποία τον υπέβαλε στη Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή της UNESCO ως απάντηση στον ελληνικό ΘΧΣ που δημοσιεύτηκε στις 16 Απριλίου 2025. Αθήνα και Λευκωσία αντέδρασαν έντονα και απέρριψαν την τουρκική ενέργεια που αποπειράται να χρησιμοποιηθεί ως «νομική επίφαση» για τον αναφανδόν σφετερισμό των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων και της δικαιοδοσίας τους από την Αγκυρα.
Στον τουρκικό ΘΧΣ, που τέμνει το Αιγαίο στη μέση, περιλαμβάνονται: το αναθεωρητικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», η λεγόμενη θεωρία των «γκρίζων ζωνών», τα επιχειρήματα που ερείδονται στο καλούμενο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, άλλες συναφείς απόψεις περί θαλάσσιων ζωνών και δικαιοδοσιών, ενώ υπάρχει αναφορά ακόμα και στο Πρακτικό της Βέρνης. Παρότι στο συνοδευτικό σημείωμα του χάρτη δεν υπάρχει αναφορά στην αποστρατιωτικοποίηση, ο κ. Μπασκαρά στη συνέντευξή του είχε αναφερθεί εκτενώς σε αυτή.
Μετά τη δημοσίευση του ελληνικού χάρτη, που για πρώτη φορά αποτύπωσε τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και δη σε ευρωπαϊκό κείμενο, η Τουρκία είχε προαναγγείλει άμεση απάντηση. Ως εκ τούτου, η Αθήνα δεν πιάστηκε εξαπίνης την περασμένη Δευτέρα. Ορισμένες αρμόδιες πηγές συνέδεαν τον χρόνο της δημοσίευσης του τουρκικού χάρτη και με την επικείμενη ανακοίνωση από πλευράς Ελλάδας για τα δύο θαλάσσια πάρκα.
Οπως προκύπτει από την ανακοίνωση αλλά και βάσει όσων ανέφεραν διπλωματικοί αξιωματούχοι σε ιδιωτικές συζητήσεις, το υπουργείο Εξωτερικών τηρεί μια νομική προσέγγιση επί του θέματος. Οι αρμόδιοι θεωρούν ότι αυτή καθαυτή η καταχώριση του τουρκικού ΘΧΣ δεν είναι μείζονος σημασίας καθώς –όπως λένε– αφενός η Αγκυρα δεν είχε καμία υποχρέωση να το πράξει, σε αντίθεση με την Αθήνα, που εκπλήρωσε μια ευρωπαϊκή υποχρέωση. Αφετέρου οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν ότι η ανάρτηση του χάρτη στη συγκεκριμένη επιτροπή της UNESCO δεν έχει καμία νομική ισχύ, καθώς πρόκειται για αναρμόδιο φορέα.
Ως προς το τελευταίο, επικαλούνται και το disclaimer στη σελίδα του διεθνούς οργανισμού που αναφέρει ότι «οι πληροφορίες στο παρόν προφίλ χώρας δεν υποδηλώνουν την έκφραση οποιασδήποτε γνώμης εκ μέρους της UNESCO σχετικά με το νομικό καθεστώς οποιασδήποτε χώρας, εδάφους, πόλης ή περιοχής ή των αρχών της ή σχετικά με την οριοθέτηση των συνόρων ή των συνόρων της».
Στο υπουργείο Εξωτερικών θεωρούν τον τουρκικό χάρτη ως αντανακλαστική αντίδραση στον ελληνικό και, σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται το αν και ποια θα είναι η ελληνική απάντηση, καθώς δεν θέλουν να νομιμοποιήσουν την τουρκική ενέργεια. Η Ελλάδα κοινοποίησε στις 23 Απριλίου τον ΘΧΣ της στην ΕΕ. Αυτό το διάστημα ο χάρτης της βρίσκεται υπό επεξεργασία από τις υπηρεσίες της Επιτροπής και το επόμενο διάστημα θα αναρτηθεί επισήμως σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
«Η Ελλάδα κάνει κινήσεις ουσίας που εδράζονται στο Διεθνές Δίκαιο και στο Δίκαιο της Θάλασσας, καθώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη προβαίνει σε πρωτοβουλίες που δεν αναλάμβαναν προηγούμενες κυβερνήσεις», σχολίαζαν σχετικά κυβερνητικές πηγές.
Πλαίσιο α λα Τούρκα
Επιχειρώντας να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις, τουρκικές διπλωματικές πηγές που επικαλέστηκε το TGRT χαρακτήρισαν ως «αδικαιολόγητη και περιττή προσπάθεια δημιουργίας έντασης» την ελληνική αντίδραση. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την ίδια πηγή πληροφόρησης, από την Αγκυρα επαναλάμβαναν «την έκκληση για διάλογο παρά τις δηλώσεις της Ελλάδας».
Από τη ρητορική και φυσικά τις ενέργειες της γείτονος καθίσταται σαφές ότι προϊόντος του χρόνου η Τουρκία επιδιώκει μεθοδικά να χτίσει μια νομιμοποιητική βάση για τις παράνομες δράσεις της, αλλά και να θεμελιώσει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο υπό το οποίο εκτιμά ότι πρέπει να πραγματοποιηθούν οι διμερείς διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Γι’ αυτό, στον ΘΧΣ, η Αγκυρα αναφέρεται μεταξύ άλλων στο (ανενεργό από τη δεκαετία του 1980) Πρακτικό της Βέρνης, στις «γκρίζες ζώνες» με τη διατύπωση περί νησιών, νησίδων και βραχονησίδων «που δεν παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα με διεθνείς συνθήκες» αλλά και στα διεκδικούμενα εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας που –σύμφωνα με την ίδια– βρίσκονται δυτικά του 28ου μεσημβρινού (δυτικά του μέσου της Ρόδου) και στηρίζονται σε επιστολές της στον ΟΗΕ (13 Νοεμβρίου 2019, 18 Μαρτίου 2020). Η Αθήνα έχει αντικρούσει τις επιστολές και τα τουρκικά επιχειρήματα περί «δίκαιης επίλυσης διαφορών με βάση τις αρχές της δίκαιης μεταχείρισης»· για την ίδια, το μόνο πλαίσιο διαπραγμάτευσης είναι το Δίκαιο της Θάλασσας.
