Ο ΟΠΕΚΕΠΕ από την ημέρα που ιδρύθηκε, πριν από περίπου 20 χρόνια, υποτίθεται πως θα ήταν ο βασικός πυλώνας της εφαρμογής της αγροτικής πολιτικής στην Ελλάδα, µε βασική δουλειά του Οργανισμού τη δίκαιη και με διαφάνεια κατανοµή των κοινοτικών ενισχύσεων.
Ωστόσο η πραγματικότητα δείχνει πως σε πολλές περιπτώσεις έκανε απλά διαχείριση –πολλές φορές με λάθος τρόπο–, ενώ τις διαχρονικές αδυναμίες του συστήματος, όπως αυτές περιγράφονται στις επισημάνσεις της αρμόδιας Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μπόρεσαν να τις εκμεταλλευτούν οι αετονύχηδες εις βάρος των χιλιάδων έντιμων παραγωγών.
Πού αποδίδει τα μαύρα χάλια του ΟΠΕΚΕΠΕ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
- Στην απουσία Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης.
- Στην έλλειψη Εθνικού Κτηματολογίου και τη μη ολοκλήρωση των Δασικών Χαρτών.
- Στην απουσία ολοκληρωμένων και διαλειτουργικών πληροφοριακών συστημάτων.
- Στη μείωση του επιτόπιου ελεγκτικού έργου του Οργανισμού λόγω της σημαντικής έλλειψης προσωπικού.
Επί κυβέρνησης ΝΔ οι διοικήσεις του Οργανισμού και οι πολιτικές ηγεσίες του ΥΠΑΑΤ προσπάθησαν να επιλύσουν αυτά τα προβλήματα, καθώς δρομολογήθηκε η ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου και των Δασικών Χαρτών, ενώ η ολοκλήρωση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης ανατέθηκε στις Περιφέρειες, οι οποίες ανέλαβαν τη σχετική αρμοδιότητα μαζί με τους αναγκαίους πόρους.
Παράλληλα, προχώρησε η αναβάθμιση του πληροφοριακού συστήματος, μετά από διαγωνισμό, που ανατέθηκε σε τεχνικό σύμβουλο για τη διασφάλιση του συστήματος πληρωμών. Όλες αυτές ήταν διαχρονικές αδυναμίες, καθώς ποιος μπορεί να ξεχάσει τις ευθύνες των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ για το Εθνικό Κτηματολόγιο και τους Δασικούς Χάρτες, αλλά και της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ η οποία, παρά τον σχετικό Κανονισμό της ΕΕ για τους βοσκοτοπικούς χάρτες, επέλεξε το 2015 τη μεταβατική «τεχνική λύση», χωρίς να υλοποιήσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και την τελική διαμόρφωση των βοσκοτοπικών χαρτών έως το 2019.
Μετά το 2020, με κυβέρνηση της ΝΔ:
α) Ανατέθηκε η κατάρτιση των βοσκοτοπικών χαρτών στις Περιφέρειες, ενώ διατέθηκαν για τον σκοπό αυτό από την πολιτεία οι αναγκαίοι πόροι προς την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση.
β) Καταργήθηκε το 2023 από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας η δυνατότητα που δόθηκε το 2017 να δηλώνονται βοσκότοποι από «κτηνοτρόφους» χωρίς ζώα.
γ) Υλοποιήθηκε διεθνής διαγωνισμός για την ολοκλήρωση του πληροφοριακού συστήματος του ΟΠΕΚΕΠΕ για τους ελέγχους των δηλώσεων.
Οι προσπάθειες αυτές προφανώς δεν τελεσφόρησαν στο ακέραιο αφού πολλοί επιτήδειοι συνέχισαν να αξιοποιούν τις «τρύπες» και τις αδυναμίες του συστήματος – ως προς τους ηλεκτρονικούς διασταυρωτικούς ελέγχους από το πληροφοριακό σύστημα που ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί, αλλά και την αδυναμία επιτόπιων ελέγχων λόγω έλλειψης προσωπικού.
Τι σημαίνει το πρόστιμο των 450 εκατ. για το εθνικό σύστημα πληρωμών;
Με την τελευταία απόφαση της DG Agri, στην Ελλάδα επιβάλλεται μια πολύ υψηλή δημοσιονομική διόρθωση σε σχέση με τις άλλες χώρες που περιλαμβάνονται στην ίδια απόφαση για υποθέσεις αντίστοιχου χαρακτήρα που εξετάζει η Επιτροπή.
Αυτό συμβαίνει για δύο κυρίως λόγους:
- Πρώτον, διότι στο εθνικό σύστημα πληρωμών (ΟΠΕΚΕΠΕ) οι αδυναμίες αυτές είναι επαναλαμβανόμενες από το 2016 έως σήμερα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται συνεχώς, σύμφωνα με τους κανόνες της Επιτροπής, το ποσοστό της επιβαλλόμενης δημοσιονομικής διόρθωσης επί των άμεσων ενισχύσεων που προβλέπονται.
- Και, δεύτερον, διότι στην προγραμματική περίοδο της ΚΑΠ που διανύουμε η Ελλάδα έχει διατηρήσει σταθερό το ποσό των άμεσων ενισχύσεων επί των οποίων τελικά επιβάλλονται οι δημοσιονομικές διορθώσεις. Δηλαδή για την Ελλάδα αυξάνεται το ποσοστό της ποινής επί ενός σταθερού ποσού την τρέχουσα περίοδο, τη στιγμή που στις άλλες χώρες οι δημοσιονομικές διορθώσεις επιβάλλονται επί ενός ποσού που μειώνεται, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν τις αδυναμίες και τις «τρύπες» των δικών τους συστημάτων.
Τέλος στη δυνατότητα κτηνοτρόφων να δηλώνουν βοσκότοπους μακριά από την περιοχή δραστηριότητάς τους μπαίνει από φέτος καθώς, όπως πολλάκις έχει ανακοινώσει το τελευταίο διάστημα ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας, η λεγόμενη «τεχνική λύση» δεν θα γίνεται πλέον αποδεκτή μέσω των δηλώσεων ΟΣΔΕ.
Αναφερόμενος στο καθεστώς της «τεχνικής λύσης», ο υπουργός διευκρίνισε τα εξής: «Για την εφετινή χρονιά, δεν θα υπάρχει η δυνατότητα να δηλώνει κανείς βοσκότοπους μακριά από τον δικό του τόπο. Η “τεχνική λύση”, που είχε συμφωνηθεί από την κυβέρνηση του 2015 με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προέβλεπε ότι μπορούσε κανείς να δηλώνει βοσκότοπους ακόμα και πολύ μακριά από το σημείο των εγκαταστάσεών του. Για παράδειγμα, νησιά να δηλώνουν βοσκότοπους στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτό ήταν μια “παραδοχή” της Επιτροπής, ώστε να αντληθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι, αλλά δεν σημαίνει ότι έπρεπε να συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί οι βοσκοτοπικοί χάρτες, κάτι που τώρα γίνεται».
Ο κ. Τσιάρας αποσαφήνισε ότι η «τεχνική λύση» εφαρμόστηκε προσωρινά για να μη χαθούν ενισχύσεις, αλλά, στη συνέχεια, «δεν συνοδεύτηκε από τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις», με αποτέλεσμα «να υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες και ενδείξεις για καταχρήσεις, οι οποίες πλέον διερευνώνται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία».
Τέλος, ξεκαθάρισε πως δεν φταίει σε τίποτα ο έντιμος αγρότης για να υπάρχουν καθυστερήσεις ή σκιές σε σχέση με τη διανομή των κοινοτικών πόρων και διαβεβαίωσε κατηγορηματικά ότι οι ενισχύσεις θα συνεχίσουν να καταβάλλονται κανονικά.
