Με τον Τραμπ, οι αλλαγές στην παγκόσμια πολυμέρεια πιθανόν να χαρακτηριστούν από περισσότερο ανταγωνισμό και διμερείς συμφωνίες.
Χωρίς τη συμμετοχή των μεγάλων δυνάμεων, η πολυμέρεια δεν επιβιώνει πόσο δε μάλλον χωρίς την συμμετοχή της μεγαλύτερης εξ αυτών-των Ηνωμένων Πολιτείων. Για να το πω πιο απλά , θα μοιάζει σαν την διεξαγωγή ενός αγώνα GrandPrix χωρίς την συμμετοχή της Ferrari. Η διεθνής κοινότητα θα αναγκαστεί είτε της αρέσει είτε όχι, να προσαρμοστεί σε μια νέα εκδοχή: την πολυμέρεια τύπου Τραμπ. Η οποία έχει ως βασικό της χαρακτηριστικό το εθνικό συμφέρον κάθε χώρας από την εφήμερη αναζήτηση ενός κοινού συμφέροντος για όλους. Άλλωστε ο πρώην και μελλοντικός Πρόεδρος το έχει ήδη πει: στην πρώτη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στην οποία μίλησε, το 2017. Μένει να αποδειχτεί εάν έχει αλλάξει γνώμη.
Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ-με διπλή πλειοψηφία, ίσως και τριπλή αν οι Ρεπουμπλικάνοι πάρουν επίσης τη Βουλή-βάζει ένα τέλος στις αμερικανικές αβεβαιότητες. Η νέα εκδοχή διεθνούς συνεργασίας θα έχει έμμεσο αντίκτυπο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δεν είναι αλήθεια ότι ο Ντόναλντ Τραμπ απορρίπτει την πολυμέρεια. Ο επανεκλεγείς Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών γνωρίζει πολύ καλά ότι για να διαπρέψεις (America First) πρέπει να τα βάλεις με όλους τους άλλους. Αυτό που απορρίπτει είναι το παραδοσιακό μοντέλο λειτουργίας της πολυμερούς συνεργασίας, το οποίο ουσιαστικά συνίσταται στο να κάθονται όλοι γύρω από ένα τραπέζι και να διαπραγματεύονται λύσεις σε διεθνή, μερικές φορές και σε περιφερειακές κρίσεις, καταλήγοντας σε συμπεράσματα και αποφάσεις με συναίνεση ή σε σπάνιες περιπτώσεις, με «ειδική πλειοψηφία» όπως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ή στο δικαίωμα αρνησικυρίας των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ .
Αυτό συνήθως επιτυγχάνεται μετά από εξαντλητικές συναντήσεις, αλλά αποτελεί μέρος της διαδικασίας. Ωστόσο, πίσω από αυτή την διαδικασία υπάρχει η πεποίθηση ότι για τα μέλη της διεθνούς κοινότητας (ΟΗΕ, ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΟΑΣΕ, ΟΟΣΑ, κ.λπ.) υπάρχει ένα σημείο στο οποίο μπορούν να συμφωνήσουν όλοι. Απλά πρέπει να συμφωνήσουν εάν όχι όλοι τουλάχιστον η πλειοψηφία.
Ο Τραμπ από την άλλη έχει δαρβινική άποψη για τις διεθνείς σχέσεις. Η ισορροπία επιτυγχάνεται μέσω του ανταγωνισμού. Κάθε χώρα πρέπει να επιδιώκει τα δικά της συμφέροντα κάνοντας χρήση της δύναμης, τους πόρους και τις δυνατότητες της για να το πετύχει . Αυτή η προσέγγιση έχει δύο προφανείς συνέπειες προς όφελος των Ηνωμένων Πολιτειών, τουλάχιστον pro tempore: ωφελεί τους ισχυρότερους με συνέπια να μετατραπεί η πολυμέρεια σε ένα σύστημα διμερών σχέσεων.
Η πολυμερής προσέγγιση του Ντόναλντ Τραμπ είναι ένα άθροισμα διμερών διαφορών. Θα είναι δύσκολες οι στιγμές για τα Ηνωμένα Έθνη και την Ατλαντική Συμμαχία και θα τεθούν υπαρξιακές προκλήσεις για την ΕΕ της οποίας η ιδρυτική αρχή είναι ακριβώς το αντίθετο: η προώθηση και προάσπιση των κοινών συμφερόντων των κρατών μελών. Το ερώτημα που τίθεται από αύριο είναι: Πόσοι θα μπουν στον πειρασμό να ακολουθήσουν το αμερικανικό παράδειγμα;
*Στράτος Γεραγώτης, Δρ. Παν/μιου των Βρυξελλών
