Η αναθεώρηση του άρθρου 103 του Συντάγματος που προβλέπει τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων τίθεται επίσημα στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης, με την κυβέρνηση να επιδιώκει τη θεσμοθέτηση αξιολόγησης και τη δυνατότητα απομάκρυνσης υπαλλήλων που κρίνονται συστηματικά ανεπαρκείς. Στόχος είναι η αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης με εργαλείο τη λογοδοσία και την επιβράβευση των αποδοτικών υπαλλήλων.
Ψηλά στην κυβερνητική ατζέντα έχει περάσει η πρόταση για αναθεώρηση του άρθρου 103 του Συντάγματος, που καθιερώνει τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε πρόσφατη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Τασούλα, υπογράμμισε την ανάγκη η συνταγματική πρόβλεψη να προσαρμοστεί στη σύγχρονη ανάγκη αξιολόγησης και ευελιξίας στη δημόσια διοίκηση.
Ο Πρωθυπουργός ανέφερε χαρακτηριστικά πως στόχος της αναθεώρησης δεν είναι η τιμωρητική προσέγγιση, αλλά η θεσμική κατοχύρωση της αξιολόγησης, ώστε οι συνεπείς και αποδοτικοί υπάλληλοι να επιβραβεύονται και όσοι αποτυγχάνουν συστηματικά να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους, να μπορούν να απομακρύνονται χωρίς συνταγματικά εμπόδια.
Συνταγματική αναθεώρηση: Τα επόμενα βήματα
Η κυβέρνηση σκοπεύει να αξιοποιήσει τη νέα κοινοβουλευτική περίοδο που αρχίζει τον Οκτώβριο για να δρομολογήσει τη διαδικασία συνταγματικής αναθεώρησης.
Στη λίστα προς αναθεώρηση περιλαμβάνονται, εκτός από το άρθρο 103, τα άρθρα:
-Άρθρο 16 (ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων)
-Άρθρο 86 (ποινική ευθύνη υπουργών)
- Άρθρο 24 (περιβάλλον και χωροταξία)
Η παρούσα Βουλή θα έχει τον ρόλο της προτείνουσας, ενώ η επόμενη θα κληθεί να εγκρίνει ή να απορρίψει τις προτάσεις, ανάλογα με τον αριθμό των ψήφων που θα συγκεντρωθούν τώρα:
-Με λιγότερες από 151 ψήφους, ένα άρθρο απορρίπτεται.
-Με 151-180 ψήφους, η επόμενη Βουλή θα πρέπει να εγκρίνει με 180+ ψήφους.
-Με πάνω από 180 ψήφους από τώρα, αρκούν 151 στην επόμενη Βουλή.
Η κυβέρνηση επιδιώκει την επίτευξη της ανώτερης πλειοψηφίας των 180 βουλευτών, γι' αυτό και επιδιώκει διάλογο με όλες τις πολιτικές δυνάμεις.
Νέα ψηφιακά εργαλεία αξιολόγησης στο δημόσιο
Η κυβέρνηση έχει ήδη ξεκινήσει μία νέα πλατφόρμα για την αξιολόγηση δημόσιων υπηρεσιών από τους πολίτες. Σχεδόν 5 εκατομμύρια πολίτες και κάτοικοι μπορούν, μέσω της σελίδας axiologisi.ypes.gov.gr, να συμπληρώνουν ερωτηματολόγιο με περίπου 50 ερωτήσεις, αξιολογώντας 45 δημόσιες υπηρεσίες όπως ο ΕΦΚΑ, η ΑΑΔΕ, οι συγκοινωνίες, τα σχολεία, η καθαριότητα και ο ηλεκτροφωτισμός.
Η αξιολόγηση πραγματοποιείται ανά εξάμηνο, ενισχύοντας τη διαφάνεια και παρέχοντας στην Πολιτεία εργαλεία λογοδοσίας και βελτίωσης. Τα δεδομένα συλλέγονται ανώνυμα, με γεωγραφικά και ηλικιακά κριτήρια, και θα διατίθενται ελεύθερα ως open data.
Για τις μετωπικές υπηρεσίες, όπως τα ΚΕΠ, σχεδιάζεται αποστολή προσωποποιημένου μηνύματος στον πολίτη για αξιολόγηση μετά την εξυπηρέτηση. Ξεχωριστό εργαλείο ετοιμάζεται και για τις δομές υγείας.
Πολιτικές αντιδράσεις: Σκηνικό αντιπαράθεσης
Η πρωτοβουλία για την άρση της μονιμότητας έχει προκαλέσει έντονες πολιτικές αντιδράσεις. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, χαρακτήρισε την πρόταση «πυροτέχνημα», κατηγορώντας τη Νέα Δημοκρατία ότι υπονομεύει την αξιοκρατία μέσω κομματικών τοποθετήσεων.
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Σωκράτης Φάμελλος, έκανε λόγο για «ξεπούλημα του Δημοσίου», ενώ ο Δημήτρης Κουτσούμπας από το ΚΚΕ κατηγόρησε την κυβέρνηση για προσπάθεια μετακύλισης των ευθυνών του κράτους στους ίδιους τους εργαζόμενους.
Από πλευράς του, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, υποστήριξε πως η πρωτοβουλία δεν έχει τιμωρητικό χαρακτήρα, αλλά στόχο να ενισχυθεί η αξιοκρατία στο Δημόσιο, σύμφωνα με ευρωπαϊκά πρότυπα.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης κάλεσε τα κόμματα να πάρουν καθαρή θέση για το αν συμφωνούν να συζητηθεί το άρθρο 103, σημειώνοντας ότι οι αναφορές σε μετακλητούς υπαλλήλους είναι αποπροσανατολιστικές.
Η Έφη Αχτσιόγλου, από τη Νέα Αριστερά, κατηγόρησε την κυβέρνηση για επιδίωξη κοινωνικού αυτοματισμού, ενώ ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος, σχολίασε πως τέτοιες τακτικές ταιριάζουν μόνο σε αυταρχικά καθεστώτα.
Η κυβέρνηση δηλώνει αποφασισμένη να προχωρήσει στη συζήτηση με όρους θεσμικής σοβαρότητας και συναίνεσης, επιδιώκοντας όχι τη ρήξη αλλά τη μεταρρύθμιση. Όπως δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «συναινετική συζήτηση δεν σημαίνει συμφωνία σε όλα, αλλά σεβασμό στο Σύνταγμα και στη διαδικασία».
Μέχρι τα τέλη του 2025 θα έχει διαμορφωθεί το αναθεωρητικό κείμενο και θα τεθεί σε ψήφιση, με στόχο τη βελτίωση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης με γνώμονα την αποτελεσματικότητα, την αξιολόγηση και τον σεβασμό στα δικαιώματα των πολιτών και των δημοσίων λειτουργών.
