Μέσα στην απόλυτη σιωπή δόθηκε στη δημοσιότητα, λίγο πριν από το Πάσχα, η ετήσια λίστα της οργάνωσης «Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα» για την ελευθερία του Τύπου σε 180 χώρες. Η Ελλάδα, από τη θέση 108 το 2022 και 107 το 2023, βρέθηκε στη θέση 88. Δηλαδή ανέβηκε κατά 20 θέσεις. Από τον ΣΥΡΙΖΑ, που μας είχε ζαλίσει το κεφάλι επαναλαμβάνοντας «Λίστα 108», δεν ακούστηκε κιχ. Λογικό, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ και λοιποί μιλάνε μόνο για όσα τους συμφέρουν. Δυστυχώς, δεν εκδόθηκε ανακοίνωση ούτε και από την ΕΣΗΕΑ.
Από την πλευρά τους, οι «Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα» υποχρεώθηκαν στη διόρθωση μπροστά στη γενική κατακραυγή να τοποθετούν μια χώρα με Κοινοβουλευτική Δημοκρατία σε χειρότερη μοίρα από μια σειρά χούντες. Και σίγουρα θα έφερναν την Ελλάδα σε ακόμη καλύτερη θέση, αν δεν προσπαθούσαν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Γι’ αυτό και στις αναφορές τους στη χώρα μας είναι σαφές πως χρειάστηκε να αιτιολογήσουν τη φετινή επιλογή θέσης για την Ελλάδα τραβώντας κυριολεκτικά τα «επιχειρήματά» τους από τα μαλλιά. Και πάντως πολλά από αυτά τα «επιχειρήματα» καταγράφονται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ανέφεραν για παράδειγμα –αλλά όχι με την γνωστή ένταση– τα περί πόλωσης στο χώρο του Τύπου, επειδή τα συγκροτήματα ανήκουν σε επιχειρηματίες. Λες και στις άλλες χώρες, ιδιοκτήτες των ΜΜΕ είναι... φιλανθρωπικά ιδρύματα! Και αποφεύγοντας να αναφέρουν ότι ένα κόμμα, ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει στην κατοχή του δικά του media! Την ίδια ώρα, αυτοαναιρούνται, αναφέροντας πως ο Τύπος στην Ελλάδα είναι κατακερματισμένος, λόγω της ύπαρξης πολλών ΜΜΕ. Τελικά τι θέλουν; Πόλωση με υπερσυγκέντρωση ή κατακερματισμό με περισσότερα media – και επομένως περισσότερες φωνές;
Αναφέρουν επίσης ότι «ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι αρμόδιος για την εποπτεία των κρατικών ΜΜΕ, γεγονός που... εξαφανίζει (sic) την ανεξαρτησία τους» και ότι το ΕΣΡ κατηγορείται πως είναι... αργό και ανεπαρκές! Και ότι η ΕΥΠ, που εποπτεύεται από τον πρωθυπουργό, παρακολούθησε δημοσιογράφους με το Predator. Φληναφήματα, δηλαδή. Σε όλες τις χώρες κάποιος κυβερνητικός έχει την ευθύνη για τα κρατικά ΜΜΕ, υπογράφει για την οικονομική ενίσχυσή τους ώστε να καταβάλλονται οι μισθοί και νομοθετεί. Αυτό δεν σημαίνει ούτε ότι επεμβαίνει ούτε ότι... εξαφανίζει την ανεξαρτησία τους.
Στην Ελλάδα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ενημερώνει τρεις φορές την εβδομάδα όλους τους δημοσιογράφους και απαντά σε όλα τα ερωτήματα. Επιπλέον, υπάρχει νόμος που διέπει τη λειτουργία του ΕΣΡ. Και, βέβαια, το Predator είναι παράνομο λογισμικό, που χρησιμοποιείται από ιδιώτες και όχι από την ΕΥΠ. Γενικά, πάντως, η οργάνωση αναφέρει πολύ λιγότερα από ό,τι σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αλλωστε, η Ελλάδα έχει κάνει τεράστια άλματα στην προστασία των δημοσιογράφων, που η οργάνωση παρουσιάζει ως «περιορισμένη». Την ίδια ώρα που η ΕΕ δίνει συγχαρητήρια! Τέλος πάντων, κάτι έπρεπε να γράψουν...
Ποιοι βαθμολογήθηκαν καλύτερα από εμάς...
Ας δούμε τώρα μερικές χώρες που βρέθηκαν πάνω από την Ελλάδα – προκαλώντας τη γενική θυμηδία:
• Κόστα Ρίκα (θέση 26): Μιλάμε για τη χώρα που πρόσφατα κατέκτησε το ρεκόρ των ανθρωποκτονιών, με τις συμμορίες των ναρκεμπόρων να κυριαρχούν και τους δημοσιογράφους να κινδυνεύουν ανάμεσα σε αντικρουόμενα πυρά.
• Μαυριτανία (θέση 33): Την ίδια ώρα, η οργάνωση αναφέρει ότι οι δημοσιογράφοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε πολιτικές πιέσεις και ότι ενισχύονται οικονομικά μόνο τα κρατικά ΜΜΕ, ενώ πολλά ιδιωτικά αναγκάζονται να βάζουν λουκέτο.
• Βόρεια Μακεδονία (θέση 36): Τα προβλήματα εκεί είναι γνωστά, ενώ η ίδια η οργάνωση αναφέρει πως τα δύο μεγάλα κόμματα ελέγχουν το καθένα τα δικά του media, ενισχύοντας την πόλωση.
• Μαυροβούνιο (θέση 40): Η ίδια η οργάνωση αναφέρει πως η χώρα είναι βαθιά διαιρεμένη εθνικά, θρησκευτικά και πολιτικά και τα ΜΜΕ συχνά κατηγορούνται ότι εξυπηρετούν ξένα συμφέροντα ή για προδοσία του Εθνους ή της Εκκλησίας. Οι εκστρατείες κατά των δημοσιογράφων συχνά διεξάγονται τόσο από τα κυβερνητικά κόμματα όσο και από αυτά της αντιπολίτευσης. Και γίνεται αναφορά στην περίπτωση δημοσιογράφου που είχε κατηγορηθεί για συμμετοχή σε εγκληματική ομάδα, ο οποίος μετά από μια δικαστική περιπέτεια επτά χρόνων αθωώθηκε.
• Λιβερία (θέση 60 από 66): Η ίδια η οργάνωση, που βελτίωσε τη θέση της χώρας, αναφέρεται σε επιθέσεις κατά δημοσιογράφων και λουκέτο σε εφημερίδες στη διάρκεια του 2023.
• Σιέρα Λεόνε (θέση 64 από 74): Η οργάνωση αναφέρεται στους χαμηλούς μισθούς των δημοσιογράφων και στην έλλειψη εξοπλισμού, γεγονός που οι πολιτικοί εκμεταλλεύονται για να ασκούν επιρροή με αντάλλαγμα οικονομικών ενισχύσεων. Η κυβέρνηση ενισχύει τη μεγαλύτερη δημοσιογραφική ένωση, αλλά όχι τα ανεξάρτητα Μέσα. Επίσης, οι προεκλογικές περίοδοι σημαδεύονται από βία κατά δημοσιογράφων, ενώ η αστυνομία μπορεί να τους συλλάβει και να κατασχέσει τον εξοπλισμό τους. Το «δώρο» για όλα αυτά ήταν δέκα θέσεις... βελτίωσης!
Σε καλύτερη θέση «αρπακτικά» και χούντες
• Ουγγαρία (θέση 67 από 72): Η οργάνωση περιγράφει τον πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπαν ως «αρπακτικό» της ελευθερίας του Τύπου, καθώς έχει δημιουργήσει μια πραγματική αυτοκρατορία του Τύπου και τα ανεξάρτητα ΜΜΕ δέχονται πολιτικές και οικονομικές πιέσεις. Ωστόσο, ανέβηκε και πέντε θέσεις!
• Κονγκό (θέση 69): Η οργάνωση αναφέρεται στην αυταρχική διακυβέρνηση του Ντένις Σασού-Νγκουέσο, στην εξουσία από το 1997, με αποτέλεσμα τις πιέσεις, τις απειλές και τις κυρώσεις με σκοπό την αυτολογοκρισία, όταν αναφέρονται στον πρόεδρο και το περιβάλλον του. Αναφέρει επίσης ότι η κυβέρνηση ασκεί επιρροή στο διορισμό και την απόλυση των επικεφαλής των κρατικών ΜΜΕ, ενώ ο ίδιος ο πρόεδρος διορίζει τον επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου για την Ελευθερία της Επικοινωνίας. Αναφέρει επίσης ότι οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν πραγματικές απειλές σε καθημερινή βάση, ειδικά όταν ασκούν κριτική στην κυβέρνηση ή παίρνουν συνεντεύξεις από ηγέτες της αντιπολίτευσης. Σημειώνονται τηλεφωνικές απειλές, συλλήψεις, φυλακίσεις, ακόμη και επιβολή του μέτρου της εξαναγκαστικής εξορίας. Αλλά και αυτή η χώρα βρίσκεται σε καλύτερη θέση από την Ελλάδα...
• Κομόρες (θέση 71): Η οργάνωση αναφέρει ότι η αυτολογοκρισία μεταξύ των δημοσιογράφων είναι διαδεδομένη, εξαιτίας των βαριών ποινών που επιβάλλονται για συκοφαντική δυσφήμηση. Οι δημοσιογράφοι συχνά πιέζονται προκειμένου να αποκαλύψουν τις πηγές τους όταν συλλαμβάνονται. Οι επιδοτήσεις κατευθύνονται προς τα κρατικά ΜΜΕ, αλλά τα ιδιωτικά συχνά δυσκολεύονται να καταβάλλουν τους μισθούς στους δημοσιογράφους τους. Οι δημοσιογράφοι υπόκεινται σε εκφοβισμούς, επιθέσεις, συλλήψεις, απειλές και λογοκρισία. Και οι Κομόρες βρίσκονται σε καλύτερη θέση από την Ελλάδα...
• Νεπάλ (θέση 74): Η οργάνωση αναφέρει πως είναι πολλές οι περιπτώσεις παρακολούθησης, απειλών και εκφοβισμού, γεγονός που οδηγεί πολλούς δημοσιογράφους σε αυτολογοκρισία.
Ατιμωρησία για φόνους δημοσιογράφων
• Κόσοβο (θέση 75): Η οργάνωση αναφέρει πως οι εφημερίδες που εκδίδονται στη σερβική γλώσσα εξαρτώνται από τη χρηματοδότηση της Σερβίας και τα ανεξάρτητα ΜΜΕ δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν χωρίς διεθνή χρηματοδότηση. Οι δημοσιογράφοι συχνά γίνονται στόχος επιθέσεων και κατηγορούνται για «συνεργασία με τον εχθρό». Οι δολοφονίες και εξαφανίσεις δημοσιογράφων πριν και μετά τον πόλεμο (1998-2005) παρέμειναν ατιμώρητες. Οι δημοσιογράφοι που ερευνούν υποθέσεις εμπορίου ναρκωτικών και μόλυνσης του περιβάλλοντος υπόκεινται σε σωματική βία από τα εγκληματικά δίκτυα. Παρότι αστυνομία και Εισαγγελία ερευνούν τις υποθέσεις αυτές, σπάνια καταλήγουν σε διώξεις. Οι επιθέσεις κατά δημοσιογράφων αυξάνουν στις περιόδους έντασης μεταξύ Πρίστινας και Βελιγραδίου.
• Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (θέση 76): Η οργάνωση αναφέρει πως σε μια χώρα όπου η ανασφάλεια επιμένει μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ βρίσκονται παγιδευμένοι ανάμεσα στις ένοπλες ομάδες και τις Αρχές. Η προσέγγιση της χώρας με τη Ρωσία συμπίπτει με σημαντική αύξηση της παραπληροφόρησης. Ο Τύπος –60 εφημερίδες που διανέμονται μόνο στην πρωτεύουσα– εύκολα χειραγωγείται. Το περιεχόμενό του συχνά συνίσταται σε φήμες και συκοφαντίες. Οι δημοσιογράφοι κατηγορούν το Ανώτατο Συμβούλιο Επικοινωνίας για αυθαίρετες κυρώσεις (επιβολή περισσότερων φόρων ανά περίπτωση), που μερικές φορές επιβάλλονται από την ίδια την κυβέρνηση. Τα ανεξάρτητα ΜΜΕ συχνά υπόκεινται σε εκφοβισμό. Πρόκειται για μια χώρα όπου το μεγαλύτερο μέρος της δεν ελέγχεται από το κράτος και οι Αρχές δεν ανέχονται την κριτική. Οι ρεπόρτερ συχνά πέφτουν θύματα βίας, πιέσεων, απειλών, κυβερνοεπιθέσεων. Οταν διαπράττονται εγκλήματα σε βάρος δημοσιογράφων, υπάρχει απόλυτη ατιμωρησία και ο κατάλογος των θυμάτων συνεχίζει να αυξάνεται. Και αυτή η χώρα βρίσκεται σε καλύτερη θέση από την Ελλάδα...
Μακρύς ο κατάλογος με τις δικτατορίες
• Γουινέα (θέση 78): Μετά το πραξικόπημα του 2021 ο Τύπος δέχεται επικίνδυνες επιθέσεις και υπόκειται σε λογοκρισία. Οι δημοσιογράφοι πέφτουν συχνά θύματα επιθέσεων και βίας, ειδικά στη διάρκεια πολιτικών διαμαρτυριών. Επίσης, όπως αναφέρει η οργάνωση, οι δημοσιογράφοι δέχονται απειλές θανάτου και οι πράξεις βίας εναντίον τους συνήθως δεν τιμωρούνται. Επιπλέον, οι δημοσιογράφοι συλλαμβάνονται συχνά. Ο γενικός γραμματέας της μεγαλύτερης δημοσιογραφικής ένωσης έμεινε για περισσότερο από έναν μήνα στη φυλακή, επειδή προσπάθησε να οργανώσει μια διαδήλωση υπέρ της ελευθερίας του Τύπου. Και αυτή η χώρα έλαβε καλύτερη βαθμολογία από την Ελλάδα...
• Μποτσουάνα (θέση 79): Σύμφωνα με την οργάνωση, τα κρατικά ΜΜΕ ελέγχονται από την κυβέρνηση, με το προεδρικό γραφείο να καθορίζει την εκδοτική πολιτική. Τα ιδιωτικά ΜΜΕ υπάγονται σε μια ρυθμιστική αρχή που αναφέρεται απευθείας στην κυβέρνηση. Οι διαφημίσεις επίσης ελέγχονται από το προεδρικό γραφείο και χρησιμοποιούνται για άσκηση πίεσης. Οι διαφημίσεις μοιράζονται με βάση την ευθυγράμμιση με την κυβερνητική γραμμή. Και αυτή η χώρα βρέθηκε σε καλύτερη θέση στην περίφημη λίστα των «Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα»...
• Νίγηρας (θέση 80): Στη χώρα έγινε πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2023 και επιβλήθηκε δικτατορία. Σύμφωνα με την οργάνωση, στη χώρα δεν υπάρχει ανεξαρτησία των ΜΜΕ, κρατικών και ιδιωτικών. Τον Ιανουάριο του 2024, το υπουργείο Εσωτερικών επέβαλε λουκέτο στο «Σπίτι του Τύπου», την ομοσπονδία των δημοσιογραφικών ενώσεων. Οταν, λίγες ώρες μετά το πραξικόπημα, ο πρόεδρος της ομοσπονδίας κατήγγειλε παραβιάσεις στην ελευθερία του Τύπου, ενημερώθηκε πως το συμβόλαιό του δεν θα ανανεωνόταν. Και αυτή η χούντα αξιολογήθηκε καλύτερα από την Ελλάδα από τους «Δημοσιογράφους χωρίς Σύνορα»...
• Βοσνία-Ερζεγοβίνη (θέση 81): Το σκηνικό στον Τύπο είναι ανάλογο με τις διαιρέσεις ανάμεσα στις εθνικές κοινότητες. Σύμφωνα με την οργάνωση, οι πολιτικοί συχνά επιτίθενται στους δημοσιογράφους, σε σημείο που το κρατικό κανάλι RTRS να τελεί υπό πολιτικό έλεγχο και το σερβικό BHRT στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης. Οι δημοσιογράφοι γίνονται συχνά στόχος επιθέσεων, λεκτικών και μερικές φορές σωματικών. Η πλειοψηφία των δημοσιογράφων δεν αισθάνεται επαρκώς προστατευμένη κατά την εργασία της και δεν εμπιστεύεται την αστυνομία και τη Δικαιοσύνη.
• Μπουρκίνα Φάσο (θέση 86): Μετά από πολλές προσπάθειες, οι «Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα»... ενημερώθηκαν ότι στη χώρα έγιναν, τον Ιανουάριο και τον Σεπτέμβριο του 2022, δύο πραξικοπήματα, με στρατιώτες να εισβάλλουν στους κρατικούς ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς και να υποχρεώνουν τους δημοσιογράφους να αναγιγνώσκουν τα διαγγέλματά τους. Η οργάνωση αναφέρει πως στρατιώτες στέκουν στην είσοδο των σταθμών και ελέγχουν ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει. Η χούντα έβαλε λουκέτο στα ξένα ΜΜΕ και απέλασε τους δημοσιογράφους τους. Τον Αύγουστο του 2023 η χούντα έκλεισε το Ράδιο Ομέγα. Η βία εναντίον των δημοσιογράφων τόσο από τις ένοπλες ομάδες όσο και από τις Αρχές έχει αυξηθεί. Αλλωστε, το αιματοκύλισμα στη χώρα είναι τόσο μεγάλο που δεν μπορούμε καν να μιλάμε για δημοσιογραφία. Ανθρωπιστικές οργανώσεις και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταγγέλλουν σφαγές αμάχων, καθώς όλο και πιο πολλά χωριά μετατρέπονται σε πεδία μάχης ανάμεσα στους τζιχαντιστές και τις κυβερνητικές δυνάμεις. Αλλά και αυτή η χώρα βρίσκεται σε καλύτερη κατάταξη από την Ελλάδα...
Τέλος, σημειώστε ότι για άλλη μια φορά τα Κατεχόμενα της Κύπρου αναφέρονται ως... Βόρεια Κύπρος! Αλλά αυτά δεν ενδιαφέρουν τον ΣΥΡΙΖΑ και τους λοιπούς δήθεν υπερασπιστές του Κράτους Δικαίου και της Ελευθερίας του Τύπου. Το μόνο που φαίνεται ότι τους απασχολεί, ο μοναδικός καημός τους, είναι ότι, παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα ανέβηκε είκοσι θέσεις στη λίστα των «Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα». Οπότε σιωπούν και ετοιμάζουν την αντεπίθεσή τους. Με τις γνωστές ψευδείς καταγγελίες...
* Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
