Συνολικά, 4.255 παιδιά που εντοπίστηκαν άστεγα ή σε επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης έχουν στεγαστεί τα τελευταία 2,5 χρόνια, όπως προκύπτει από έγγραφο που διαβιβάστηκε στη Βουλή από την υφυπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Σοφία Βούλτεψη.
Το έγγραφο διαβιβάστηκε μετά από ερώτηση που είχαν καταθέσει 23 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στις αρχές Νοεμβρίου, όταν η Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων ΑΡΣΙΣ δημοσίευσε στοιχεία για 163 ανήλικους στη Θεσσαλονίκη που ζούσαν στους δρόμους.
Το ΕΜΕΑ υπεύθυνο για τα άστεγα ή σε επισφαλείς συνθήκες ανήλικα
Υπεύθυνη Αρχή για την άμεση εξεύρεση θέσης φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων πολιτών τρίτων χωρών ή ανιθαγενών που εντοπίζονται άστεγοι ή σε επισφαλείς συνθήκες, είναι ο Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης (ΕΜΕΑ) της Γενικής Γραμματείας Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας (ΓΓΕΠΘΠ).
«Ο ΕΜΕΑ, στα δύο και πλέον έτη λειτουργίας του από τον Απρίλιο του 2021 έχει επιτύχει για πρώτη φορά στην Ελλάδα να εγκαθιδρύσει ένα σύστημα προστασίας φιλικό προς τα παιδιά. Δημιούργησε αφενός ένα δίχτυ ασφάλειας, μέσω του άμεσου εντοπισμού και της παροχής προστασίας σε ασυνόδευτους ανήλικους ή σε ανήλικους που διαβιούν σε επισφαλείς συνθήκες, όπως παιδιά που φιλοξενούνται προσωρινά από οικείους τους ενήλικες, που ζουν σε καταλήψεις ή σε αυτοσχέδιες κατασκευές και αφετέρου εφάρμοσε ένα προληπτικό μηχανισμό κατά της εμπορίας ανθρώπων προσφέροντας προστασία σε έναν πληθυσμό που όσο παρέμενε μη εντοπίσιμος, χωρίς πρόσβαση σε ασφαλή στέγαση, ερχόταν αντιμέτωπος με τον κίνδυνο εκμετάλλευσης από κυκλώματα trafficking», αναφέρει η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου και ενημερώνει ότι «από την αρχή της λειτουργίας του ΕΜΕΑ, (5/4/2021 έως και τις 7/11/2023) έχει στεγάσει συνολικά 4.255 παιδιά που εντοπίσθηκαν άστεγα ή σε επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης».
Οι 3 άξονες
Όπως υπενθυμίζει η κυρία Βούλτεψη, για να εκπληρώσει την αρμοδιότητά του ο ΕΜΕΑ βασίζεται σε τρεις επιχειρησιακούς άξονες:
Στην Τηλεφωνική Γραμμή Εντοπισμού (Τηλ. 213 212 8888, κιν. 6942773030, whatsΑpp και viber), η οποία λειτουργεί κεντρικά στη Γενική Γραμματεία από εξειδικευμένους χειριστές σε ζητήματα παιδικής προστασίας. Η Τηλεφωνική Γραμμή δέχεται παραπομπές, με τη συνδρομή κατάλληλης διερμηνείας για ασυνόδευτους ανήλικους οι οποίοι διαβιούν άστεγοι ή σε επισφαλείς συνθήκες, από φορείς που εντοπίζουν ασυνόδευτα παιδιά, πολίτες ή και τα ίδια τα παιδιά. Κατόπιν λήψης της παραπομπής, η κεντρική ομάδα του ΕΜΕΑ συντονίζει τους αρμόδιους φορείς, για τον εντοπισμό των ασυνόδευτων ανηλίκων και την άμεση τοποθέτησή τους σε δομές επείγουσας φιλοξενίας.
Στις κινητές μονάδες και τα κέντρα ενημέρωσης, υπό τη διαχείριση της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης (ΜΚΟ) «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» στην Αθήνα και της «Άρσις» στη Θεσσαλονίκη. Οι κινητές μονάδες υλοποιούν δράσεις ενεργού εντοπισμού ασυνόδευτων παιδιών στον δρόμο (streetwork) και συνοδεύουν τα παιδιά που εντοπίζουν σε δομές επείγουσας φιλοξενίας, κατόπιν διενέργειας διαδικασίας ταυτοποίησης σε συνεργαζόμενα αστυνομικά τμήματα. Τα κέντρα ενημέρωσης, παρέχουν υπηρεσίες εκτίμησης βέλτιστου συμφέροντος, ψυχοκοινωνικής συνδρομής και νομικής συμβουλευτικής σε άστεγα ασυνόδευτα παιδιά.
Οι δομές επείγουσας φιλοξενίας παρέχουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής και νομικής συνδρομής στα παιδιά, ολοκληρωμένη εκτίμηση του βέλτιστου συμφέροντος και διασύνδεση με τη διαδικασία ασύλου και την εκπαίδευση. Κατόπιν σύντομης παραμονής 3 εβδομάδων, κατά την οποία λαμβάνει χώρα η ολοκληρωμένη εκτίμηση των αναγκών τους, τα ασυνόδευτα παιδιά μεταβαίνουν σε δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας. Επί του παρόντος, (Νοέμβριος 2023) λειτουργούν 5 δομές επείγουσας φιλοξενίας, υπό τη διαχείριση του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ), με μέγιστη συνολική δυναμικότητα 200 θέσεων.
«Έκφανση της παραπάνω δραστηριότητας αποτελεί και η αναφορά στους 163 ασυνόδευτους ανηλίκους που εντοπίστηκαν από την αρχή του έτους μέχρι και το Σεπτέμβρη στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται στο τελευταίο Δελτίο Τύπου της ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ. Οι εν λόγω εντοπισμοί πραγματοποιήθηκαν από την ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ, ως εντεταλμένου φορέα και εταίρου του ΕΜΕΑ, προκειμένου να τοποθετηθούν άμεσα σε προστατευτικό πλαίσιο στήριξης και φιλοξενίας», αναφέρει η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου και ενημερώνει ότι κατά την πάγια ακολουθούμενη διαδικασία, όταν εντοπίζεται άστεγο ασυνόδευτο παιδί, κινητοποιείται άμεσα ο ΕΜΕΑ και το παιδί τοποθετείται άμεσα σε δομή επείγουσας φιλοξενίας.
Άμεση προτεραιότητα της κυβέρνησης η ένταξη ασυνόδευτων ανήλικων
Επισημαίνει παράλληλα πως η ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ συμμετέχει στην υλοποίηση του ΕΜΕΑ, από τον Απρίλιο του 2021, με τη λειτουργία του «Info Desk» («Κέντρου Ενημέρωσης») και των δύο Κινητών Μονάδων στη Κεντρική Μακεδονία. Επίσης, από τον Απρίλιο του 2022 εγκαινίασε την Ομάδα Αξιολόγησης Βέλτιστου Συμφέροντος για τις αφίξεις ανηλίκων Ουκρανίας.
Όσον αφορά την ενταξιακή προοπτική των ασυνόδευτων ανηλίκων στην ελληνική κοινωνία, η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου σημειώνει ότι αποτελεί άμεση προτεραιότητα της κυβέρνησης καθώς και μέρος της Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία των Ασυνόδευτων Ανηλίκων, η οποία αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία σχεδιάζονται και υλοποιούνται προγράμματα και δράσεις σε συνεργασία με κρατικούς και μη φορείς με στόχο την ένταξη των ασυνόδευτων ανηλίκων στην ελληνική επικράτεια.
Αναφορικά με την πρόσβαση των ασυνόδευτων ανηλίκων στη τυπική εκπαίδευση, σημειώνει ότι προκειμένου να διασφαλιστεί το δικαίωμα των ασυνόδευτων παιδιών σε μία εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, η Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας του υπουργείου, μέσω της Μονάδας Ένταξης και Υποστήριξης Ασυνόδευτων Ανηλίκων, έχει εδραιώσει μία σταθερή συνεργασία με το Αυτοτελές Τμήμα Συντονισμού και Παρακολούθησης της Εκπαίδευσης Προσφύγων του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και τους κατά τόπους Συντονιστές Εκπαίδευσης Προσφύγων (ΣΕΠ).
«Η συνεργασία αυτή έχει εξασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασυνόδευτων ανηλίκων στις σχολικές μονάδες. Η αναγκαιότητα της συνεχούς και σταθερής υποστήριξης της σχολικής φοίτησης των ασυνόδευτων ανηλίκων διαφάνηκε και με τη σημαντική ενταξιακή νομοθετική πρωτοβουλία χορήγησης άδειας διαμονής δεκαετούς διάρκειας, η οποία προβλέπεται στο νέο Κώδικα Μετανάστευσης [άρθρο 161 ν. 5038/2023 (Α΄81)], καθώς συνδέεται αρρήκτως το δικαίωμα νόμιμης διαμονής στη χώρα με την επιτυχή ολοκλήρωση τριών τάξεων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ελληνικού σχολείου», αναφέρει η Σοφία Βούλτεψη.
Η μη τυπική εκπαίδευση ενισχύει το έργο της τυπικής
Στο ίδιο πλαίσιο, όπως αναφέρει, η Μονάδα Ένταξης και Υποστήριξης Ασυνόδευτων Ανηλίκων συμβάλει στην υποστήριξη των εκπαιδευτικών που εργάζονται στις Δομές Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων (Κέντρα Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Εποπτευόμενα Διαμερίσματα Ημιαυτόνομης Διαβίωσης και Δομές Επείγουσας Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων) ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση και συμπερίληψη των ανηλίκων στις επίσημες εκπαιδευτικές διαδικασίες, μέσω διμηνιαίων συναντήσεων που πραγματοποιεί σε πανελλαδικό επίπεδο.
Η μη τυπική εκπαίδευση έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει επίσης θετικά στο συνολικό αποτέλεσμα ενισχύοντας το έργο της τυπικής εκπαίδευσης. Για τη διευκόλυνση της ένταξης στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, προσωρινές εκπαιδευτικές δράσεις, στο πλαίσιο της μη τυπικής εκπαίδευσης, δύνανται, σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο, να παρέχονται μεταξύ άλλων και εντός των κέντρων φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων.
«Η έγκαιρη αντιμετώπιση της υψηλής σχολικής διαρροής, η σχολική ένταξη, η ενίσχυση της καθημερινής φοίτησης και τελικά η αποφοίτηση των ασυνόδευτων ανηλίκων από το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα αποτελούν βασικούς στόχους», αναφέρει η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου.
Αναφορικά με τη μη τυπική εκπαίδευση, η κυρία Βούλτεψη σημειώνει ότι το υπουργείο έχει προβεί στη γεωγραφική χαρτογράφηση/αποτύπωση των φορέων σε τοπικό επίπεδο που σχετίζονται με την παροχή υπηρεσιών μη τυπικής εκπαίδευσης με απώτερο στόχο τη διασύνδεση των δομών φιλοξενίας με τους τοπικούς φορείς. Παράλληλα επειδή υπάρχει σαφής και πλήρης εικόνα των δυσκολιών και ιδιαίτερων αναγκών των ασυνόδευτων ανηλίκων, από το Μάιο του 2022 υλοποιείται το έργο «Προώθηση της ψυχικής υγείας και πρόληψη των ψυχικών διαταραχών σε ασυνόδευτους ανηλίκους στην Ελλάδα: UAM Mental Health Hub» σε συνεργασία με τα Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδος.
