Ήταν 30 Μαρτίου 1822, όταν οι πρώτες οθωμανικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στη Χίο, και έδωσαν το έναυσμα για ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα κατά του ελληνικού έθνους. Η σφαγή της Χίου δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική επιχείρηση· ήταν μια συστηματική «γενοκτονία» κατά ενός άμαχου πληθυσμού που τόλμησε να σταθεί στο πλευρό του αγώνα για την ελευθερία.
Η Χίος είχε κρατήσει ουδέτερη στάση στην Επανάσταση του 1821. Όμως, όταν τον Μάρτιο του 1822 επαναστατικές δυνάμεις από τις Οινούσσες και τη Σάμο, με επικεφαλής τον Λυκούργο Λογοθέτη, αποβιβάστηκαν στο νησί για να το ξεσηκώσουν, όλα άλλαξαν.
Η οθωμανική απάντηση ήταν σκληρή και άμεση. Στις 30 Μαρτίου, περισσότεροι από 7.000 στρατιώτες αποβιβάστηκαν και ξεκίνησαν την οργανωμένη αιματοχυσία. Χιλιάδες ήταν τα γυναικόπαιδα που σφαγιάστηκαν αφού υπέστησαν απίστευτες θηριωδίες και εξευτελισμούς.
Από το περίπου 80% των 1.250.000 Μικρασιατών που κατάφεραν και διεσώθησαν στην Ελλάδα, δυστυχώς, πολλές νέες κοπέλες απήχθησαν από τους Τούρκους ακόμα και κάτω απο τα μάτια των «συμμαχικών» δυνάμεων, και χάθηκαν για πάντα στην Ανατολή, πολλά παιδιά απήχθησαν, αφού βιάστηκαν και αυτά, ενώ πολλές μανάδες με τα παιδιά τους αυτοκτόνησαν πέφτοντας σε γκρεμούς για να μην πιαστούν από τους Τούρκους.
Επίσης, περίπου 250.000 Έλληνες άρρενες απήχθησαν στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας τον Σεπτέμβριο του 1922 (από εκεί επέστρεψαν μόλις 320) και θανατώθηκαν σε πορείες θανάτου, λιντσαρίσματα από Τούρκους χωρικούς και πολίτες.
Χιλιάδες ήταν εκείνοι που σφαγιάστηκαν με κάθε τρόπο (ένας Τούρκος χότζας έσφαξε με μια φαλτσέτα τριακόσιους) ενώ περίπου 150.000 θανατώθηκαν σε Βορειοδυτική Μικρά Ασία και φυσικά στην περιοχή της Σμύρνης.
Με όλα τα παραπάνω φθάνουμε περίπου στο ένα εκατομμύριο νεκρούς, σε πληθυσμό 2.450.000 (απογραφή Οικουμενικού Πατριαρχείου 1912).
Εν ολίγοις, οι Τούρκοι μέσα σε οκτώ χρόνια (1914-1922) εξόντωσαν περίπου το 40% των Ελλήνων της Μικράς Ασίας – εδώ πρέπει να προστεθούν και 40.000 αγνοούμενοι Έλληνες στρατιώτες.
Μια καταστροφή, ανείπωτη.
