Οσο κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ επιχειρούν να εμφανιστούν σήμερα ως προστάτες της διαφάνειας και των θεσμών, η κοινοβουλευτική τους θητεία ως κυβέρνηση δεν αφήνει περιθώρια για αυταπάτες. Το «όχι» σε κάθε πρόταση ελέγχου που κατέθετε η αντιπολίτευση, και ιδίως η Νέα Δημοκρατία, ήταν σχεδόν τελετουργικό. Τη στιγμή που σήμερα η ΝΔ λέει «ναι» στην Προανακριτική για τα Τέμπη και δίνει το πράσινο φως για Εξεταστική για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ τότε έκλειναν την πόρτα ακόμα και στη συζήτηση, ακόμα και όταν οι υποθέσεις αφορούσαν μείζονες θεσμικές σκιές ή σκανδαλώδεις καταγγελίες.
Η πρακτική της άρνησης είχε, άλλωστε, επαναληπτικό χαρακτήρα και σαφές μοτίβο: κάθε προσπάθεια κοινοβουλευτικού ελέγχου που ξεκινούσε από τη Νέα Δημοκρατία ερχόταν αντιμέτωπη με την πειθαρχία της κυβερνητικής πλειοψηφίας ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ή και του ΠΑΣΟΚ παλαιότερα και το τείχος του «όχι» — με ή χωρίς πολιτική αιτιολογία.
Ας θυμηθούμε ορισμένες από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
– Στις 2 Νοεμβρίου 2000, η Βουλή απέρριψε την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής σχετικά με την ασφάλεια της ακτοπλοΐας, με 146 ψήφους κατά, 121 υπέρ και ένα «παρών» από τον ανεξάρτητο βουλευτή Βασίλη Κεδίκογλου. ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμός έκλεισαν τότε τη συζήτηση, κρίνοντας προφανώς πως δεν υπήρχε λόγος να διερευνηθεί το ζήτημα, παρά τα σοβαρά ερωτήματα για τις θαλάσσιες συγκοινωνίες της χώρας και τους 81 νεκρούς.
– Ιούλιος 2016: Απορρίφθηκε με 155 «όχι» και 20 «παρών» η πρόταση της ΝΔ για τη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής με αντικείμενο τη διερεύνηση των αιτιών της τραπεζικής αργίας, των capital controls και της υπογραφής του τρίτου μνημονίου. Ηταν η πρώτη απόπειρα θεσμικού ελέγχου για το πρώτο εξάμηνο του 2015 και το κόστος της διαπραγμάτευσης Τσίπρα-Βαρουφάκη. Το αποτέλεσμα ήταν προδιαγεγραμμένο: η κυβερνητική πλειοψηφία κάλυψε τον εαυτό της.
– Σεπτέμβριος 2017: Η ΝΔ επανέρχεται ζητώντας Εξεταστική για την εμπλοκή του Πάνου Καμμένου σε εκκρεμή δικαστική υπόθεση – το λεγόμενο σκάνδαλο Γιαννουσάκη. Η πρόταση απορρίπτεται με 151 ψήφους από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ. Υπέρ ψήφισαν 122 βουλευτές της αντιπολίτευσης, πλην της Ενωσης Κεντρώων που απουσίαζε.
– Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας – υπόθεση Γιαννουσάκη: Το ίδιο κλίμα επικράτησε και στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, όταν η τότε πρόεδρος, Τασία Χριστοδουλοπούλου, απέρριψε το αίτημα ακρόασης του Πάνου Καμμένου. Ο αντιπρόεδρος της Βουλής, Σπύρος Λυκούδης, είχε καταθέσει γραπτό αίτημα, το οποίο χαρακτηρίστηκε «αόριστο» και «ανεπαρκές». Οταν δε η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής γνωμοδότησε ότι η Επιτροπή έχει αρμοδιότητα να καλέσει πρόσωπα, η πλειοψηφία συμφώνησε μεν για τον Καμμένο, αλλά έβαλε μπλόκο στον μεσάζοντα Βασίλη Παπαδόπουλο και στον αξιωματικό του στρατού που φερόταν να εμπλέκεται στην υπόθεση. Αντιδράσεις υπήρξαν ακόμη και εντός ΑΝΕΛ, από τον βουλευτή Γιώργο Λαζαρίδη.
– Μάρτιος 2018: Η ΝΔ κατέθεσε πρόταση σύστασης Προανακριτικής για την υπόθεση της φαρμακευτικής δαπάνης, εστιάζοντας στους τότε υπουργούς Υγείας, Παναγιώτη Κουρουμπλή, Ανδρέα Ξανθό και Παύλο Πολάκη. Παρά την πολιτική πίεση, η πρόταση καταψηφίστηκε. Ο Κουρουμπλής συγκέντρωσε 86 ψήφους υπέρ έναντι 151 κατά, ο Ξανθός 88 υπέρ και 145 κατά, ενώ ο Πολάκης 81 υπέρ και 149 κατά. Η ψηφοφορία έγινε με αποχώρηση του ΚΚΕ και της Ενωσης Κεντρώων.
– Υπόθεση υγείας (Εξεταστική Επιτροπή): Οταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πρότεινε Εξεταστική για σκάνδαλα στον χώρο της υγείας (1997-2014), η πρότασή της υπερψηφίστηκε από 187 βουλευτές. Η αντίστοιχη πρόταση της ΝΔ, που επεξέτεινε την έρευνα έως και το 2017, απορρίφθηκε με 151 ψήφους κατά. Το ΚΚΕ ψήφισε υπέρ και των δύο, με επιφυλάξεις ως προς το πολιτικό σκεπτικό. Και πάλι, η πλειοψηφία διαμόρφωνε τα όρια του ελέγχου καταπώς τη συνέφερε.
– Κατηγορίες Λαγκάρντ για υποκλοπές: Οταν η τότε επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, κατήγγειλε δημόσια παρακολουθήσεις στελεχών της τρόικας από την ελληνική πλευρά, η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας δεν μπήκε καν στη διαδικασία να εξετάσει το θέμα. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος κάλεσε την πρόεδρο της Επιτροπής να διερευνήσει την καταγγελία. Η απάντηση της Τασίας Χριστοδουλοπούλου ήταν πως η Επιτροπή «έχει πολλή δουλειά» και πως «στη δορυφορική εποχή, δεν χρειάζεται να αναρωτιόμαστε αν μας παρακολουθούν», παροτρύνοντας τους βουλευτές «να πάψουν να συμπεριφέρονται σαν παιδάκια».
– Στις 30 Ιανουαρίου 2018, η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής απέρριψε για τρίτη φορά το αίτημα της Νέας Δημοκρατίας και της Δημοκρατικής Συμπαράταξης να προσέλθουν ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, Πάνος Καμμένος, και τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, προκειμένου να δώσουν εξηγήσεις για την υπόθεση της πώλησης στρατιωτικού υλικού στη Σαουδική Αραβία. Η πρόεδρος της Επιτροπής, Τασία Χριστοδουλοπούλου, υποστήριξε πως το θέμα έχει ήδη συζητηθεί στην Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων και ότι η Επιτροπή Θεσμών είναι αναρμόδια να το εξετάσει. Παράλληλα, δήλωσε ότι θα ζητήσει γνωμοδότηση από το Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής για τις αρμοδιότητες της Επιτροπής και τη δυνατότητα περαιτέρω ενασχόλησης με την υπόθεση, αποφεύγοντας όμως για ακόμη μία φορά την ουσιαστική συζήτηση.
Αυτή η μακρά σειρά αρνήσεων δεν ήταν ούτε τυχαία ούτε περιστασιακή. Ηταν συστηματική και αποκαλυπτική για τον τρόπο με τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ αντιλαμβανόταν την κοινοβουλευτική λογοδοσία: ως εμπόδιο, όχι ως υποχρέωση.
Σήμερα, όσοι μιλούν για «συγκάλυψη» από την πλευρά της ΝΔ για υποθέσεις όπως τα Τέμπη ή ο ΟΠΕΚΕΠΕ καλό είναι να θυμούνται τι σήμαινε πραγματικά το «όχι σε όλα» όταν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ ήταν κυβέρνηση. Διότι η μνήμη, τελικά, είναι ο πιο αξιόπιστος καθρέφτης της πολιτικής υποκρισίας.
