Την ώρα που η Μόσχα εντείνει τις επιθέσεις της με drones, πράκτορες και επιχειρήσεις σαμποτάζ σε χώρες του ΝΑΤΟ, η Ευρώπη προχωρά σε μια ιστορική αλλαγή στρατηγικής: εξετάζει πλέον ενεργές, συντονισμένες κινήσεις αποτροπής, ακόμη και αντίποινα στον κυβερνοχώρο, κάτι που μέχρι πριν από λίγα χρόνια θεωρούνταν αδιανόητο.
Σύμφωνα με ανώτατους Ευρωπαίους αξιωματούχους και διπλωμάτες της ΕΕ που μίλησαν στο Politico, η συζήτηση έχει μετατοπιστεί από την παθητική άμυνα σε μια προσέγγιση που περιλαμβάνει κοινές επιθετικές επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο, ταχεία απόδοση ευθύνης στη Ρωσία σε περιπτώσεις υβριδικών επιθέσεων, αλλά και αιφνιδιαστικές στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ στα ανατολικά σύνορα.
Η Υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας, Μπάιμπα Μπράζε, έστειλε σαφές μήνυμα:
«Δεν είναι τα λόγια που στέλνουν μήνυμα — είναι οι πράξεις», τονίζοντας ότι η Ευρώπη οφείλει να υιοθετήσει μια πιο προδραστική στάση.
Οι πρόσφατες παραβιάσεις ρωσικών drones σε Πολωνία και Ρουμανία, καθώς και τα περιστατικά σαμποτάζ σε κρίσιμες υποδομές, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου. Το think tank Globsec κατέγραψε πάνω από 110 επιθέσεις και απόπειρες σαμποτάζ από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο, τα περισσότερα με διασύνδεση στη Μόσχα.
Ενδεικτική της αλλαγής κλίματος είναι και η δήλωση του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος κατηγόρησε ευθέως τη Ρωσία για «κρατική τρομοκρατία».
Η Μόσχα αντιδρά έντονα στις ενισχυμένες άμυνες της Ευρώπης. Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε προκλητικά ότι οι Ευρωπαίοι «θα πρέπει να τρέμουν σαν ζώα που οδηγούνται στη σφαγή», ενώ ο Πούτιν στο φόρουμ Valdai αναρωτήθηκε αν ήρθε η ώρα να απαντήσει στην «αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης».
Η Ευρώπη ενισχύει τους μηχανισμούς άμυνας και αναθεωρεί σε βάθος τις διαδικασίες ασφαλείας της:
- Πολωνία: ανάπτυξη 10.000 στρατιωτών για προστασία κρίσιμων υποδομών
- Ιταλία: σχέδιο 125 σελίδων για αντίποινα κατά υβριδικών επιθέσεων
- Γερμανία & Ρουμανία: νέοι κανόνες για κατάρριψη drones πάνω από ευαίσθητες εγκαταστάσεις
- Δανία & Τσεχία: δυνατότητα επιθετικών επιχειρήσεων στον κυβερνοχώρο
Ο Σουηδός Αρχηγός Άμυνας, στρατηγός Μίκαελ Κλέασον, προειδοποιεί:
«Δεν μπορούμε να φοβόμαστε την κλιμάκωση — πρέπει να είμαστε αποφασιστικοί».
Σύμφωνα με Ευρωπαίους αναλυτές:
- Στοχοποίηση της Alabuga, όπου παράγονται τα drones Shahed
- Επιθέσεις σε ενεργειακές εγκαταστάσεις
- Διαταραχή μεταφορών όπλων και καυσίμων στη Ρωσία
- Επιχειρήσεις πληροφορίας για αντιμετώπιση της ρωσικής προπαγάνδας
Μια τέτοια στρατηγική θα υιοθετούσε τις πιο σύνθετες μορφές κυβερνοπολέμου, αλλά με τρόπο που επιτρέπει στην Ευρώπη να αρνηθεί εμπλοκή, ώστε να μην ξεπεράσει κόκκινες γραμμές.
Η Συμμαχία παραμένει αμυντική, αλλά εξετάζει:
- Γρήγορη, δημόσια απόδοση ευθύνης στη Μόσχα για υβριδικές επιθέσεις
- Αιφνιδιαστικές, μεγάλης κλίμακας ασκήσεις κοντά στα σύνορα με Ρωσία
- Ενίσχυση των αεράμυνων και συστημάτων ανίχνευσης drones στην ανατολική πτέρυγα
Παράλληλα, το Κέντρο Αριστείας του ΝΑΤΟ για Υβριδικές Απειλές στο Ελσίνκι εκπαιδεύει συμμαχικές δυνάμεις και διαμορφώνει πολιτικές για αντιμετώπιση τέτοιων κινδύνων.
Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μια αναγκαστική μεταστροφή: από την άμυνα στην ενεργή αποτροπή. Οι συνεχείς ρωσικές προκλήσεις αλλάζουν τα γεωπολιτικά ανακλαστικά των ευρωπαϊκών πρωτευουσών και οδηγούν την ΕΕ και το ΝΑΤΟ σε μια νέα στρατηγική πραγματικότητα.
Όπως συνοψίζει ένας υψηλόβαθμος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ: «Πρέπει να δείξουμε ότι παρακολουθούμε στενά — και ότι μπορούμε να κινητοποιήσουμε δυνάμεις γρήγορα και αποφασιστικά».
