Μεγάλη θλίψη προκάλεσε στον επιστημονικό και ακαδημαϊκό κόσμο η είδηση του θανάτου του Πάνου Βαλαβάνη, κορυφαίου αρχαιολόγου και πανεπιστημιακού δασκάλου, σε ηλικία 71 ετών. Τα συλλυπητήρια της έστειλε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη.
Ο Πάνος Βαλαβάνης αφήνει πίσω του μια σπουδαία παρακαταθήκη στον χώρο της Κλασικής Αρχαιολογίας, με σημαντικότερη ίσως στιγμή την ανακάλυψη του αρχαιότερου σωζόμενου ελληνικού ιπποδρόμου, στους Δελφούς, το 2012. Η αποκάλυψη αυτή, στον ελαιώνα της Ιτέας, έριξε φως σε μια άγνωστη μέχρι τότε διάσταση του Ιερού των Δελφών, συνδέοντας απτά πλέον τον περίφημο Ηνίοχο με τον τόπο της νίκης του στους Πυθικούς αγώνες.
Γεννημένος στην Αθήνα, με ρίζες από τον Μεσότοπο της Λέσβου, ο Βαλαβάνης σπούδασε Κλασική Αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Βύρτσμπουργκ στη Γερμανία. Είχε την τύχη να μαθητεύσει και να συνεργαστεί με εξέχουσες μορφές της ελληνικής και γερμανικής αρχαιολογίας, όπως οι Β. Λαμπρινουδάκης, Π. Θέμελης, Μ. Τιβέριος, Έρικα Σίμον και Χάιντε Φρόνινγκ-Κέλερ.
Η ακαδημαϊκή του πορεία συνδέθηκε στενά με το Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου εργάστηκε από το 1980, ενώ από το 2000 έως και τη συνταξιοδότησή του κατείχε τη θέση του Καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή.
Το έργο του Πάνου Βαλαβάνη εκτείνεται σε πολλαπλά πεδία της ελληνικής αρχαιότητας: κεραμική και εικονογραφία, αρχιτεκτονική και τοπογραφία της αρχαίας Αθήνας, αρχαίος αθλητισμός και ελληνική τεχνολογία. Η συμβολή του στην επιστήμη, τόσο με τις ανασκαφές όσο και με το πλούσιο συγγραφικό του έργο, υπήρξε ουσιαστική και πολυδιάστατη.
Όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει για την ανακάλυψη του ιπποδρόμου των Δελφών:
«Τώρα ολοκληρώνεται η εικόνα μας για το ιερό των Δελφών... Τώρα έχουμε όλα τα στοιχεία: το Ιερό του Απόλλωνα, το Ιερό της Αθηνάς Προναίας, το Γυμνάσιο, το Στάδιο και τον Ιππόδρομο. Και φυσικά, τώρα αποκτά άλλη διάσταση και η παρουσία του Ηνιόχου, αφού ξέρουμε πού ακριβώς έγινε ο αγώνας και η νίκη του».
Η συλλυπητήρια ανακοίνωση της υπουργού Πολιτισμού:
«Με βαθιά θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια του Πάνου Βαλαβάνη, ενός ξεχωριστού επιστήμονα, με σημαντικότατη πορεία στην έρευνα και τη διδασκαλία. Διαπρεπής πανεπιστημιακός, ο Πάνος Βαλαβάνης διέπλασε γενιές επιστημόνων, στο πεδίο της Κλασικής Αρχαιολογίας, μέσω της στιβαρής και πολύχρονης σταδιοδρομίας του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ως άνθρωπος του πεδίου, συνδέθηκε με την ανασκαφική έρευνα, σε πολλές τοποθεσίες, αλλά ιδιαίτερα στον ελαιώνα της Ιτέας, όπου εντόπισε τα ίχνη του αρχαιότερου σωζόμενου ιπποδρόμου, στην Ελλάδα. Κατέλιπε ένα ογκώδες και πολύμορφο συγγραφικό έργο, εστιάζοντας, ιδιαίτερα, στα πεδία της κεραμικής, της εικονογραφίας, της αρχιτεκτονικής και της τοπογραφίας της αρχαίας Αθήνας αλλά και της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, αφήνοντάς μας μια πολύτιμη και αναντικατάστατη παρακαταθήκη.
Η απώλεια του Πάνου Βαλαβάνη σηματοδοτεί για μένα το τέλος μιας στενής, πολύχρονης σχέσης και δημιουργικής συνεργασίας. Ο Πάνος ήταν πάντοτε όχι μόνο ένας αφοσιωμένος και εμπνευσμένος αρχαιολόγος, αλλά και ένας πολύτιμος φίλος, που μοιραζόταν γενναιόδωρα την εμπειρία, τις πολύπλευρες γνώσεις του, την ξεχωριστή ματιά του.
Στην Έφη και στα παιδιά, τους φίλους και τους πολλούς μαθητές του, απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια».
