Ένα εκτενές μνημόνιο με σαφείς όρους για την παύση των εχθροπραξιών και τη συνολική διευθέτηση του πολέμου στην Ουκρανία παρέδωσε η Ρωσία στην ουκρανική αντιπροσωπεία, κατά τις συνομιλίες που διεξήχθησαν στην Κωνσταντινούπολη τη Δευτέρα, 2 Ιουνίου.
Σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, το σχέδιο χωρίζεται σε τρία μέρη και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, απαιτήσεις για ουδετερότητα της Ουκρανίας, διεθνή αναγνώριση των εδαφών που έχει προσαρτήσει η Ρωσία, και σαφείς περιορισμούς στη στρατιωτική και εξωτερική πολιτική του Κιέβου.
Οι βασικοί όροι του ρωσικού σχεδίου
Το μνημόνιο της Μόσχας περιλαμβάνει σειρά αιτημάτων και δεσμεύσεων που θα πρέπει να αναλάβει η Ουκρανία, μεταξύ των οποίων:
- Διεθνής νομική αναγνώριση της ένταξης της Κριμαίας, του Λουχάνσκ, της Ζαπορίζια και της Χερσώνας στη Ρωσική Ομοσπονδία.
- Διακήρυξη ουδετερότητας της Ουκρανίας, με σαφή άρνηση ένταξης σε στρατιωτικές συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ.
- Απαγόρευση στρατιωτικών δραστηριοτήτων από τρίτες χώρες εντός ουκρανικού εδάφους και ανάπτυξης πυρηνικών όπλων.
- Καθορισμός ανώτατου αριθμού Ενόπλων Δυνάμεων και στρατιωτικού εξοπλισμού.
- Άρση όλων των κυρώσεων που έχει επιβάλει η Ουκρανία στη Ρωσία και παραίτηση από μελλοντικές.
- Πλήρης σεβασμός των δικαιωμάτων του ρωσόφωνου πληθυσμού και απαγόρευση κάθε μορφής εξύμνησης του ναζισμού.
- Αναγνώριση αμνηστίας για πολιτικούς κρατούμενους και απελευθέρωση αιχμαλώτων και εκτοπισμένων.
- Παραίτηση από πολεμικές αποζημιώσεις και σταδιακή αποκατάσταση των διπλωματικών και οικονομικών σχέσεων.
Οι δύο επιλογές για κατάπαυση του πυρός
Η Ρωσία προτείνει δύο εναλλακτικά σενάρια για κατάπαυση του πυρός:
- Άμεση αποχώρηση των ουκρανικών στρατευμάτων από τις περιοχές του Ντονέτσκ, του Λουχάνσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια, με παράλληλη κήρυξη κατάπαυσης πυρός διάρκειας 30 ημερών. Η αποχώρηση πρέπει να ολοκληρωθεί εντός αυτού του διαστήματος.
- Αναστολή επιστράτευσης και αποστράτευση του ουκρανικού στρατού, απαγόρευση στρατιωτικής παρουσίας ξένων δυνάμεων, διακοπή παροχής όπλων και πληροφοριών από τη Δύση, άρση του στρατιωτικού νόμου και άμεση σύσταση διμερούς μηχανισμού παρακολούθησης του καθεστώτος εκεχειρίας.
Το χρονοδιάγραμμα για την ειρήνη
Η Ρωσία ζητά επίσης:
- Μεταφορά 6.000 σορών Ρώσων στρατιωτών στις ουκρανικές Αρχές ως απαρχή των διαδικασιών.
- Διεξαγωγή προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στην Ουκρανία εντός 100 ημερών από την άρση του στρατιωτικού νόμου.
- Υπογραφή συνθήκης ειρήνης, η οποία θα πρέπει να εγκριθεί με νομικά δεσμευτικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Το ρωσικό υπόμνημα χαρακτηρίζεται από την απαίτηση πλήρους αναδιάρθρωσης της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της Ουκρανίας, ενώ αποτελεί σαφή διπλωματική πίεση προς το Κίεβο να αποδεχθεί την de facto κατάσταση στα ανατολικά και νότια εδάφη της χώρας.
Σφοδρή αντίδραση Ζελένσκι: Οι Ρώσοι είναι ηλίθιοι...
Με ιδιαίτερα καυστικό τόνο και σκληρή φρασεολογία απάντησε ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην πρόταση της Ρωσίας για προσωρινή εκεχειρία διάρκειας 2-3 ημερών, προκειμένου να απομακρυνθούν οι σοροί των νεκρών από τα πεδία των μαχών.
Κατά τη διάρκεια συνέντευξής του σε δημοσιογράφους, ο Ουκρανός πρόεδρος χαρακτήρισε την πρόταση «ρητορικό παιχνίδι» και «προσβολή στη νοημοσύνη», υποστηρίζοντας ότι οι Ρώσοι δεν επιδιώκουν πραγματική κατάπαυση του πυρός, αλλά απλώς μια σύντομη παύση στις εχθροπραξίες. «Νομίζω ότι είναι ηλίθιοι. Διότι η κατάπαυση του πυρός έχει ως στόχο να αποτρέψει τη δολοφονία ανθρώπων», είπε χαρακτηριστικά.
Ο Ζελένσκι επανέλαβε τη θέση του Κιέβου, σύμφωνα με την οποία κάθε συζήτηση για τερματισμό των εχθροπραξιών πρέπει να βασίζεται σε ουσιαστική συμφωνία και όχι σε προσωρινές αναστολές με σκοπό την τακτική ανασυγκρότηση. Όπως σημείωσε, η Ουκρανία παραμένει σταθερή στην ατζέντα της:
- Άνευ όρων κατάπαυση του πυρός
- Ανταλλαγή αιχμαλώτων
- Επιστροφή των απαχθέντων παιδιών και αμάχων
- Συνάντηση των ηγετών
Κάλεσμα για σκληρότερες κυρώσεις από τις ΗΠΑ
Ο Ουκρανός πρόεδρος άσκησε πίεση και προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, καλώντας την Ουάσινγκτον να προχωρήσει άμεσα στην επιβολή νέου πακέτου σκληρών κυρώσεων κατά της Ρωσίας μέσω της Γερουσίας. Όπως υποστήριξε: «Η Ρωσία δεν καταλαβαίνει άλλη γλώσσα αυτή τη στιγμή».
Πρόσθεσε ότι μόνο μέσω αυστηρών οικονομικών μέτρων μπορεί να υπάρξει πίεση για ειλικρινή διαπραγμάτευση.
«Έχουν περάσει ήδη πέντε μήνες από τότε που οι ΗΠΑ εξέφρασαν τη στήριξή τους σε μια κατάπαυση του πυρός. Πιστεύουμε ότι πρέπει να μετατραπεί σε πράξη και να επιβληθούν οι απαραίτητες κυρώσεις», τόνισε.
«Προσχηματικές κινήσεις από τη Ρωσία»
Αναφερόμενος στον επικεφαλής των ρωσικών διαπραγματεύσεων, Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, ο Ζελένσκι τον απαξίωσε πλήρως, λέγοντας ότι: «Δεν βρίσκεται στο κατάλληλο επίπεδο. Δεν καταλαβαίνει καν τις τεχνικές λεπτομέρειες»
Σύμφωνα με τον ίδιο, ακόμη και στις συνήθεις ανταλλαγές σορών, υπάρχει άτυπη συμφωνία να μη γίνονται επιθέσεις, γεγονός που – όπως τονίζει – δεν μπορεί να θεωρηθεί κατάπαυση του πυρός. Οι μάχες συνεχίζονται σε άλλες περιοχές και οι άμαχοι εξακολουθούν να δέχονται επιθέσεις.
«Αν δεν υπάρξει κατάπαυση του πυρός, να υπάρξει απάντηση»
Ολοκληρώνοντας, ο Ζελένσκι υπογράμμισε ότι αν οι συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη δεν οδηγήσουν σε πραγματική κατάπαυση του πυρός, τότε η απάντηση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους πρέπει να είναι άμεση και αποφασιστική:
