Το καλοκαίρι του 1987 με τον ισχυρό καύσωνα έμεινε χαραγμένο στη συλλογική μνήμη ως ένα από τα πιο τραγικά κεφάλαια στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.
Επρόκειτο για έναν ανελέητο καύσωνα αφρικανικής προέλευσης που είχε «χτυπήσει» τη χώρα, με επίκεντρο την Αθήνα, αφήνοντας πίσω του χιλιάδες νεκρούς και εικόνες που ακόμα προκαλούν ανατριχίλα.
Ο Τύπος της εποχής προκαλεί σοκ με τρομακτικά πρωτοσέλιδα για τραγικές ιστορίες, και φρικτούς θανάτους. Χαρακτηριστικό είναι ότι μετά την τρίτη ημέρα καύσωνα οι νεκροθάλαμοι των νοσοκομείων γέμισαν και η κυβέρνηση άνοιξε τους νεκροθαλάμους των στρατοπέδων ενώ παρόμοιο πρόβλημα υπήρχε και στα νεκροτομεία.
Ο χειμώνας που είχε προηγηθεί ήταν εξαιρετικά σκληρός, με ασυνήθιστες χιονοπτώσεις και πολικές θερμοκρασίες ακόμη και στο κέντρο της Αθήνας. Αν και η επιστημονική κοινότητα δεν αποδέχεται τη θεωρία ότι «βαρύς χειμώνας σημαίνει βαρύ καλοκαίρι», το 1987 αποτέλεσε μια φαινομενική εξαίρεση.
Τότε και συγκεκτιμένα από τις 18 Ιουλίου, οι θερμοκρασίες άρχισαν να σκαρφαλώνουν επικίνδυνα, με τη θερμοκρασία στις 20 Ιουλίου να αγγίζει τους 40°C. Για οκτώ συνεχόμενες ημέρες οι μέγιστες τιμές ξεπερνούσαν τους 40°C, με μέσο όρο τους 43°C. Οι ελάχιστες δεν έπεφταν κάτω από τους 29°C – 32°C, και η αποπνικτική άπνοια και υγρασία μετέτρεψαν την ατμόσφαιρα σε θανάσιμη παγίδα.
Τα σπίτια είχαν γίνει φούρνοι. Η έλλειψη κλιματιστικών και η ελλιπής ενημέρωση του πληθυσμού για την αντιμετώπιση τέτοιων ακραίων φαινομένων οδήγησαν σε τραγικές απώλειες, κυρίως ηλικιωμένων. Οι ανεμιστήρες αποδείχθηκαν ανεπαρκείς, και η Αθήνα μετατράπηκε σε μια πόλη φρίκης, γεμάτη φέρετρα.
Τα δελτία ειδήσεων καλούσαν οικογένειες που βρίσκονταν σε διακοπές να επικοινωνήσουν επειγόντως με την αστυνομία για «σοβαρές οικογενειακές υποθέσεις» — τις απώλειες των ηλικιωμένων συγγενών που είχαν μείνει πίσω. Τα νεκροτομεία δεν επαρκούσαν, και χρειάστηκε να χρησιμοποιηθούν ακόμα και εκείνα του στρατού. Τα κοιμητήρια γέμισαν. Εφημερίδες της εποχής έγραψαν ακόμα και «Σε τρένα οι νεκροί».
Η θερμοπληξία έγινε λέξη-κλειδί στη δημόσια υγεία και στον καθημερινό λόγο.
Οι μαρτυρίες της εποχής συγκλονίζουν:
«Στην οδό Πανεπιστημίου, συμπατριώτες μας πουλούσαν στους ταλαίπωρους διαβάτες νερό σε πλαστικά ποτήρια, σε απίστευτα υψηλές τιμές…», έγραψε τότε ο μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος στο μπλογκ του. «Βλέπετε, δεν υπήρχαν τότε τα μπουκαλάκια εμφιαλωμένου νερού».
Ο αριθμός των θυμάτων διαφέρει ανάλογα με την πηγή. Οι περισσότεροι αναφέρουν από 1.000 έως 1.500 νεκρούς. Όμως, σύμφωνα με τον μετεωρολόγο Γιώργο Μελανίτη, οι νεκροί ήταν πάνω από 3.500, εκ των οποίων 2.500 στην Αθήνα. Ο Δημήτρης Ζιακόπουλος, στο βιβλίο του «Καιρός: Ο Γιος της Γης και του Ήλιου» αναφέρει συνολικό αριθμό 4.000 νεκρών.
Μετά από εκείνο το τραγικό καλοκαίρι, η Ελλάδα άρχισε να εγκαθιστά μαζικά κλιματιστικά σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, και η αντιμετώπιση των μελλοντικών καυσώνων έγινε πιο αποτελεσματική.
