Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ προωθεί εκτελεστικό διάταγμα για τη δημιουργία εθνικού αποθέματος υποθαλάσσιων μετάλλων, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της ενεργειακής και τεχνολογικής αυτονομίας των ΗΠΑ και περιορισμού της εξάρτησης από την Κίνα. Ο πυθμένας του Ειρηνικού μετατρέπεται σε νέο γεωπολιτικό πεδίο σύγκρουσης, με παγκόσμιες προεκτάσεις.
Το υποθαλάσσιο «θησαυροφυλάκιο» των ΗΠΑ
Σχέδιο για την εξόρυξη και αποθήκευση στρατηγικών μετάλλων από τον βυθό του Ειρηνικού επεξεργάζεται η κυβέρνηση Τραμπ, σύμφωνα με αποκαλύψεις των Financial Times. Το εκτελεστικό διάταγμα που ετοιμάζεται προβλέπει τη συλλογή πολυμεταλλικών κονδύλων –πετρωμάτων που μοιάζουν με πατάτες– τα οποία περιέχουν κρίσιμα στοιχεία όπως νικέλιο, κοβάλτιο, μαγγάνιο και χαλκό, αλλά και σπάνιες γαίες.
Τα πολύτιμα αυτά υλικά έχουν κομβική σημασία για την κατασκευή μπαταριών, εξελιγμένων οπλικών συστημάτων και ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, με τη ζήτηση να εκτοξεύεται λόγω του ψηφιακού και «πράσινου» μετασχηματισμού.
Αντίδοτο στην κινεζική επιρροή
Η πρωτοβουλία της Ουάσινγκτον έρχεται ως απάντηση στη μονοπωλιακή επιρροή της Κίνας στην αγορά σπάνιων μετάλλων. Το Πεκίνο εντείνει τις πιέσεις, θέτοντας περιορισμούς στις εξαγωγές κρίσιμων υλικών, επιδιώκοντας να διατηρήσει στρατηγικό πλεονέκτημα.
Σύμφωνα με τον Αλεξάντερ Γκρέι, πρώην αξιωματούχο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, η εστίαση στην εξόρυξη από τον βυθό είναι «στρατηγικά εύστοχη», καθώς οι ΗΠΑ «πρέπει να αντιμετωπίσουν το νέο πεδίο ανταγωνισμού που έχει ανοίξει η Κίνα κάτω από την επιφάνεια των ωκεανών».
Στρατιωτική διάσταση και πολιτική στήριξη
Το σχέδιο έχει τη στήριξη επιφανών Ρεπουμπλικανών, μεταξύ των οποίων και του Μάρκο Ρούμπιο, ενώ ο περσινός αμυντικός προϋπολογισμός περιλάμβανε μελέτη σκοπιμότητας για τη στρατιωτική αξιοποίηση των εν λόγω μετάλλων. Η αποθήκευσή τους προβλέπεται να γίνει σε εγκαταστάσεις όπου ήδη φυλάσσονται αποθέματα πετρελαίου και άλλων στρατηγικών υλικών.
Νομικά θολό τοπίο, περιβαλλοντικές ανησυχίες
Παρότι οι ΗΠΑ θέλουν να ηγηθούν στον νέο «μεταλλευτικό πυρετό», δεν έχουν κυρώσει τη Συνθήκη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η οποία ρυθμίζει τις εξορύξεις σε διεθνή ύδατα. Η Διεθνής Αρχή Βυθού (ISA) δεν έχει δώσει ακόμα το πράσινο φως για μαζική εξόρυξη, ενώ αυξάνονται οι εκκλήσεις για μορατόριουμ.
Ταυτόχρονα, περιβαλλοντικές οργανώσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα εύθραυστα οικοσυστήματα των ωκεανών, ενώ ειδικοί σε γεωοικονομικά θέματα επισημαίνουν τις προκλήσεις απέναντι στο καλοκουρδισμένο κινεζικό δίκτυο και τις ανταγωνιστικές τιμές παραγωγής σε χώρες όπως η Ινδονησία.
Παρακάμπτοντας τους διεθνείς κανόνες
Παρά τα εμπόδια, εταιρείες όπως η The Metals Company με έδρα στον Καναδά και θυγατρική στις ΗΠΑ, κινούνται ήδη για την αδειοδότηση εξόρυξης βάσει του αμερικανικού νόμου του 1980, αμφισβητώντας την αποκλειστική αρμοδιότητα του ISA.
Ο Χοσέ Φερνάντεζ, αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν, διαφωνεί κάθετα: «Δεν μπορείς να διεκδικείς δικαιώματα σε διεθνή ύδατα όταν δεν έχεις αποδεχτεί τους σχετικούς κανόνες», προειδοποιεί.
