«Η θεσμική μεταρρύθμιση του συστήματος εθνικής ασφάλειας της χώρας εξακολουθεί να απαιτεί τη σύσταση ενός επιτελικού οργάνου ικανού να θέτει και να σχεδιάζει τη στρατηγική εθνικής ασφάλειας και να ελέγχει τους φορείς που εμπλέκονται στη σχεδίαση και την ανάπτυξή της. Αναγνωρίζοντας ότι η επίτευξη ασφάλειας δεν έχει αριστερό ή δεξιό πρόσημο, οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας είναι απαραίτητο να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί και να συναινέσουν -συνεισφέροντας με ουσιαστικές προτάσεις- στην κάλυψη των αδυναμιών ή/και στη διόρθωση των ελλείψεων που εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν -παρά τη σημαντική πρόοδο των τελευταίων δύο ετών- το θεσμικό σύστημα παραγωγής εθνικής ασφάλειας της χώρας».
Αυτό υπογράμμιζε μεταξύ άλλων ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, Θάνος Ντόκος, στο βιβλίο «Ο δρόμος είναι τα βήματά μας» που έγραψε μαζί με τον καθηγητή Παναγιώτη Τσάκωνα (Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Δεκέμβριος 2021).
Ο κ. Ντόκος θα «τρέξει» το εγχείρημα της Γραμματείας Εθνικής Ασφάλειας, τη σύσταση της οποίας ανακοίνωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης την περασμένη Τετάρτη στη Βουλή. Ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι την επιτελική ευθύνη για τις «σύνθετες υβριδικές απειλές» που αντιμετωπίζει η χώρα -δίπλα στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας- «θα την έχει και η Γραμματεία Εθνικής Ασφάλειας, αναβαθμίζοντας τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας ουσιαστικά σε μία μικρή, ευέλικτη αλλά οργανωμένη δομή υπό την προσωπική μου παρακολούθηση».
Τον Οκτώβριο του 2019 ο κ. Ντόκος τοποθετήθηκε αναπληρωτής σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του πρωθυπουργού και έναν χρόνο αργότερα ανέλαβε επικεφαλής της νεοσύστατης δομής/αρχής, η οποία παρά τον ηχηρό τίτλο έχει μικρό περιεχόμενο. Τώρα, αυτό το περιεχόμενο πρέπει να μεγαλώσει και να πάρει σάρκα και οστά στα πρότυπα ανάλογων θεσμών σε άλλες χώρες (ΗΠΑ, Βρετανία κλπ).
Στρατηγική εθνικής ασφάλειας
Η προ πενταετίας ανακοίνωση που συνόδευσε τον ορισμό του Θάνου Ντόκου ως Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας ήταν λιτή: «Αμεση προτεραιότητα του κ. Ντόκου και του γραφείου Εθνικής Ασφαλείας είναι η ολοκλήρωση της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας και της θεσμοθέτησης του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας».
Η κατάρτιση της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας είναι εκ των βασικών προτεραιοτήτων και για την νεοσυσταθείσα Γραμματεία. Oρισμένοι κύκλοι (κοντά αλλά όχι εντός κυβέρνησης) υποστηρίζουν ότι καθυστέρησε αρκούντως η δημοσίευση της εν λόγω στρατηγικής (τουλάχιστον των αδιαβάθμητων στοιχείων που θα γνωστοποιούνταν). Οι γνωρίζοντες, στον αντίποδα, σημειώνουν ότι η δημοσίευση ενός τέτοιου κειμένου απαιτεί τον κατάλληλο πολιτικό χρονισμό.
Κρίσεις και επικρίσεις
Είναι γεγονός ότι η θητεία του κ. Ντόκου στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας σημαδεύτηκε από εξωτερικές κρίσεις αλλά και προσωπικές επικρίσεις.
Οι πρώτες αφορούσαν την υπογραφή του «τουρκολιβυκού μνημονίου», τα γεγονότα στον Έβρο τον Φεβρουάριο του 2020 και την κρίση του Oruc Reis το θέρος του 2020, όταν οι σχέσεις Αθηνών - Άγκυρας έπιασαν «κόκκινο» με υπαιτιότητα της δεύτερης.
Εκτός της τουρκικής που συνιστά την βασικότερη απειλή για την Ελλάδα, στο βιβλίο του, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας αναφέρεται στις «πολύ-κρίσεις» που αντιμετώπισε η χώρα (μεταναστευτικό, πανδημία, φυσικές καταστροφές), τονίζοντας την ανάγκη για «οργάνωση του συστήματος διαχείρισης κρίσεων ασφαλείας» αλλά και «τον καθορισμό επικαιροποιημένων διαδικασιών συντονισμού των διαφορετικών επιχειρησιακών κέντρων» στη λογική της ολιστικής διαχείρισης των «πολύ-κρίσεων».
Οι προσωπικές επικρίσεις αφορούσαν δύο τινά. Αρχικά, το ότι διατέλεσε γενικός διευθυντής στη δεξαμενή σκέψης του ΕΛΙΑΜΕΠ, η οποία για μερίδα του κόσμου είναι αμφιλεγόμενη. Δευτερευόντως, ορισμένες δημόσιες παρεμβάσεις στο πρώτο διάστημα της θητείας του (η «λάθος επένδυση» της Ελλάδος στο Χαφτάρ στη Λιβύη, η αναφορά στο ότι θα μπορούσε να υπάρξει συνεκμετάλλευση πόρων από Αθήνα - Άγκυρα) δημιούργησαν ερωτήματα για το αν εκφράζει προσωπικές απόψεις ή εάν αυτές αποτελούν κυβερνητικές «δοκιμές» των ορίων της κοινής γνώμης.
«Οπαδός της συνενόησης»
Λόγω των απόψεων του ως ερευνητή, του μετριοπαθούς στυλ και του ευγενούς χαρακτήρα του, ο κ. Ντόκος έχει χαρακτηριστεί ως «οπαδός της συνεννόησης» με την Τουρκία. Παρότι είναι φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, δεν τρέφει αυταπάτες για τις προθέσεις της γείτονος.
Αρκετές φορές έχει εισηγηθεί πράγματα που θεωρούνται «εκτός κουτιού» (όπως η προσέγγιση με συγκεκριμένες χώρες), τα οποία αφενός εξυπηρετούν τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα και αφετέρου δημιουργούν προβλήματα σε δρώντες που δεν διάκεινται φιλικά προς την Αθήνα.
Συχνά, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας συνοδεύει τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο εξωτερικό, όπως τον Δεκέμβριο του 2024 στον Λίβανο αλλά και προ ημερών στο Ισραήλ. Σε κάποιες περιπτώσεις, πραγματοποιεί ατομικές επισκέψεις μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, όπως τον περασμένο Ιανουάριο στον Έβρο.
Ο κ. Ντόκος θεωρείται έντιμος άνθρωπος και χαίρει της απολύτου εμπιστοσύνης του κ. Μητσοτάκη. Αυτός είναι ο λόγος -πέραν των γνώσεων του στις εξωτερικές υποθέσεις και τα αμυντικά- που ο πρωθυπουργός του εμπιστεύθηκε να «χτίσει» μια δομή κρίσιμη σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει και στον οποίο η διάκριση εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας αποτελεί δύσκολη εξίσωση.
