Κατατίθεται σήμερα, Δευτέρα, στη Βουλή το νέο νομοσχέδιο της κυβέρνησης που ενισχύει τη μεταναστευτική πολιτική με στόχο τον άμεσο περιορισμό των παράτυπων ροών από τη Λιβύη. Το σχέδιο νόμου καθιστά υποχρεωτική την κράτηση και επιστροφή όσων παραμένουν παράνομα στη χώρα μετά την τελεσίδικη απόρριψη του αιτήματος ασύλου, βάζοντας φρένο σε μια διαδρομή που επιχειρεί να μετατρέψει την Κρήτη σε νέο πέρασμα προς την Ευρώπη.
Σε ένα νέο, αποφασιστικό βήμα για την ενίσχυση της μεταναστευτικής πολιτικής, η κυβέρνηση κατέθεσε στη Βουλή αυστηρό νομοσχέδιο που μετατρέπει την απόρριψη αιτήματος ασύλου σε αιτία κράτησης και δρομολόγησης απέλασης. Η πρωτοβουλία, την οποία παρουσίασε ο υπουργός Θάνος Πλεύρης με νομοτεχνική βάση προετοιμασμένη ήδη από τον Μάκη Βορίδη, προβλέπει μεταξύ άλλων έως και 24μηνη κράτηση για όσους παραμένουν στη χώρα παράνομα, καθώς και αυστηρές ποινές – χωρίς αναστολή – για όσους αρνούνται να επιστρέψουν στις πατρίδες τους μετά την τελεσίδικη απόρριψη του αιτήματός τους. Παράλληλα, μπαίνει τέλος στο καθεστώς αυτόματης νομιμοποίησης μετά από επταετή παραμονή.
Αφετηρία για αυτή την καίρια μεταστροφή στάθηκε η ανεξέλεγκτη αύξηση των αφίξεων στην Κρήτη. Εκατοντάδες νεαροί άνδρες, κυρίως από χώρες όπως η Αίγυπτος, το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές, μεταφέρονται με πλωτά μέσα από τα παράλια της ανατολικής Λιβύης, εισερχόμενοι παράτυπα στην ελληνική επικράτεια. Καθώς οι χώρες αυτές δεν βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, οι πολίτες τους δεν εμπίπτουν σε προσφυγικό καθεστώς, και η άφιξή τους προκαλεί πίεση τόσο στις τοπικές κοινωνίες όσο και στις κρατικές δομές υποδοχής.
Η αντίδραση της κυβέρνησης υπήρξε άμεση και συντονισμένη, όχι μόνο σε θεσμικό επίπεδο με την ψήφιση της τροπολογίας για την προσωρινή αναστολή εξέτασης αιτημάτων ασύλου, αλλά και με την υιοθέτηση ενός δόγματος αποτροπής. Ο στόχος είναι σαφής: να αποθαρρυνθούν όσοι σχεδιάζουν να ακολουθήσουν την ίδια διαδρομή προς την Ευρώπη, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί πια πέρασμα. Ήδη η συγκεκριμένη αναστολή, διάρκειας τριών μηνών, υπερψηφίστηκε με ευρεία κοινοβουλευτική στήριξη, και εκτιμάται ότι δημιουργεί προηγούμενο αντίστοιχο – αν όχι ισχυρότερο – εκείνου του Μαρτίου 2020 στον Έβρο.
Η γεωπολιτική αστάθεια στη Λιβύη και η απουσία κεντρικού ελέγχου στα ανατολικά λιμάνια, όπως αυτό του Τομπρούκ, δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για διακινητές που εκμεταλλεύονται την ανομία και την ανθρώπινη απόγνωση. Ο στρατάρχης Χαφτάρ, που ελέγχει μεγάλο μέρος της Ανατολικής Λιβύης, εμφανίζεται ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε., αντιλαμβανόμενος ότι οι μεταναστευτικές ροές αποτελούν ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί.
Παράλληλα, υπάρχει αυξημένη επιφυλακή για μετακινήσεις πληθυσμών από εμπόλεμες περιοχές, όπως το Σουδάν, όπου ο συνεχιζόμενος εμφύλιος έχει προκαλέσει μαζικές εκτοπίσεις. Η ελληνική πολιτεία αναγνωρίζει ότι οι Σουδανοί δικαιούνται διαφορετική αντιμετώπιση, πλην όμως εντάσσονται και αυτοί στη γενική στρατηγική αυστηρής διαχείρισης, με πρόβλεψη διαχωρισμού τους σε ειδικές πτέρυγες εντός των δομών.
Η στρατηγική που εφαρμόζεται πλέον εγκαταλείπει τις «ήπιες γραμμές» προηγούμενων χρόνων. Αντί για «καρότο και μαστίγιο», υιοθετείται αυστηρά αποτρεπτικό πλαίσιο: από τη διοικητική κράτηση χωρίς δυνατότητα εξόδου, μέχρι τον έλεγχο στα επιδόματα και το ίδιο το μενού σίτισης. Στόχος, η εξάλειψη οποιασδήποτε ψευδαίσθησης για «εύκολη ζωή» εντός των δομών φιλοξενίας.
Σημαντικό στοιχείο παραμένει η διπλωματική προσπάθεια ενίσχυσης συνεργασίας με τις χώρες προέλευσης, όπως η Αίγυπτος, για την ταχύτερη και πιο ομαλή επιστροφή όσων κρίνονται ανεπιθύμητοι. Παράλληλα, συνεχίζονται οι ευρωπαϊκές επαφές για μια συνολική πολιτική απάντηση στο μεταναστευτικό πρόβλημα.
Η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει πως η Ελλάδα δεν πρόκειται να εξελιχθεί σε «δεύτερη Τουρκία», κρατώντας στις πλάτες της τα βάρη όλης της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Ο πρωθυπουργός έχει ήδη παρέμβει δημόσια, ξεκαθαρίζοντας προς ευρωπαϊκούς εταίρους και διεθνή κοινή γνώμη ότι η χώρα μας δεν πρόκειται να γίνει πέρασμα ή προορισμός για όσους δεν πληρούν τα κριτήρια προστασίας.
Οι εικόνες που εκτυλίχθηκαν στην Κρήτη λειτούργησαν ως καμπανάκι. Δεν υπάρχει πλέον περιθώριο επανάληψης φαινομένων του 2015. Οι μεταναστευτικές πολιτικές οφείλουν να αντανακλούν τη νέα πραγματικότητα: η Ευρώπη κλείνει την πόρτα και η Ελλάδα ενισχύει τη θωράκιση των συνόρων της, στέλνοντας το μήνυμα ότι όσοι ξεκινούν αυτό το επικίνδυνο και δαπανηρό ταξίδι, το κάνουν εις μάτην.
