Σε μια συγκλονιστική διαπίστωση προχώρησε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας χτες στην βουλή για τον νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, ο οποίος με ευρεία πλειoψηφία ψηφίστηκε σήμερα από την Βουλή. Η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θανάτους από τροχαία δυστυχήματα. Δεν πρόκειται για απλό στατιστικό εύρημα, αλλά για καμπανάκι εθνικής αφύπνισης. Με βάση τα στοιχεία της Eurostat για το 2024, η χώρα μας καταγράφει 665 θανάτους – δηλαδή 59,6 νεκρούς ανά εκατομμύριο κατοίκων – έναντι 22 στη Σουηδία και 33 στη Γερμανία.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ανακοίνωση του νέου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας αποκτά βαθιά πολιτική σημασία. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν κρύβεται πίσω από τη στατιστική, αλλά αντιδρά αποφασιστικά, με νομοθετική παρέμβαση που στοχεύει στην αλλαγή συμπεριφοράς και όχι απλώς στην επιβολή προστίμων.
Η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να είναι ουραγός της Ευρώπης σε θέματα ζωής και θανάτου. Ο νέος ΚΟΚ επιχειρεί να ευθυγραμμίσει τη χώρα με τα σύγχρονα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφάλειας – όχι στα χαρτιά, αλλά στην πράξη, μέσα από ουσιαστική πολιτική βούληση και κοινωνικό μήνυμα αλλαγής.
Ευρωπαϊκή απόκλιση: Από τη Σουηδία στο χάος των ελληνικών δρόμων
Η Ελλάδα, με 59,6 νεκρούς ανά εκατομμύριο, είναι πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (46), αφήνοντας πίσω της μόνο λίγες χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Η Σουηδία με 22, η Γερμανία με 33, η Ισπανία με 35 και η Ιταλία με 52, αποδεικνύουν ότι η μείωση των τροχαίων είναι εφικτή όταν υπάρχει πολιτική βούληση, διαρκής έλεγχος και κοινωνική συμμετοχή.
Η Ελλάδα παρουσιάζει χαμηλότερη συμμόρφωση σε βασικά μέτρα προστασίας: μόλις 72% χρήση ζώνης, όταν στη Γερμανία το ποσοστό φτάνει το 98%. Η μη χρήση κράνους σε μοτοσυκλέτες παραμένει επίσης σε υψηλά επίπεδα (30–35%). Αυτή η υστέρηση δεν είναι τυχαία: είναι συστημική και διαχρονική, και ο νέος ΚΟΚ στοχεύει να την ανατρέψει.
Μια πολιτική τομή και όχι μια ακόμα «ρύθμιση»
Η παρουσίαση του νέου ΚΟΚ από τον ίδιο τον πρωθυπουργό δεν είναι τυχαία. Δηλώνει πολιτική ανάληψη ευθύνης απέναντι σε ένα χρόνιο κοινωνικό πρόβλημα. Δεν είναι ένας ακόμα «επικοινωνιακός ΚΟΚ», αλλά μια θεσμική τομή, που προσεγγίζει την οδική ασφάλεια ως συλλογικό στοίχημα. Η κυβέρνηση παρεμβαίνει στο σημείο που οι πολίτες έχουν πάψει να περιμένουν αλλαγή.
Όχι μεγαλύτερα πρόστιμα – αλλά μεγαλύτερη ευθύνη
Ο νέος Κώδικας δεν ποντάρει στην οικονομική εξόντωση του παραβάτη. Αντιθέτως, ενισχύει την ποινική και διοικητική διάσταση των παραβάσεων που θεωρούνται επικίνδυνες ή αντικοινωνικές – όπως η μέθη, η υπερβολική ταχύτητα και η μη χρήση ζώνης/κράνους. Η κατηγοριοποίηση των παραβάσεων με βάση τον βαθμό επικινδυνότητας και κοινωνικής πρόκλησης αποτελεί πρωτοπορία για τα ελληνικά δεδομένα.
Τα τροχαία ως κοινωνική παθογένεια, όχι «κακιά στιγμή»
Το πρόβλημα των τροχαίων στην Ελλάδα είναι βαθύ και πολυπαραγοντικό: έλλειψη παιδείας, ατιμωρησία, κακή υποδομή και αδιαφορία. Το 25–30% των δυστυχημάτων σχετίζεται με μέθη. Η παιδική οδική αγωγή απουσιάζει. Ο νέος ΚΟΚ αναγνωρίζει ότι δεν φτάνει ο νόμος αν δεν αλλάξει η κουλτούρα. Και γι’ αυτό εντάσσεται σε μια ολιστική πολιτική στρατηγική.
Το κυβερνητικό τρίπτυχο: Παιδεία, πρόληψη, τεχνολογία
Η αλλαγή δεν περιορίζεται στον ΚΟΚ. Η κυβέρνηση σχεδιάζει μαθήματα οδικής ασφάλειας στα σχολεία, αναβάθμιση του συστήματος ελέγχων (αλκοτέστ, κάμερες, συστήματα καταγραφής) και βελτίωση των οδικών υποδομών. Η ψηφιοποίηση της καταγραφής και επιβολής παραβάσεων ενισχύει τη διαφάνεια και μειώνει τη διαφθορά. Το σχέδιο είναι μακροπρόθεσμο και διαρθρωτικό.
Από την Ευρώπη του «μέσου όρου» στην Ελλάδα του «στόχου»
Η Ελλάδα δεν μπορεί πια να κρύβεται πίσω από τον «μέσο όρο». Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δίνει πολιτικό περιεχόμενο σε μια τεχνική ρύθμιση, φέρνοντας τη χώρα ένα βήμα πιο κοντά στα ευρωπαϊκά δεδομένα ζωής και ασφάλειας. Ο νέος ΚΟΚ δεν είναι απλώς ένας νόμος: είναι πολιτική επιλογή να μπει φρένο στην αδιαφορία, την ανοχή, την απώλεια.
