Η σωστή και ασφαλής οδηγική και κυκλοφοριακή συμπεριφορά στη χώρα μας δεν στερείται θεσμικών παρεμβάσεων και επιστημονικών εργαλείων. Πάσχει από νοοτροπίες και κατεστημένα. Η οδήγηση αυτοκινήτου και μηχανοκίνητου δικύκλου, θύμα της υποκουλτούρας μας και των κοινωνικών συμπλεγμάτων που κληροδότησαν οι προηγούμενες γενιές, γίνεται... θύτης στην άσφαλτο.
Ακόμη και η συμπεριφορά μας ως πεζοί παραπέμπει σε άλλες δεκαετίες, όταν δεν υπήρχαν διαβάσεις για να περάσεις από τη μία πλευρά του δρόμου στην άλλη. Τότε που οι γειτονιές στις μεγάλες πόλεις είχαν μικρά δρομάκια και αλάνες, κυκλοφορούσαν ελάχιστα αυτοκίνητα κυρίως χωρίς ζώνες ασφαλείας και μοτοσικλέτες με χαμηλές ταχύτητες και… οδηγούσαν στη «Συνοικία το Όνειρο».
Τότε που τα παιδιά μέσα στο αυτοκίνητο τα κρατούσαν στην αγκαλιά για να τα προστατέψουν και άδειαζαν τα αποτσίγαρα από το παράθυρο του οδηγού. Τότε που η φράση το ποδήλατο δεν ξεχνιέται είχε τη σημασία της. Γιατί στις σημερινές συνθήκες των αστικών κέντρων για να μην ξεχνιέται πρέπει να μαθαίνεται η σωστή και ασφαλής οδήγηση.
Ο νέος ΚΟΚ, βασική δράση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Οδικής Ασφάλειας, ολοκληρώθηκε με την επιστημονική συνδρομή του ΕΜΠ και έγινε νόμος του κράτους.
Το Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας του ΕΜΠ, μάλιστα, αποτελεί ένα Κέντρο Αριστείας στην Εκπαίδευση και στην Έρευνα στην Οδική Ασφάλεια με παγκόσμια αναγνώριση και περισσότερα από τριάντα χρόνια συνεισφοράς στην επιστημονική υποστήριξη των αποφάσεων στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παγκοσμίως.
Ένα ακόμη παράδοξο σε αυτήν τη χώρα! Αριστεία στην επιστήμη, την τεχνική-γνωστική υποστήριξη, η οποία εξαϋλώνεται στο αντιδραστήριο μιας κοινωνίας με σοβαρές αναπηρίες στη μόρφωση, την καλλιέργεια, την παιδεία.
Νταήδες στο τιμόνι
Πόσα περιστατικά αγριεμένων οδηγών με τη μαγκιά να υπερχειλίζει, νταήδων στο τιμόνι –και όχι μόνο– θα χρειαστεί να αποκαλυφθούν για να αντιληφθούμε ότι αν δεν υπάρξει αλλαγή νοοτροπίας και δεν διαμορφωθεί κουλτούρα οδηγικής και κυκλοφοριακής συμπεριφοράς, θα εξακολουθούμε να ακούμε και να λέμε στους δρόμους «κοίταξε τον Ελληνάρα» και κανένας ΚΟΚ δεν θα αποδειχθεί λυτρωτικός.
Ποια θεσμική παρέμβαση μπορεί να απαντήσει αποτελεσματικά σε αντίστοιχα περιστατικά, όπως το τελευταίο στην Πετρούπολη; Μία 46χρονη κατέληξε στο νοσοκομείο, όταν ύστερα από διαπληκτισμό για την προτεραιότητα στον δρόμο οδηγός αυτοκινήτου κάλεσε στενό συγγενικό του πρόσωπο, το οποίο ξυλοφόρτωσε την 46χρονη και προκάλεσε ζημιές στο αυτοκίνητό της.
Πόσο η οικογένεια, το σχολείο, το συγγενικό και φιλικό περιβάλλον δίνουν καθημερινά στο παιδί τη σωστή εικόνα για τον πεζό, τον ποδηλάτη, τον οδηγό μηχανής και αυτοκινήτου;
Πόσες οικογένειες και πόσα σχολεία επισκέπτονται τα Πάρκα Κυκλοφοριακής Αγωγής και τα αντιμετωπίζουν ως βιωματικό εργαστήριο και όχι ως έκθεση μουσείου;
Ο νέος ΚΟΚ στοχεύει στην αντιμετώπιση, μέσω ποινών και προστίμων στον παραβάτη και υπότροπο οδηγό, συμπεριφορών, όπως η διαρκής παραβίαση των ορίων ταχύτητας, η αγνόηση και προσπέραση φαναριών, οι επικίνδυνες προσπεράσεις, η αλόγιστη χρήση του κινητού, καθώς και η χρήση ουσιών. «Λαθάκια» που κάνουν κυρίως οι νέοι οδηγοί. Το 2017, 3.214 έφηβοι ηλικίας 15 έως 19 ετών σκοτώθηκαν σε τροχαία δυστυχήματα, σύμφωνα με τη δικηγορική εταιρεία Edgar Snyder and Associates.
Η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ «Driving Under the Influence (DUI)» είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη συνήθεια στις ΗΠΑ, όπου περίπου 28 άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά σε τροχαία δυστυχήματα. Ο αλκοολισμός όμως στην Αμερική είναι κοινωνικό φαινόμενο.
Ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ καταγράφονται τεράστιες διαφορές σχετικά με την εκπαίδευση σε θέματα οδικής ασφάλειας και κυκλοφοριακής αγωγής που παρέχεται στους μαθητές, ιδιαίτερα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Όπως προκύπτει από σχετικές έρευνες, μόνο μία στις πέντε χώρες της ΕΕ παρέχει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση γνώσεις για την οδική ασφάλεια και την κυκλοφοριακή αγωγή, ενώ οι χώρες αυτές στην πλειονότητά τους δεν έχουν θεσμοθετήσει την ελάχιστη απαραίτητη διδασκαλία που πρέπει να παρέχεται.
Το γεγονός πάντως είναι ένα. Η θνησιμότητα από τροχαία συμβάντα αυξάνεται απότομα μετά το 13ο έτος ζωής, όταν δηλαδή τα παιδιά αρχίζουν να μετακινούνται αυτόνομα και χωρίς συνοδεία. Για τους νέους ηλικίας 15-19 χρόνων, τα τροχαία δυστυχήματα αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου.
Τον Δεκέμβριο του 2004, στη σύσκεψη μεταξύ του υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών, Μιχάλη Λιάπη, και της αείμνηστης υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Μαριέττας Γιαννάκου, εξετάστηκε και αποφασίστηκε η είσοδος στο διδακτικό πρόγραμμα των σχολείων μαθημάτων σχετικών με την κυκλοφοριακή αγωγή.
Μεταξύ των μέτρων που… έμειναν στα χαρτιά ήταν από το επόμενο διδακτικό έτος (2005) η διδασκαλία της κυκλοφορικής αγωγής σε όλα τα γυμνάσια της χώρας με συστηματικό τρόπο στα θέματα της ελεύθερης ζώνης, η εισαγωγή διδασκαλίας θεωρητικής εκπαίδευσης οδήγησης στους μαθητές της Β' και Γ' Λυκείου, η επιμόρφωση εκπαιδευτικών, η συστηματική παρακολούθηση της λειτουργίας των Πάρκων Κυκλοφοριακής Αγωγής.
Το 2010 αποφασίστηκε από την Εθνική Επιτροπή Οδικής Ασφάλειας, υπό την προεδρία του υπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, Δημήτρη Ρέππα, να διδάσκεται σε 800 ολοήμερα δημοτικά σχολεία η κυκλοφοριακή αγωγή ως μέρος του μαθήματος Αγωγής Υγείας, και να πραγματοποιηθεί τριετές πρόγραμμα εκπαίδευσης δασκάλων και καθηγητών, που θα απευθύνεται σε περισσότερους από 100.000 εκπαιδευτικούς.
Και το ερώτημα που αβίαστα έρχεται στα χείλη είναι ένα. Πού βρισκόμαστε είκοσι χρόνια μετά;
