Κάθε φορά που ακούγεται η λέξη «αναθεώρηση» για το άρθρο 103 του Συντάγματος, το Δημόσιο τραντάζεται. Ξυπνάει μέσα του το πνεύμα του 1911 - μιας χρονιάς τόσο παλιάς, που όταν την έλεγες φρέσκια, οι παππούδες σου γελούσαν.
1911, κυρίες και κύριοι. Τι συνέβαινε;
• Η Κρήτη δεν είχε ενωθεί ακόμα με την Ελλάδα. Ήταν αυτόνομη υπό οθωμανική επικυριαρχία, με δικό της ύπατο αρμοστή - δηλαδή έναν πρίγκιπα, όχι influencer. Πρίγκιπα πρίγκιπα.
• Η Μακεδονία και η Θράκη ήταν ακόμα υπό Οθωμανική κατοχή. Ο δημόσιος υπάλληλος εκείνη την εποχή, στην καλύτερη περίπτωση, φορούσε φέσι.
• Η Ελλάδα είχε βασιλιά. Όχι συμβολικό. Κανονικό. Ο Γεώργιος Α’ έπαιρνε αποφάσεις και είχε και μουστάκι-διακήρυξη.
• Η επιστήμη; Δεν είχε ανακαλυφθεί καν η πενικιλίνη. Δεν είχαμε δει ούτε έναν παγκόσμιο πόλεμο. Η ιδέα ότι ο άνθρωπος θα περπατήσει στο φεγγάρι ήταν πιο φανταστική κι από το να συμφωνήσει ο Ανδρουλάκης σε πρόταση της Κυβέρνησης.
• Η Μικρασιατική Καταστροφή; Δεν είχε συμβεί. Ούτε οι πρόσφυγες είχαν έρθει. Ακόμα ήμασταν στη φάση «πάμε να πάρουμε τη Σμύρνη» - δεν είχαμε περάσει στο «πάρτε τους δρόμους».
Και μέσα σε όλο αυτό το ιστορικό φεστιβάλ, ο Βενιζέλος είχε τη φαεινή ιδέα: «Ας κάνουμε τους δημοσίους υπαλλήλους μόνιμους!» Γιατί τότε, ναι, είχε νόημα. Το κράτος έμπαζε από παντού, και η μονιμότητα ήταν ασπίδα απέναντι στον κομματικό κανιβαλισμό.
Και μετά ήρθε το 1975. Ξαναγράφουμε Σύνταγμα!
- Μετά από επτά χρόνια χούντας, η Ελλάδα είναι επιτέλους Δημοκρατία. Αλλά ακόμα βασιλευομένη. Ο Κωνσταντίνος έχει φύγει μεν, αλλά δεν έχουμε αποφασίσει αν του κόβουμε το επίθετο.
- Ο Ψυχρός Πόλεμος είναι στο φουλ. Η ΕΣΣΔ είναι ακόμα δυνατή, η Αμερική ακόμα δεν έχει iPhone, και η Ελλάδα μόλις είπε “όχι” στο δημοψήφισμα για βασιλιά.
- Το Πολυτεχνείο είναι ακόμη νωπό. Το τρανζίστορ είναι πιο δυνατό από το Instagram.
- Και κάπου εκεί, η αναθεωρητική Βουλή λέει: «Ας κρατήσουμε το άρθρο του Βενιζέλου. Δούλεψε επί Τούρκου, θα δουλέψει και τώρα!». Κι έτσι γεννήθηκε το άρθρο 103 παρ. 4, με το ίδιο πνεύμα μονιμότητας.
Πέρασαν άλλα 50 χρόνια. Πήγαμε στην Ε.Ε., στην ΟΝΕ, στο Μνημόνιο, στον ΣΥΡΙΖΑ, ξανά πίσω. Το Δημόσιο; Το ίδιο. Ο υπάλληλος παραμένει θεσμός – σαν τον Παρθενώνα, αλλά χωρίς τουρίστες. Ή μάλλον με μόνιμους τουρίστες.
Και σήμερα που συζητάμε την πιθανή αναθεώρηση του άρθρου 103, ακούγονται φωνές: «Θέλουν να απολύσουν τους υπαλλήλους!». Όχι, φίλε μου. Θέλουμε να μην πληρώνουμε ισόβια κάποιον που κάνει refresh στον υπολογιστή του για 6 ώρες τη μέρα και λέει ότι «δεν δουλεύει το σύστημα».
Η μονιμότητα του 1911 εξυπηρετούσε ανάγκες του 1911. Αν είσαι υπέρ της, πάρε και γραφομηχανή. Βάλε μουστάκι Βενιζέλου. Και βάλε και την Κρήτη εκτός συνόρων.
Η χώρα αλλάζει. Το Δημόσιο όχι. Καιρός να το ξανασκεφτούμε. Όχι για εκδίκηση – αλλά για λογική. Και γιατί πολύ απλά, δεν γίνεται το μόνο πράγμα που δεν εξελίχθηκε από τον προηγούμενο αιώνα να είναι το ελληνικό Δημόσιο.
