Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη πραγματοποίησε τα εγκαίνια του Κέντρου Υφαντουργίας Βλάστης Εορδαίας, στο πλαίσιο της πολιτικής στρατηγικής προτεραιότητας του ΥΠΠΟ, από το 2019, για την αναγέννηση της ελληνικής χειροτεχνίας. Η στρατηγική της αναβίωσης της ελληνικής χειροτεχνίας στοχεύει τόσο στη διάσωση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, όσο και στην κρίσιμη μετάβαση της χειροτεχνίας σε ένα σύγχρονο και βιώσιμο αναπτυξιακό πρότυπο, ώστε να αποτελέσει το εφαλτήριο ανάπτυξης, απασχόλησης και αναζωογόνησης της ελληνικής περιφέρειας.
Η Λίνα Μενδώνη δήλωσε: «Είναι ιδιαίτερη χαρά, για μένα και τους συνεργάτες μου, που είμαστε σήμερα, εδώ, μαζί σας βλέποντας το χώρο του Σουηδικού Εργοστασίου να έχει ξαναπάρει ζωή. Όταν το 2019, παρουσιάσαμε στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη την ιδέα της αναβίωσης της χειροτεχνίας, όχι απλώς συμφώνησε, αλλά βοήθησε προσωπικά, ώστε το πρόγραμμα προχωρήσει με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Από το 2019, η στρατηγική αναγέννηση της ελληνικής χειροτεχνίας αποτελεί πολιτική προτεραιότητα του υπουργείου Πολιτισμού. Το υπουργείο Πολιτισμού ενέταξε στις ευρύτερες πολιτικές του τη σύνδεση της προστασίας της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς με την αναβίωση της χειροτεχνίας. Την χειροτεχνία όχι ως μουσειακό είδος, αλλά ως ένα βιώσιμο εργαλείο ανάπτυξης και επιχειρηματικής ενίσχυσης. Στόχος μας είναι η δημιουργία μιας νέας γενιάς χειροτεχνών με επαγγελματική κατάρτιση, πιστοποίηση, επιχειρηματική υποστήριξη, διεθνή δικτύωση, αλλά και η ενδυνάμωση ανάλογων μικρών επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Πολιτισμού ετοίμασε και προώθησε πιλοτικά προγράμματα για τους κλάδους της υφαντικής, της κεραμικής και της ξυλοτεχνίας, επαγγέλματα που σιγά σιγά χάνονταν. Εστιάσαμε αρχικά στη μελέτη των αλυσίδων αξίας των τριών παραδοσιακών πρώτων υλών, του μαλλιού, του ξύλου και της αργίλου, που χρησιμοποιούνται στα αντίστοιχα επιτηδεύματα και στη συνέχεια προχωρήσαμε στη σύναψη Προγραμματικών Συμβάσεων Πολιτισμικής Ανάπτυξης με τα Πανεπιστήμια Δυτικής Αττικής, Δυτικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας με αντικείμενο την εκπόνηση πιλοτικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων διάρκειας τεσσάρων εξαμήνων, υπό την εποπτεία των Κέντρων Διά Βίου Μάθησης των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Όμως, πέρα από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, η συνέργεια με την τοπική κοινωνία ήταν απαραίτητη. Είμαστε πραγματικά τυχεροί διότι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και ο Δήμος Εορδαίας έγιναν κοινωνοί του έργου και το στήριξαν ολόψυχα. Η τοπική κοινωνία στη Βλάστη είναι το κύτταρο για να αναπτυχθούν όλα αυτά. Στόχος μας είναι το πρόγραμμα να μη μείνει πιλοτικό, οπότε απαιτεί τη μαγική λέξη συνέργεια. Ο καθένας να καταθέσει το δικό του απόθεμα, για να συνεχίσουν οι δομές να λειτουργούν και να αναπτύσσονται».
Ο χώρος που φιλοξενεί την δομή κατάρτισης υφαντικής βρίσκεται σε κτήριο ιδιοκτησίας του Δήμου Εορδαίας, στον οικισμό της Βλάστης. Το Σουηδικό Εργοστάσιο, όπως είναι γνωστό στη περιοχή, είναι ένα κτήριο που βρίσκεται στα όρια του οικισμού. Κτίστηκε, το 1965, από τη σουηδική ανθρωπιστική οργάνωση ΙΜ (Individuell Människohjälp) για να φιλοξενήσει το κέντρο υφαντουργίας που είχαν ιδρύσει το 1963 στη Βλάστη, θέλοντας να αξιοποιήσουν όχι μόνον την πλούσια υφαντική της παράδοση αλλά και να προσφέρουν δουλειά στις γυναίκες της περιοχής.
Στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, εδράζονται 4 από τις συνολικές 19 δομές του Προγράμματος Στρατηγικής Αναγέννησης της Ελληνικής Χειροτεχνίας του υπουργείου Πολιτισμού. Εκτός από τη Βλάστη, λειτουργούν οι δομές στους Ψαράδες (κεραμική), στο Νεστόριο (υφαντική) και στη Φλώρινα (ξυλοτεχνία). Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (ΠΔΜ) εποπτεύει τις δομές στους Ψαράδες, τη Βλάστη και το Νεστόριο, ενώ τη δομή ξυλοτεχνίας, η οποία φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις της Σχολής Καλών Τεχνών του ΠΔΜ στην Φλώρινα, εποπτεύεται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Στην τελετή των εγκαινίων του Κέντρου Υφαντουργίας Βλάστης Εορδαίας παρέστησαν οι βουλευτές Κοζάνης Στάθης Κωνσταντινίδης και Μιχάλης Παπαδόπουλος, ο βουλευτής Γρεβενών Αθανάσιος Σταυρόπουλος, ο περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γιώργος Αμανατίδης, ο δήμαρχος Εορδαίας Παναγιώτης Πλακεντάς, ο πρύτανης του ΠΔΜ Θεόδωρος Θεοδουλίδης, ο υπεύθυνος καθηγητής του εκπαιδευτικού προγράμματος του ΠΔΜ, Γιάννης Ζιώγας.
Την προηγούμενη των εγκαινίων, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, διεξήχθη με μεγάλη επιτυχία ημερίδα με τον τίτλο «Η Ελληνική Χειροτεχνία στη Δυτική Μακεδονία του σήμερα».
Υπογραφή δύο Προγραμματικών Συμβάσεων
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, κατά την παρουσία της στη Βλάστη υπέγραψε με τον περιφερειάρχη Γιώργο Αμανατίδη δύο Προγραμματικές Συμβάσεις Πολιτισμικής Ανάπτυξης. Η 1η Προγραμματική Σύμβαση αφορά στο έργο της αποκατάστασης του Γεφυριού του Πασά στα Γρεβενά, το οποίο χρηματοδοτείται με περίπου 6.000.000 ευρώ μέσω του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης. Το έργο θα υλοποιηθεί από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού. Η πέτρινη Γέφυρα του Πασά κατασκευάστηκε το 1690, στην περιοχή των Γρεβενών, με συνολικό μήκος 131 μέτρα. Η κατασκευή της συντίθεται από έξι καμάρες (τόξα), πέντε μεσόβαθρα και δύο (2) ακρόβαθρα. Ανατινάχθηκε το 1941. Το 1990, χαρακτηρίστηκε από το ΥΠΠΟ, ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Το έργο εστιάζει στην αποκατάσταση των τόξων, των βάθρων και του καταστρώματος. Το μνημείο αποτελεί τοπόσημο και πόλο έλξης επισκεπτών, με προφανή αντίκτυπο στην τοπική κοινωνία και οικονομία.
Η 2η Προγραμματική Σύμβαση αφορά στη συντήρηση και στην αποκατάσταση των εικόνων του τέμπλου και της εικόνας της Παναγίας Πορταΐτισσας και της αποκάλυψης των κιόνων και της διακοσμητικής ζώνης του Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Νικολάου στην Κοζάνη. Το έργο χρηματοδοτείται με 80.000 ευρώ από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Ο Ναός του Αγίου Νικολάου Κοζάνης ανήκει στον τύπο τρίκλιτης βασιλικής, με γυναικωνίτη. Το τέμπλο, όπως και τα υπόλοιπα ξυλόγλυπτα στοιχεία του ναού (άμβωνας, Αγία Τράπεζα, Επισκοπικός θρόνος) κατασκευάστηκαν από τον ξυλογλύπτη και σκαλιστή Μπαντοβέρη, την περίοδο 1747 - 1751.
