Λίγες ώρες πριν τη συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με σ/ξη του στην τουρκική εφημερίδα «Μιλιέτ» επισημαίνει την αναγκαιότητα να παραμείνουν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας Ελλάδας και Τουρκίας και να διατηρηθεί το θετικό momentum που έχει επιτευχθεί, ενώ εκφράζει την απογοήτευσή του για την πρόσφατη απόφαση της Άγκυρας να λειτουργήσει η βυζαντινή Μονή της Χώρας, στην Κωνσταντινούπολη ως τζαμί, υπενθυμίζοντας και αντίστοιχες κινήσεις στο παρελθόν με την Αγιά Σοφιά.
«Η επίσκεψή μου θα αποτελέσει ευκαιρία να κάνουμε μία αποτίμηση της προόδου που έχουμε σημειώσει στις σχέσεις μας τους τελευταίους μήνες και επίσης να επαναλάβουμε τη δέσμευσή μας για τη βελτίωση των σχέσεων», αναφέρει ο πρωθυπουργός και προσθέτει: «Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι περίπλοκες και φορτισμένες με ιστορία και συναισθήματα. Αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ. Αυτό που μπορούμε να αλλάξουμε είναι την οπτική μας: αντί να βλέπουμε ένα γρίφο που δεν λύνεται, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην ενίσχυση μιας θετικής ατζέντας και να επιδιώξουμε τη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών και των λαών μας».
Πριν το τετ α τετ με τον Ταγίπ Ερντογάν ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε το στίγμα των ρόλων που καλούνται να υπηρετήσουν οι δύο ηγέτες. «Οφείλουμε στον ελληνικό και τον τουρκικό λαό και στις επόμενες γενιές να συνεχίσουμε σε μια εποικοδομητική πορεία. Και έχουμε ευθύνη ως ηγέτες στην ίδια περιοχή να είμαστε δυνάμεις περιφερειακής σταθερότητας, και όχι αντιπαράθεσης.Αυτός δεν είναι ο εύκολος δρόμος. Είναι ένας δύσκολος δρόμος και θα υπάρξουν εμπόδια. Αλλά δεν βλέπω τον λόγο για τον οποίο δεν θα πρέπει να προσπαθήσουμε, όταν προηγούμενοι ηγέτες των χωρών μας το πέτυχαν, υπό πολύ πιο δύσκολες συνθήκες».
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε σ/ξή του στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής» τάσσεται υπέρ της συνέχισης των συζητήσεων με την τουρκική πλευρά καθώς και της προσέγγισης με αμοιβαία οφέλη σε θέματα όπως: το μεταναστευτικό, όπου οι ροές έχουν μειωθεί σημαντικά, η μείωση της έντασης στο Αιγαίο, ο τουρισμός, μέσω της έκδοσης βίζας σε 10 ελληνικά νησιά, και η αύξηση των εμπορικών συναλλαγών.
«Είμαστε προσηνείς, όχι όμως αφελείς, οι θέσεις της Τουρκίας, αν και διατυπώνονται σε πιο χαμηλούς τόνους, δεν έχουν αλλάξει», τονίζει χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, προσθέτοντας ότι παραμένουν σταθερές και οι εθνικές μας θέσεις, με μοναδική εκκρεμότητα τη χάραξη θαλασσίων ζωνών βάσει του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας.
Οι τριβές, οι διαφωνίες και η... μοίρα Ελλάδας - Τουρκίας
«Είναι η μοίρα της Ελλάδας και της Τουρκίας, βάσει της γεωγραφίας, να ζουν δίπλα-δίπλα. Δεν είναι καταδικασμένες να ζουν σε συνθήκες μόνιμης έντασης», τονίζει στη Millieyt ο Κυριάκος Μητσοτάκης και προσθέτει: «Οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών πρέπει να παραμείνουν ανοιχτοί ακόμη και σε περιόδους έντασης. Ήμουν πάντα συνεπής σε αυτό και έχω προσωπικά υποστηρίξει αυτή την προσέγγιση από την αρχή της πρώτης μου θητείας. Θα συνεχίσω να το πράττω (…) Ακόμα και αν δεν καταφέρουμε να προχωρήσουμε με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορούμε να διαφωνούμε με πολιτισμένο τρόπο.»
Απογοητευτική η κίνηση της Άγκυρας να μετατραπεί η Μονή της Χώρας σε τζαμί
«Είμαι πολύ απογοητευμένος από την πρόσφατη απόφαση των τουρκικών αρχών να λειτουργήσει η βυζαντινή Μονή της Χώρας ως τζαμί, καθώς και από την παλαιότερη σχετική απόφαση για την Αγία Σοφία. Οι αποφάσεις αυτές έρχονται σε αντίθεση με τον οικουμενικό χαρακτήρα των μνημείων και την κοινή μας προσπάθεια να καλλιεργηθεί αμοιβαία κατανόηση», δηλώνει χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός. Στη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος», δηλώνει ότι η αλλαγή του χαρακτήρα της Μονής της Χώρας «μας πληγώνει όλους και προσβάλλει έναν από τους πιο εμβληματικούς βυζαντινούς ναούς αλλά και την ιστορία της Κωνσταντινούπολης». Το θέμα αναμένεται να θέσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον Τούρκο πρόεδρο κατά τη συνάντησή τους, αύριο Δευτέρα.
Οι στόχοι, οι προσδοκίες και οι «κόκκινες γραμμές» της ελληνικής πλευράς από τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν
Χωρίς μεγαλοστομίες και μεγαλεπήβολα σχέδια,, αλλά με με συνέπεια στον στόχο να διατηρούνται ανοικτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας και στο ανώτατο επίπεδο, ώστε οι ελληνοτουρκικές σχέσεις να προχωρούν στο επόμενο βήμα, αλλά και να γίνει από τους δύο ηγέτες η επισκόπηση της προόδου σε επίπεδο διμερών σχέσεων και στους τομείς συνεργασίας, που έχουν συμφωνηθεί ο πρωθυπουργός, επισκέπτεται αύριο την Άγκυρα, όπου θα συναντηθεί με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του Προέδρου της Τουρκίας του και ανταποδίδοντας στην επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο.
Όπως σημειώνουν κυβερνητικές πηγές πρόκειται για την πρώτη επίσκεψη του πρωθυπουργού στην ‘Αγκυρα –τον Μάρτιο του 2022 είχε βρεθεί στην Κωνσταντινούπολη και είχε γευματίσει με τον Πρόεδρο της Τουρκίας– αλλά και η πρώτη επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού στην τουρκική πρωτεύουσα τα τελευταία πέντε χρόνια. Οι ίδιες πηγές υπενθυμίζουν, μάλιστα, ότι κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας τον περασμένο Δεκέμβριο στην Αθήνα οι δύο ηγέτες είχαν υιοθετήσει την Διακήρυξη των Αθηνών, ενώ είχαν υπογραφεί 15 Μνημόνια συνεργασίας ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης αναμένεται να συζητηθούν όλα τα θέματα της διμερούς ατζέντας, ενώ αναμένεται να οριστεί και το χρονοδιάγραμμα των επόμενων επαφών σε επίπεδο πολιτικού διαλόγου, θετικής ατζέντας και Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, αναμένεται ακόμη να επιβεβαιωθεί η επόμενη συνάντηση των δύο ηγετών κατά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, με τους δύο ηγέτες να συμπίπτουν επίσης και στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, τον προσεχή Ιούλιο στην Ουάσιγκτον.
Κυβερνητικές πηγές επιβεβαιώνουν, άλλωστε, ότι ο πρωθυπουργός θα θέσει στον Πρόεδρο της Τουρκίας και το ζήτημα της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικό τέμενος. Τα ίδια πρόσωπα επισημαίνουν άλλωστε, ότι ήδη πραγματοποιήθηκε ο νέος κύκλος συναντήσεων στη βάση των τριών αξόνων που είχαν συμφωνήσει οι δύο ηγέτες τον περασμένο Ιούλιο στο Βίλνιους (πολιτικός διάλογος, Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, θετική ατζέντα) και τις οποίες είχαν συμφωνήσει Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην τελευταία συνάντησή τους.
Σημειώνεται, δε, ότι πρόκειται για την τέταρτη συνάντηση που θα έχει ο Πρωθυπουργός με τον Πρόεδρο της Τουρκίας μετά την επανεκλογή αμφοτέρων (η πρώτη είχε πραγματοποιηθεί τον Ιούλιο του 2023 στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, η δεύτερη στη Νέα Υόρκη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και η τρίτη στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο).
Κυβερνητικές πηγές υπογραμμίζουν ότι η επανενεργοποίηση των επαφών και των διαύλων επικοινωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία τους τελευταίους μήνες έχει ήδη μετρήσιμα αποτελέσματα και παραπέμπουν στην εφαρμογή της διευκόλυνσης της βίζας για Τούρκους πολίτες σε 10 νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, στη σχεδόν μηδενική παραβατικότητα στον αέρα ελέω της εμπέδωσης θετικού κλίματος, αλλά και στη καλύτερη συνεργασία με τις τουρκικές αρχές στο Μεταναστευτικό και στη συνολική μείωση των ροών, παρά τις αυξομειώσεις.
Ωστόσο, τονίζουν ότι «οι διαφωνίες προφανώς παραμένουν. Το σημαντικό είναι αυτές να μην οδηγούν σε κρίσεις. Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι δεν συζητάμε και δεν γίνονται βήματα για την διαμόρφωση ενός καλύτερου κλίματος και την επένδυση στη θετική ατζέντα».
Οι ίδιες πηγές ξεκαθαρίζουν σε ό,τι αφορά στα θαλάσσια πάρκα ότι «η θέση της ελληνικής κυβέρνησης ήταν από την πρώτη στιγμή σαφής. Η Ελλάδα, σεβόμενη το Διεθνές Δίκαιο και ιδίως το Δίκαιο της θάλασσας και με σταθερό έρεισμα στην κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα, θα προχωρήσει στη δημιουργία θαλάσσιων πάρκων επί τη βάσει περιβαλλοντικών κριτηρίων, σύμφωνα με τον προγραμματισμό της».
