Δεν πάει πολύς καιρός που η Ζωή Κωνσταντοπούλου ανέβασε βίντεο στο TikTok για να μας θυμίσει – με το γνωστό της ύφος «σωτήρα των αδικημένων» – πόσο βαθιά νοιάζεται για τις γυναίκες, τους αδύναμους και τον πλανήτη. Με αφορμή την ειρωνική ατάκα του Ντόναλντ Τραμπ για τις «θυμωμένες νέες γυναίκες» όπως η Γκρέτα Τούνμπεργκ και η Ρίμα Χασάν, η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας δεν έχασε την ευκαιρία να αυτοτοποθετηθεί στην πρώτη γραμμή του «παγκόσμιου αγώνα» για τα δικαιώματα, δηλώνοντας από τη Χάγη ότι εκείνη επιλέγει να σταθεί στο πλευρό αυτών των νέων, θυμωμένων φωνών που δεν ανέχονται την αδικία. Μόνο που η κοινωνία έχει μνήμη – και θυμάται πολύ καλά ότι η ίδια Ζωή, που σήμερα παριστάνει την ασπίδα κάθε γυναίκας, δεν είχε καμία αναστολή να υπερασπιστεί έναν κατά συρροή βιαστή, τον διαβόητο «βιαστή με την τυρόπιτα», επιμένοντας σε αλλεπάλληλες ενστάσεις και αναβολές που ταλαιπώρησαν ανεπανόρθωτα τα θύματά του.
Η υπόθεση αυτή, που συγκλόνισε το πανελλήνιο, δεν ήταν απλώς μία τυπική ανάληψη υπεράσπισης – ήταν μια διαρκής νομική μάχη που εξελίχθηκε σε πολυετές μαρτύριο για τις γυναίκες που τόλμησαν να καταγγείλουν ότι τις νάρκωσαν και τις βίασαν σε ξενοδοχεία της Αθήνας. Εκεί, ο «ανθρωπισμός» και η «δικαιοσύνη» της Ζωής μεταφράστηκαν σε ατέρμονες καθυστερήσεις και ακροβατικές νομικές τακτικές, που είχαν αποτέλεσμα οι γυναίκες αυτές να περνούν ξανά και ξανά από τη δίκη του τρόμου – αυτήν τη φορά στις δικαστικές αίθουσες. Παρ’ όλα αυτά, η Κωνσταντοπούλου συνεχίζει να φορά τον μανδύα της «φρουρού των θυμάτων» και να μοιράζει βαρύγδουπες φράσεις περί ελευθερίας, φεμινισμού και «θυμωμένων νέων γυναικών», ξεχνώντας ότι κάποτε στάθηκε με σθένος απέναντί τους, στο πλευρό ενός δράστη που δεν άφηνε αμφιβολίες για το έγκλημά του.
Την ίδια ώρα, δεν διστάζει να «εργαλειοποιήσει» κάθε κοινωνικό και διεθνές ζήτημα που εξυπηρετεί το προφίλ της. Από το μεταναστευτικό και την υπεράσπιση «όλων των κατατρεγμένων», μέχρι τις πολεμικές συγκρούσεις, τις γενοκτονίες και τη σωτηρία του πλανήτη, όλα γίνονται μέρος του προσωπικού της αφηγήματος. Κάθε κάμερα και κάθε TikTok γίνεται ευκαιρία να βαφτίσει τον εαυτό της παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης – την ώρα που η ίδια, όταν είχε την πραγματική ευκαιρία να σταθεί στην πράξη στο πλευρό αδύναμων γυναικών, προτίμησε το γραφείο του συνηγόρου υπεράσπισης ενός βιαστή. Η κοινωνία οφείλει να θυμάται, γιατί μόνο τότε η κάθε μεγαλοστομία δεν μένει αναπάντητη. Η υποκρισία δεν γίνεται ακτιβισμός με φίλτρα TikTok – κι όσο κι αν προσπαθεί να το παρουσιάσει αλλιώς, τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους.
Η υπεράσπιση που σημάδεψε
Η υπόθεση του «βιαστή με την τυρόπιτα» δεν ήταν μια απλή υπόθεση στα δικαστικά χρονικά. Ο δράστης, ο οποίος νάρκωνε ανυποψίαστες τουρίστριες και τις κακοποιούσε σε δωμάτια ξενοδοχείων, καταδικάστηκε μετά από χρόνια δικαστικών αναβολών, με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου να υπογράφει προσωπικά κάθε διαδικαστικό ελιγμό που κρατούσε το θύμα δεμένο στον εφιάλτη του. Όσο κι αν προσπαθεί σήμερα να το θάψει, το αρχείο των δικαστηρίων και οι μαρτυρίες εκείνης της εποχής δεν σβήνουν. Αυτή η υπόθεση θα τη συνοδεύει για πάντα – όχι επειδή υπερασπίστηκε έναν κατηγορούμενο, αλλά για το πώς το έκανε και ποιους τελικά προστάτεψε.
Οι θυμωμένες γυναίκες που βολεύουν
Σήμερα, η Ζωή παρουσιάζει εαυτόν ως «θεία προστάτιδα» όλων των θυμωμένων νέων γυναικών, από την Γκρέτα μέχρι τη Ρίμα Χασάν – γυναίκες που όντως παλεύουν με προσωπικό κόστος για όσα πιστεύουν. Όμως το φεμινιστικό της αφήγημα έχει κοντή μνήμη: ξεχνά σκόπιμα ποιες γυναίκες άφησε μόνες τους, απέναντι σε έναν δράστη και σε έναν λαβύρινθο δικαστικών αναβολών που ο ίδιος ο συνήγορός του επέβαλλε. Αν για την Κωνσταντοπούλου ο φεμινισμός είναι hashtags και viral βίντεο, οι γυναίκες που πόνεσαν από την υπεράσπισή της θα συνεχίσουν να της θυμίζουν ότι η πραγματική αλληλεγγύη δεν είναι για το TikTok – είναι για τη ζωή.
Η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού
Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται και στο μεταναστευτικό, όπου κάθε δράμα γίνεται για εκείνη υλικό αυτοπροβολής. Από αποστολές σε λιμάνια και καραβάνια αλληλεγγύης μέχρι καταγγελίες γενοκτονίας, όλα σερβίρονται στα social media ως απόδειξη του «ανθρώπινου προσώπου» της. Όμως οι πολίτες ξέρουν πια να ξεχωρίζουν ποιος αγωνίζεται αληθινά και ποιος μετατρέπει τη δυστυχία άλλων σε θεατρικό μονόλογο για like και ψήφους. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου μπορεί να αλλάζει πρόσωπα, ρόλους και σλόγκαν, αλλά όσα έκανε κάποτε στις αίθουσες δικαστηρίων είναι το πραγματικό της αποτύπωμα – κι αυτό δεν σβήνει με κανένα βίντεο.
Γιατί όσο κι αν αλλάζει πρόσωπα, η υποκρισία δεν ντύνεται ακτιβισμός.
