Την επικύρωση του καθοριστικού και κρίσιμου ρόλου της Αιγύπτου στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, με αιχμή το μεταναστευτικό και την ενέργειακαι σε μία συγκυρία πολλαπλών προκλήσεων και της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή αναμένεται να αναδείξει η επίσκεψη τoυ πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Κάιρο σήμερα, μαζί με την πρόεδρο της Κομισιόν Ursula von der Leyen, τους πρωθυπουργούς της Ιταλίας Giorgia Meloni, του Βελγίου Alexander de Croο, τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη και τον καγκελάριο της Αυστρίας Karl Nehammer. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αναδείξει εδώ και καιρό τη σημασία της ευρωπαϊκής στήριξης προς την Αίγυπτο και τη σημασία της προώθησης συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα στην Ε.Ε και την Αίγυπτο. Ήταν, μάλιστα ο πρώτος ευρωπαίος ηγέτης που είχε αναδείξει τη σημασία της Αιγύπτου για την Ε.Ε. και για τη σταθερότητα στην περιοχή, λίγες μέρες μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ, κατά την έκτακτη σύγκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μέσω τηλεδιάσκεψης. Ο Έλληνας πρωθυπουργός θα έχει κατ' ιδίαν συνάντηση με τον πρόεδρο της Αιγύπτου στις 13:15μ.μ.
Η Ε.Ε. αναβαθμίζει τις σχέσεις της με την Αιγύπτο σε συνολική και στρατηγική εταιρική σχέση και στο πλαίσιο αυτό θα υπογραφεί κοινή δήλωση μεταξύ της Ursula von der Leyen και του Αιγύπτιου προέδρου Abdel Fatah Al Sisi με άξονες συνεργασίας: σε πολιτικό επίπεδο, με γνώμονα την οικονομική σταθερότητα, τις επενδύσεις και το εμπόριο, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ψηφιοποίηση και τη Γεωργία.Οι εγγυήσεις για την υλοποίηση αυτών των πολιτικών συμπράξεων θα προέλθουν από το ευρωπαϊκό ταμείο βιώσιμης ανάπτυξης και το οικονομικό επενδυτικό σχέδιο. Μέχρι το τέλος του έτους, μάλιστα σχεδιάζεται η διοργάνωση επενδυτικής διάσκεψης Ε.Ε και Αιγύπτου. Ο ρόλος του Καΐρου καθίσταται περισσότερο κομβικός λόγω των εξελίξεων στη Γάζα και προκλήσεων όπως το μεταναστευτικό, για τη διαχείριση του οποίου η Ε.Ε. επιδιώκει τη συνεργασία με την Αίγυπτο.
Σημαντικές συμπράξεις σε Μεταναστευτικό και Ενέργεια
Η Ελλάδα έχει συνάψει το 2022 συμφωνία με την Αίγυπτο για τη μετανάστευση και την κινητικότητα. Ο πρωθυπουργός -ο οποίος είχε μετάσχει και στη «Διάσκεψη Κορυφής για την Ειρήνη» για την Γάζα κατόπιν πρόσκλησης του Abdel Fatah Al Sisi τον περασμένο Οκτώβριο στο Κάιρο- θα έχει διμερή συνάντηση με τον Πρόεδρο της Αιγύπτου, ενώ θα ακολουθήσει συνάντηση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των Ευρωπαίων ηγετών με τον Αιγύπτιο πρόεδρο.
Για τη διαχείριση του Μεταναστευτικού αναμένεται να συμφωνηθεί μία ολιστική προσέγγιση του ζητήματος, που θα περιλαμβάνει: την αντιμετώπιση των αιτιών της παράνομης μετανάστευσης, την καταπολέμηση των δικτύων των διακινητών, την προστασία των συνόρων και τη διασφάλιση των επιστροφών.
Η παρουσία των πολιτικών ηγετών της Ε.Ε. στο Κάιρο στέλνει μήνυμα έμπρακτης στήριξης στην Αίγυπτο, την ώρα που η συνεχώς επιδεινούμενη οικονομία της χώρας πλήττεται από το αυξανόμενο δημόσιο χρέος -που ξεπερνά το 90% του ΑΕΠ- και η μεταναστευτική πίεση αυξάνεται. Το πακέτο ύψους 7,4 δισ. ευρώ -όπως είχαν αναφέρει οι «Financial Times»- θα αφορά στη μετανάστευση, το εμπόριο, τους υδάτινους πόρους, το ανθρώπινο κεφάλαιο και τη δημογραφία. Το 1 δισ. ευρώ αφορά σε βραχυπρόθεσμες ανάγκες και θα αποδεσμευτεί το 2024, ενώ τα 4 δισ. για τα οποία χρειάζεται η έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αφορούν στην περίοδο 2025-2027, το 1,8 στοχεύει σε επενδύσεις και είναι σε συνεργασία με ευρωπαϊκές αρχές, ενώ τα 600 εκατ. σχετίζονται με έργα κυρίως στον τομέα της μετανάστευσης όπως η ενίσχυση συνόρων, τα κέντρα υποδοχής και η εκπαίδευση συνοριοφυλάκων. Η βοήθεια θα προέρχεται από δάνεια, ανακατανομές και εγγυήσεις, ενώ το συνολικό ποσό των 7,4 δισ. ευρώ ενδέχεται να αυξηθεί το προσεχές διάστημα.
Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς, από τις Αιγές λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων ηγετών στο Κάιρο είχε σημειώσει ότι «ενώ η συνολική εικόνα των μεταναστευτικών ροών στη ΝΑ Ευρώπη είναι καλύτερη συνολικά, είναι αλήθεια ότι τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε μία αυξανόμενη πίεση από τη Λιβύη προς την Κρήτη» επισημαίνοντας ότι «είναι ένα θέμα που μας απασχολεί, το παρακολουθούμε πολύ στενά, είμαστε σε άμεση επαφή με τις ελληνικές αρχές και είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε, όπου χρειάζεται, όσο διαρκεί αυτή η εξέλιξη».
Στρατηγικής σημασίας εκτιμάται η συνεργασία Ε.Ε και Αιγύπτου στον τομέα της Ενέργειας. Έμφαση δίνεται στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας και Αιγύπτου και τη μεταφορά πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, η οποία έχει ενταχθεί στον σχεδιασμό κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Η χώρα μας ήταν η πρώτη που ανέδειξε τη στρατηγική σημασία της Αιγύπτου και για την μεταφορά «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη με το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου (GREGY) που μπορεί να μεταφέρει καθαρή ενέργεια στην Ε.Ε.
Η βαρύτητα που δίνει η Ε.Ε στις σχέσεις με την Αίγυπτο είχε αποτυπωθεί στις δηλώσεις που είχε κάνει ο επίτροπος διεύρυνσης Όλιβερ Βάρχελι τον περασμένο Ιανουάριο, ο οποίος είχε επισημάνει ότι πρόκειται για «χρυσή εποχή στις σχέσεις ΕΕ-Αιγύπτου», ενώ είχε κάνει ειδική αναφορά στον GREGY. «Η Αίγυπτος μπορεί να γίνει όχι μόνο ένας αξιόπιστος προμηθευτής φυσικού αερίου, αλλά και μια αξιόπιστη πηγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Και για το λόγο αυτό, τονίσαμε από την πλευρά μας ότι είναι σημαντικό το καθεστώς του έργου αμοιβαίου ενδιαφέροντος για το έργο GREGY, του καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας βαθέων υδάτων μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου» είχε υπογραμμίσει χαρακτηριστικά.
Αναβαθμίζεται η σχέση Ε.Ε-Αιγύπτου
Είκοσι χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας σύνδεσης Ε.Ε-Αιγύπτου, η σχέση αναβαθμίζεται, ένας στόχος, ο οποίος είχε επισημανθεί τον περασμένο Ιανουάριο μετά τη δέκατη σύνοδο του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ-Αιγύπτου, και όπου σημειώθηκε χαρακτηριστικά: «Η ΕΕ και η Αίγυπτος προτίθενται να επιδιώξουν μια συνεργασία που προωθεί την πολυμερή προσέγγιση και τη βασισμένη σε κανόνες διεθνούς τάξης. Θα συνεχίσουν να συνεργάζονται για την προώθηση της σταθερότητας, της ειρήνης και της ασφάλειας στη Μέση Ανατολή, τη Μεσόγειο και την Αφρική. Δεδομένης της σημασίας που αποδίδουν στη σχέση τους, η ΕΕ και η Αίγυπτος σκοπεύουν να την αναβαθμίσουν σε επίπεδο περιεκτικής και στρατηγικής εταιρικής σχέσης».
Ειδικότερα, η ευρεία συμφωνία με την Αίγυπτο, διαφοροποιείται από την Δήλωση Ε.Ε-Τουρκίας που είχε υπογραφεί το 2016 και αφορούσε μόνο το μεταναστευτικό, καθώς και από το μνημόνιο συνεργασίας με την Τυνησία εφόσον πλέον γίνεται λόγος για μία «περιεκτική-συμπεριληπτική συμφωνία».
Η ευρωπαϊκή αποστολή στο Κάιρο γίνεται στο πλαίσιο «των συζητήσεων με την Αίγυπτο σε σχέση με το πώς θα ενισχυθεί η εταιρική σχέση. Υπάρχουν ειδικοί μηχανισμοί για τη συζήτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου» είχε επισημάνει στις 13 Μαρτίου ο επικεφαλής εκπρόσωπος της Επιτροπής, Ερίκ Μαμέρ. Το ζήτημα είχε εγείρει και η Ολλανδία κατά τη διάρκεια συζήτησης για την επίσκεψη, ωστόσο όπως αναφέρουν πληροφορίες η γενικότερη κατάσταση, ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, η αστάθεια στο Σουδάν και τη Λιβύη, χώρες με τις οποίες συνορεύει η Αίγυπτος κάνουν αντιληπτό στα κράτη-μέλη τη σημασία της συνεργασίας. Ευρωπαϊκή πηγή κάνει λόγο για «ρεαλιστική προσέγγιση» από την πλευρά των Βρυξελλών, ενώ άλλη πηγή επισημαίνει τη σημασία που έχει «η ΕΕ να κάνει ισχυρές σχέσεις με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης μεταναστών με στόχο τη σταθεροποίηση της κατάστασης».
Στην μικρή ολομέλεια του Απριλίου στις Βρυξέλλες, ενδέχεται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ψηφίσει για το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο φέρνοντας ακόμη πιο κοντά την εφαρμογή νέων κανόνων.
Η υπογραφή της περιεκτικής εταιρικής σχέσης με την Αίγυπτο, λαμβάνει χώρα μετά την έναρξη λειτουργίας του θαλάσσιου ανθρωπιστικού διαδρόμου στην Κύπρο και δύο ημέρες μετά την άφιξη στη Γάζα του πρώτου πλοίου με ανθρωπιστική βοήθεια που απέπλευσε από την Λάρνακα.
Η Κύπρος διατηρεί εξαιρετικά στενές σχέσεις με κράτη της περιοχής, ειδικά με το Κάιρο «οι σχέσεις είναι διαχρονικές και είναι από τις λίγες χώρες που έχει Συμβούλιο Διακυβερνητικής Συνεργασίας», ενώ ως προς την κοινή διακήρυξη που θα υπογραφεί στη σημερινή σύνοδο, ο Νίκος Χριστοδουλίδης είχε υπογραμμίσει και στο παρελθόν, πριν από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, την ανάγκη η ΕΕ να αυξήσει την εμπλοκή της στην περιοχή και ειδικά στην Αίγυπτο.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είχε βρεθεί στην Αίγυπτο και τον περασμένο Νοέμβριο με βασικό κομμάτι της επίσκεψης την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους Παλαιστίνιους, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Φατάχ Αλ-Σίσι συζήτησαν για την συνεργασία έτσι ώστε να αποφευχθεί η περιφερειακή κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή.
