Οι διαπραγματεύσεις που αναμένεται να ξεκινήσουν σήμερα στην Αίγυπτο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, εκτός από κρίσιμες, έχουν και έναν υψηλό συμβολισμό: πραγματοποιούνται 24 ώρες πριν από τη συμπλήρωση δύο χρόνων από την 7η Οκτωβρίου 2023, την ημέρα της βάρβαρης επίθεσης της παλαιστινιακής τρομοκρατικής οργάνωσης στο εβραϊκό κράτος, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του πολέμου στη Γάζα.
Οι αντιπροσωπείες Ισραηλινών και Παλαιστινίων, καθώς και οι διαμεσολαβήτριες χώρες καταφθάνουν στο Σαρμ ελ Σέιχ του Νοτίου Σινά με άξονα διαπραγμάτευσης το σχέδιο 20 σημείων του πρόεδρου Τραμπ, με στόχο την επίτευξη συμφωνίας που θα τερματίσει τον πόλεμο.
Πώς φτάσαμε, όμως, έως εδώ; Την περασμένη Παρασκευή, η Χαμάς απάντησε καταφατικά στο σχέδιο Τραμπ, αποδεχόμενη τα βασικά σημεία του και δηλώνοντας ετοιμότητα να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις μέσω μεσολαβητών για τις λεπτομέρειες — υπαινίχθηκε, ωστόσο, ότι χρειάζονταν πρόσθετες συζητήσεις για την οριστικοποίηση των όρων.
Πιέσεις Ουάσιγκτον
Ο Αμερικανός πρόεδρος επαίνεσε την απάντηση της παλαιστινιακής οργάνωσης· την ίδια μέρα επικοινώνησε με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, στον οποίο, σύμφωνα με το Axios, είπε: «Η ευκαιρία σου για νίκη». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αντέτεινε ότι «δεν ήταν κάτι για να γιορτάσουμε», με τον Τραμπ να αντιδρά οργισμένα: «Δεν ξέρω γιατί είσαι πάντα τόσο γ…α αρνητικός. Αυτή είναι μια νίκη. Δεχτείτε την». Την επομένη, ο Αμερικανός πρόεδρος δημοσίευσε χάρτες και χρονοδιαγράμματα αποχώρησης του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα και έδωσε εντολή να μεταβούν στην Αίγυπτο ο ειδικός απεσταλμένος του, Στιβ Γουίτκοφ, και ο γαμπρός του, Τζάρεντ Κούσνερ.
Οι υπουργοί Εξωτερικών μιας σειράς αραβικών και ισλαμικών κρατών (Κατάρ, Ιορδανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ινδονησία, Πακιστάν, Τουρκία, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος) εξέφρασαν υποστήριξη στην ανταπόκριση της Χαμάς και χαιρέτισαν την πρόθεσή της να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις. Η Ελλάδα, διά στόματος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, δήλωσε την ετοιμότητά της να συμβάλει «στις διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου» αλλά και «στη δημιουργία ενός καινούργιου βιώσιμου σχήματος διακυβέρνησης της Λωρίδας της Γάζας».
Όσον αφορά το διαπραγματευτικό σκέλος, στο επίκεντρο θα βρεθούν οι όμηροι και η μέθοδος ανταλλαγής κρατουμένων – η Χαμάς δήλωσε ότι είναι έτοιμη να απελευθερώσει όλους τους Ισραηλινούς ομήρους (ζωντανούς και νεκρούς) υπό προϋποθέσεις πεδίου, ενώ το σχέδιο προβλέπει την απελευθέρωση εκατοντάδων Παλαιστίνιων κρατουμένων από το Ισραήλ ως αντάλλαγμα.
Εξίσου καθοριστικής σημασίας είναι το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης της Γάζας και ο αφοπλισμός της Χαμάς: εδώ εντοπίζονται οι μεγαλύτερες διαφωνίες, καθώς τμήματα της τρομοκρατικής οργάνωσης εμφανίζονται διχασμένα για το εάν και πώς θα παραδώσουν τα όπλα.
Συναφές είναι και το ζήτημα της διακυβέρνησης της Γάζας την «επόμενη ημέρα». Η Χαμάς έκανε λόγο για παράδοση της διοίκησης σε ανεξάρτητο σώμα Παλαιστίνιων τεχνοκρατών, βασισμένο σε εθνική συναίνεση και αραβική/ισλαμική υποστήριξη, ενώ για το Ισραήλ τόσο η Χαμάς όσο και η Παλαιστινιακή Αρχή δεν θα πρέπει να έχουν κανέναν ρόλο στην επόμενη μέρα.
Χθες, ο Ντόναλντ Τραμπ προειδοποίησε μέσω CNN ότι η Χαμάς αντιμετωπίζει «πλήρη εξάλειψη» εάν προσπαθήσει να κρατηθεί στην εξουσία στη Γάζα. Επιπλέον, απάντησε «ναι» όταν ρωτήθηκε εάν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είναι σύμφωνος με το να κάνει ό,τι χρειάζεται για να επέλθει ειρήνη.
Από την πλευρά του, ο Νετανιάχου ξεκαθάρισε ότι το Ισραήλ μέχρι την απελευθέρωση όλων των ομήρων (ζωντανών και νεκρών), μέχρι δηλαδή να μεταφερθεί και ο τελευταίος από αυτούς σε ισραηλινό έδαφος, δεν θα εφαρμόσει καμία άλλη ρήτρα του σχεδίου. Πρόσθεσε, δε, ότι εάν η Χαμάς δεν απελευθερώσει τους ομήρους «μέχρι το τέλος της προθεσμίας που όρισε ο πρόεδρος Τραμπ», το Ισραήλ θα επιστρέψει στην επίθεση στη Γάζα «με την πλήρη υποστήριξη όλων των εμπλεκόμενων χωρών».
Είναι γεγονός, πάντως, ότι εκτός από τις διεθνείς διπλωματικές πιέσεις, τις δημόσιες αλλά και ιδιωτικές πιέσεις Τραμπ, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αντιμετωπίζει ισχυρές αντιδράσεις στο εσωτερικό, ιδίως από ακροδεξιά στελέχη της κυβέρνησής του, όπως ο Ιταμάρ Μπεν Γκουίρ και ο Μπεζαλέλ Σμότριτς, που απειλούν με αποχώρηση από τον κυβερνητικό συνασπισμό εάν η Χαμάς «συνεχίσει να υπάρχει» μετά τη συμφωνία. Πιέσεις δέχεται, φυσικά, και από συγγενείς των ομήρων αλλά και από μεγάλο μέρος της κοινωνίας, που ζητά τον τερματισμό του πολέμου.
Το ερώτημα δεν είναι μόνο εάν τα μέρη θα καταλήξουν σε συμφωνία σήμερα, αλλά και πόσο γρήγορα και υπό ποιες προϋποθέσεις θα εφαρμοστεί αυτή, εφόσον συνομολογηθεί. Οπωσδήποτε, μοιάζει δύσκολο να καταστεί άμεσα η Μέση Ανατολή μια νέα γη της επαγγελίας για όλους τους λαούς της περιοχής.
