Με ένα άρθρο στην εφημερίδα «Τα Νέα», με τίτλο «Απέναντι στις πολιτικές ήττας για το κλίμα», ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, και ο βουλευτής Ανατολικής Αττικής του ΠΑΣΟΚ, Μανώλης Χριστοδουλάκης, επέλεξαν να στείλουν ηχηρό εσωκομματικό μήνυμα στον Νίκο Ανδρουλάκη και τον περίγυρό του υπενθυμίζοντας τον ισχυρό δεσμό που απέκτησαν στις πρόσφατες εσωκομματικές εκλογές.
Το γεγονός ότι συνεργάστηκαν στενά στη μάχη για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ εκ των πραγμάτων πυροδοτεί συνειρμούς γιατί υπενθυμίζει ότι παραμένουν κοντά, ιδιαίτερα όταν θα πρέπει να υπολογιστούν δύο σημαντικοί παράμετροι: η δημοσκοπική κατρακύλα και καθίζηση του ΠΑΣΟΚ σε ποσοστά που δεν αποτυπώνουν σε καμία περίπτωση κόμμα με προοπτική εξουσίας, και το επικείμενο Συνέδριο του κόμματος, που είναι προγραμματισμένο να γίνει μέσα στο φθινόπωρο, με πιο πιθανό πλέον σενάριο να τεθεί εκ νέου θέμα ηγεσίας από τα δύο στελέχη και όχι μόνο…
Τα ενδεχόμενα είναι πλέον ανοικτά και όσο περνά ο καιρός και το ΠΑΣΟΚ δεν ανακάμπτει δημοσκοπικά, τόσο θα φουντώνουν περισσότερο τα σενάρια για αμφισβήτηση στο πρόσωπο του Νίκου Ανδρουλάκη. Κάτι που άλλωστε θεωρείται απολύτως φυσιολογικό, καθώς ήδη έχουν αρχίσει να κινητοποιούνται τα πολιτικά αντανακλαστικά πολλών στελεχών του κόμματος, που βλέπουν πλέον ότι με τον Νίκο Ανδρουλάκη δεν υπάρχει καμία προοπτική κυβερνησιμότητας.
Την ώρα που το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής δείχνει να χάνει περαιτέρω έδαφος στις δημοσκοπήσεις, το κοινό άρθρο δύο προβεβλημένων στελεχών του, του δημάρχου Αθηναίων, Χάρη Δούκα, και του βουλευτή Μανώλη Χριστοδουλάκη για την κλιματική κρίση και το περιβάλλον ήρθε, όπως όλα δείχνουν, για να ταράξει τα εσωκομματικά νερά και να επαναφέρει στο προσκήνιο ένα κρίσιμο ερώτημα: πού πάει με τον Νίκο Ανδρουλάκη το ΠΑΣΟΚ;
Το άρθρο τους, που δημοσιεύτηκε στα «Νέα», δεν ερμηνεύεται πολιτικά μόνο ως μια παρέμβαση. Μπορεί να λειτουργήσει ως γενεσιουργός αιτία εξελίξεων, αφού φέρνει στην επιφάνεια ευρύτερα ερωτήματα για την ταυτότητα, τη στρατηγική και το μέλλον του κόμματος. Επιπλέον, λειτουργεί ως άτυπο «σήμα κινδύνου» προς τη Χαριλάου Τρικούπη, ιδίως προς τον Νίκο Ανδρουλάκη, ο οποίος βλέπει τις τελευταίες μετρήσεις να δείχνουν σταθερή καθοδική πορεία για το κόμμα στο οποίο ηγείται. Παράλληλα, μέσα από το κοινό τους άρθρο δεν στοχεύουν μόνο στο πρόσωπο του Νίκου Ανδρουλάκη, αλλά και στον στενό περίγυρο του προέδρου του ΠΑΣΟΚ που κατά κύριο λόγο επηρεάζει όλες τις αποφάσεις.
Οι Χάρης Δούκας και Μανώλης Χριστοδουλάκης και στο παρελθόν είχαν μιλήσει με έναν λόγο μετρημένο αλλά γεμάτο υπονοούμενα. Χρησιμοποιούν την έννοια της «προοδευτικής διακυβέρνησης», δηλαδή τη σύγκλιση των αριστερών δυνάμεων με το ΠΑΣΟΚ σε μια κοινή πορεία, θέση την οποία εξέφρασε πριν από λίγο διάστημα και ο Παύλος Γερουλάνος – και την έχει απορρίψει συλλήβδην ο Νίκος Ανδρουλάκης σε δημόσιες τοποθετήσεις του. Οι κ. Δούκας και Χριστοδουλάκης φαίνεται να υπερασπίζονται την αυτόνομη πορεία του ΠΑΣΟΚ, αλλά τονίζουν και την επιτακτική ανάγκη να υπάρξει συγκεκριμένο σχέδιο, θέσεις και κοινωνική αναφορά. Δεν επιτίθενται ανοιχτά σε κανέναν, όμως αφήνουν να εννοηθεί πως η πολιτική ασάφεια και η στρατηγική αμηχανία δεν οδηγούν πουθενά, επιχειρώντας μέσα από αυτήν την τακτική να αποδομήσουν τον Νίκο Ανδρουλάκη μέχρι τη διεξαγωγή του Συνεδρίου.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Η εκλογική του επίδοση στις εθνικές εκλογές του 2023 ήταν κατώτερη των προσδοκιών, παρά το ευνοϊκό πλαίσιο της περιόδου. Οι εσωκομματικές ισορροπίες παραμένουν εύθραυστες και οι δημοσκοπήσεις του 2024 και του 2025 δείχνουν όχι απλώς στασιμότητα, αλλά σημάδια υποχώρησης. Οι διαρροές προς ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ακόμα και προς την Ελληνική Λύση ή την Πλεύση Ελευθερίας ανησυχούν στελέχη που βλέπουν τον πυρήνα του κόμματος να αποδυναμώνεται.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο αριθμητικό. Είναι κυρίως στρατηγικό και πολιτικό. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να κινηθεί σε ένα «κεντροαριστερό» πλαίσιο, αλλά η ρητορική του χαρακτηρίζεται συχνά από ασάφεια και η σχέση του με το εκλογικό κοινό παραμένει ρηχή. Δεν έχει καταφέρει να εκφράσει κοινωνικές ομάδες με σαφήνεια, ούτε να ορίσει ένα αφήγημα που να δίνει στο ΠΑΣΟΚ λόγο ύπαρξης μέσα στο νέο τοπίο.
Εδώ και καιρό, η κριτική που ασκείται στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ είναι πως δεν έχει καθορίσει σαφή ταυτότητα. Δεν είναι ούτε καθαρά σοσιαλδημοκρατικό, ούτε αυστηρά κεντρώο, ούτε πραγματικά μεταρρυθμιστικό. Ταυτόχρονα, αρνείται οποιαδήποτε συνεργασία με άλλες πολιτικές δυνάμεις, ακόμα και σε υποθετικό επίπεδο, ενώ δεν παρουσιάζει δικό του ριζοσπαστικό πρόγραμμα διακυβέρνησης.
Το αποτέλεσμα είναι η παράταξη να εμφανίζεται σαν κόμμα διαμαρτυρίας του «μεσαίου χώρου» χωρίς ουσιαστική πολιτική πρόταση. Οι ψηφοφόροι καταλήγουν να επιλέγουν άλλες πολιτικές εκφράσεις που μοιάζουν πιο καθαρές, έστω και αν διαφωνούν με αυτές.
Το ΠΑΣΟΚ υπήρξε κυρίαρχη δύναμη για δεκαετίες. Η βάση του, αν και συρρικνωμένη, παραμένει ζωντανή και με έντονη πολιτική μνήμη. Το κοινό άρθρο των Δούκα και Χριστοδουλάκη φαίνεται να προσπαθεί να ενεργοποιήσει αυτήν ακριβώς τη βάση – να της θυμίσει πως το ΠΑΣΟΚ δεν είναι μηχανισμός αλλά κίνημα ιδεών και αξιών, που οφείλει να πάρει θέση σε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα όπως η πράσινη μετάβαση, η κοινωνική ανισότητα, οι εργασιακές σχέσεις, η δικαιοσύνη.
Η ανάγκη για επανίδρυση του κόμματος με νέους όρους μοιάζει επιτακτική. Όχι σε επίπεδο προσώπων, αλλά σε επίπεδο ιδεών. Η στρατηγική ουδετερότητα και η επικοινωνιακή οικονομία μπορεί να εξυπηρετούν την επιβίωση, αλλά δεν δημιουργούν δυναμική αλλαγής.
Η παρέμβαση Δούκα-Χριστοδουλάκη, ακόμη κι αν δεν έχει άμεσο οργανωτικό αντίκτυπο, πυροδοτεί σκέψη και συζητήσεις για την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει το κόμμα. Είναι πιθανόν να ακολουθήσουν και άλλες παρεμβάσεις, είτε από τη νέα γενιά είτε από την παλαιά φρουρά.
Το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η σημερινή του ηγεσία πιέζεται από την πραγματικότητα των χαμηλών επιδόσεων αλλά και από μια κομματική βάση που αναζητεί απαντήσεις. Το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται να δώσει ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα «πού πάει».
Το… κερασάκι στην τούρτα το φυλάγαμε, ωστόσο, για το τέλος… Σε μια νέα, πιθανή αμφισβήτηση του Νίκου Ανδρουλάκη θα μπορούσε κάποιος πολύ εύκολα να υποθέσει ότι ενδεχομένως έχουμε εκ νέου μια νέα διεκδίκηση της ηγεσίας από τον Χάρη Δούκα, σενάριο που είναι και το πιο πιθανό. Μήπως, όμως, έφτασε η ώρα της νέας γενιάς και των εκπλήξεων, με την προώθηση του Μανώλη Χριστοδουλάκη για την ηγεσία του κόμματος; Απλό ερώτημα θέτουμε…
