Παρά την αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους από κομβικές χώρες του δυτικού στρατοπέδου αλλά και τις εσωτερικές φωνές όπως αυτή του πρώην υπουργού και βουλευτή της ΝΔ, Δημήτρη Αβραμόπουλου, που προτείνει την κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση, η θέση της ελληνικής κυβέρνησης στο Μεσανατολικό παραμένει αταλάντευτη: είναι υπέρ της λύσης των δύο κρατών, αλλά δεν θεωρεί ότι αυτό το διάβημα είναι σκόπιμο και υπέρ των εθνικών συμφερόντων να πραγματοποιηθεί στην τρέχουσα συγκυρία.
Οπωσδήποτε, η προχθεσινή απόφαση της Βρετανίας, του Καναδά, της Αυστραλίας αλλά και της Πορτογαλίας να αναγνωρίσουν επίσημα την ύπαρξη ενός παλαιστινιακού κράτους σηματοδοτεί μια τομή στην ιστορία του μεσανατολικού ζητήματος. Ωστόσο, η ενέργεια των συγκεκριμένων χωρών, όπως και άλλων που δήλωσαν ότι προτίθενται να το πράξουν τις επόμενες ημέρες (π.χ. Γαλλία), δημιουργεί ερωτήματα για το αν έχει πρακτικό αντίκρισμα. Είναι μια πολιτική πράξη με ισχυρό συμβολισμό αλλά και αβέβαιες συνέπειες.
Το Ισραήλ διά στόματος του πρωθυπουργού του, Μπενιαμίν Νετανιάχου, χαρακτήρισε τις αναγνωρίσεις ως μια «τεράστια ανταμοιβή στην τρομοκρατία» της Χαμάς· ο ίδιος τόνισε δε ότι «δεν θα συμβεί. Δεν θα ιδρυθεί παλαιστινιακό κράτος δυτικά του ποταμού Ιορδάνη». Άλλωστε, η πλήρους κλίμακας εισβολή των IDF στην πόλη της Γάζας εξελίσσεται εδώ και ημέρες, παράλληλα με τη μεγάλη ανθρωπιστική καταστροφή στην ευρύτερη περιοχή.
Πίσω από την απόφαση της Βρετανίας, πέραν της αλλαγής των δημογραφικών δεικτών (περί το 7% των κατοίκων στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι πλέον μουσουλμάνοι), υπάρχει και ένας ιστορικός συμβολισμός, δεδομένου ότι η Διακήρυξη του Μπάλφουρ το 1917 θεωρείται ως «ιδρυτική πράξη» για το κράτος του Ισραήλ, που θεμελιώθηκε επίσημα 31 έτη αργότερα.
Αυτή τη διακήρυξη επικαλέστηκε και ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, για να εξηγήσει την ενέργεια της χώρας του, επισημαίνοντας ότι το 1917 η Βρετανία δεσμεύτηκε να προστατεύσει τα δικαιώματα των μη εβραϊκών κοινοτήτων.
Ωστόσο, ειδικοί στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής θεωρούν κενό περιεχομένου το επιχείρημα Στάρμερ, καθώς στη διακήρυξη γινόταν λόγος ότι «δεν θα θιγούν τα πολιτικά και θρησκευτικά δικαιώματα των υφιστάμενων μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη». Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε Άραβες, ενδεικτικό της σημασίας που έδινε η αποικιακή Βρετανική Αυτοκρατορία στη γηγενή πλειονότητα.
Οι ανά την υφήλιο υποστηρικτές της αναγνώρισης ενός παλαιστινιακού κράτους επικαλούνται τη Σύμβαση του Μοντεβίδεο του 1933, η οποία ορίζει τα κριτήρια ύπαρξης κράτους: πληθυσμό, επικράτεια, κυβέρνηση και διεθνείς σχέσεις. Κατά την ίδια θεώρηση, η Παλαιστινιακή Αρχή πληροί αυτές τις βασικές προϋποθέσεις. Επιπλέον, εκτιμάται ότι η αναγνώριση θα λειτουργήσει ως μέσο άσκησης πίεσης προς το Ισραήλ.
Ερωτήματα και κίνδυνοι
Εν τούτοις, η αναγνώριση δεν φαίνεται να απαντά στα πιο κρίσιμα ζητήματα. Η ύπαρξη κράτους δεν είναι μόνο νομικός ορισμός, αλλά απαιτεί λειτουργικούς θεσμούς, σταθερότητα και μονοπώλιο της βίας. Η Παλαιστινιακή Αρχή υπό τον Μαχμούντ Αμπάς έχει περιορισμένο έλεγχο στη Δυτική Όχθη, ενώ η Λωρίδα της Γάζας κυβερνάται από την τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς. Πόσο βιώσιμο μπορεί να είναι ένα κράτος χωρίς ενιαία κυβέρνηση, χωρίς σαφή όρια αλλά και δίχως (στην προκειμένη περίπτωση) εγγυήσεις ασφαλείας;
Ακόμα, η αναγνώριση δημιουργεί νομικές επιπλοκές στις διμερείς σχέσεις των κρατών αυτών με το Ισραήλ, όπως για παράδειγμα το εμπόριο με προϊόντα από τις λεγόμενες κατεχόμενες περιοχές.
Υπό αυτό το πρίσμα, η αναγνώριση, αντί να ανοίξει δρόμο για διαπραγματεύσεις, μπορεί να ενισχύσει περαιτέρω την κρίση. Το Ισραήλ εδώ και χρόνια απορρίπτει τη λύση των δύο κρατών, ενώ η κυβέρνηση Νετανιάχου βρίσκεται σε έναν κυκεώνα προβλημάτων: είναι πιεσμένη στο εσωτερικό, συμμαχεί πολιτικά με την Ακροδεξιά του Μπεν Γκβιρ (που ζητά προσάρτηση της Δυτικής Όχθης ως απάντηση στις αναγνωρίσεις) και αντιμετωπίζει σφοδρές διεθνείς επικρίσεις και κίνδυνο κυρώσεων για τον πόλεμο στη Γάζα, που ξεκίνησε μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, αλλά πλέον ακολουθεί εντελώς διαφορετική πορεία. Κάπως έτσι, οι αναγνωρίσεις, αντί για εκτόνωση της κατάστασης, πιθανόν να οδηγήσουν σε κλιμάκωση.
Αναμφίβολα, η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους από δυτικές χώρες συνιστά ιστορικό γεγονός – 147 από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ έχουν ήδη αναγνωρίσει την Παλαιστίνη. Αυτό ενισχύει το διεθνές κύρος της Παλαιστίνης και στέλνει μήνυμα αποδοκιμασίας προς το Ισραήλ. Ωστόσο, η κίνηση μοιάζει περισσότερο με πολιτικό συμβολισμό παρά με εργαλείο επίλυσης της κρίσης. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις κρατών, όπως η Ισπανία, αναδύονται και έντονα αντισημιτικά-αντιισραηλινά σύνδρομα.
Παρά τους παλαιστινιακούς πανηγυρισμούς για την αναγνώριση, στη Χαμάς αντιλήφθηκαν τι συνεπάγεται η κατάσταση. Και γι’ αυτό, σύμφωνα με το Fox News, παρακαλούν τον Ντόναλντ Τραμπ να εγγυηθεί προσωπικά την εφαρμογή μιας εκεχειρίας 60 ημερών με αντάλλαγμα τους μισούς ομήρους. Στην ίδια επιστολή αναφέρεται ότι όσο διαρκούν οι διαπραγματεύσεις για μια μόνιμη λήξη του πολέμου, η εκεχειρία θα παραμένει σε ισχύ.
