Ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, ο άνθρωπος που χάραξε τη γεωστρατηγική σκέψη των ΗΠΑ για μισό αιώνα, μοιάζει σήμερα να δικαιώνεται σχεδόν σε όλα όσα προέβλεψε για τη σχέση Δύσης-Ρωσίας. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η επιστροφή του ΝΑΤΟ σε ψυχροπολεμικούς ρυθμούς και η ανάδειξη της Πολωνίας ως «προκεχωρημένου φυλακίου της Δύσης» συνθέτουν το ακριβές πλαίσιο το οποίο περιέγραφε στη «Μεγάλη Σκακιέρα».
Εκεί υποστήριζε ότι η Ρωσία, ακόμη και μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, δεν θα αποδεχόταν ποτέ έναν «κανονικό» ρόλο στο διεθνές σύστημα και θα επιδίωκε την επανεγκαθίδρυση της επιρροής της στην πρώην σοβιετική επικράτεια. Αυτό βλέπουμε σήμερα από τον Πούτιν: μια Ρωσία που επιστρέφει στην αυτοκρατορική λογική της, με την Ουκρανία ως τρόπαιο, σε πρώτη φάση.
Το δεύτερο σημείο στο οποίο ο Μπρεζίνσκι φαίνεται να έχει δικαιωθεί είναι ο ρόλος της Πολωνίας. Την έβλεπε ως το κρίσιμο ανάχωμα, στο οποίο θα στηριχθεί η ευρωπαϊκή ασφάλεια όταν η Ρωσία επανέλθει στο προσκήνιο. Σήμερα, η Βαρσοβία διαθέτει έναν από τους ισχυρότερους συμβατικούς στρατούς της Ευρώπης, είναι κύριος κόμβος ανεφοδιασμού της Ουκρανίας και βασικός συνομιλητής των ΗΠΑ σε Βαλτική και Ανατολική Ευρώπη. Η γεωπολιτική αναδιάταξη της Ευρώπης, από το Βερολίνο προς τη Βαρσοβία, είναι η απόλυτη επιβεβαίωση των προβλέψεών του.
Ωστόσο, υπάρχει μια μεγάλη εξαίρεση: Η Τουρκία! Ο Μπρεζίνσκι θεωρούσε ότι η Άγκυρα θα παρέμενε σταθερός δυτικός πυλώνας, κρίσιμος για την ευρασιατική στρατηγική των ΗΠΑ. Τη φανταζόταν ως το αντιρωσικό ανάχωμα, γέφυρα προς τον μουσουλμανικό κόσμο και ενεργειακό κόμβο ζωτικό για την ασφάλεια της Ευρώπης. Αντί όλων αυτών, η Τουρκία του Ερντογάν έχει μετατραπεί σε δύναμη ευρασιατικής απόκλισης από τη Δύση: Παραβιάζει κυρώσεις κατά της Μόσχας, συνεργάζεται με Ιράν και Κίνα, στηρίζει τρομοκρατικές οργανώσεις όπως τη Χαμάς και επιδιώκει μια νεοοθωμανική σφαίρα επιρροής, αντίθετη προς τα δυτικά συμφέροντα. Η Τουρκία υπό τον Ερντογάν δεν λειτούργησε ποτέ όπως την είχε προβλέψει ο Μπρεζίνσκι.
Και εδώ ακριβώς εμφανίζεται η νέα στρατηγική πραγματικότητα: Τον ρόλο που ο Μπρεζίνσκι θεωρούσε ότι θα είχε η Τουρκία τον έχει αναλάβει, de facto, ο άξονας Ελλάδας-Ισραήλ. Η Ουάσιγκτον βλέπει πλέον Αθήνα και Ιερουσαλήμ ως το πιο σταθερό και αξιόπιστο δίπολο στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Στον ενεργειακό τομέα, η Ελλάδα με τις νέες υποδομές LNG και τους αγωγούς προς την Ευρώπη, και το Ισραήλ με τα υπεράκτια κοιτάσματά του, συνιστούν έναν άξονα που παρακάμπτει πλήρως την Τουρκία.
Στο στρατιωτικό επίπεδο, η συνεργασία Ελλάδας-Ισραήλ από εκπαίδευση μέχρι drones και αντιπυραυλικά συστήματα οικοδομεί μια νέα ασπίδα σταθερότητας απέναντι στην αποσταθεροποιητική συμπεριφορά της Άγκυρας.
Η γεωπολιτική εξέλιξη της δεκαετίας δείχνει ότι η «Μεγάλη Σκακιέρα» ισχύει ακόμη… Απλώς, το τουρκικό «πιόνι» έχει αλλάξει χρώμα! Και στη θέση του βρίσκεται πλέον ένα σταθερότερο, δυτικότερο και πιο αξιόπιστο δίδυμο: Ελλάδα και Ισραήλ, που καλύπτουν με συνέπεια το κενό που άφησε πίσω της η τουρκική ευρασιατική παρέκκλιση!
