Η απάντηση είναι προφανής. Μα οι άλλοι!
Γράφει ο ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΨΑΡΙΑΝΟΣ
Η λέξη «φταίω» έχει μέσα της την έννοια του ενόχου, του θύτη και του θύματος, και κανένας δεν θέλει να είναι ο θύτης, ο κακός, όλοι προτιμάμε να πιστεύουμε ότι είμαστε θύματα, ότι είμαστε αδικημένοι, ότι είμαστε κατατρεγμένοι, ότι κάποιος μας έχει βάλει στο μάτι, εμείς σωστά σκεφτόμαστε, πάντα τα καλύτερα κάνουμε, σωστά ψηφίζουμε, τα χίλια δίκια έχουμε εμείς.
Κάποιοι άλλοι τα έχουνε κάνει σαν τα μούτρα τους, κάποιοι παραδιπλανοί, γείτονες ίσως, ή και πιο μακρινοί, κάποιοι ξένοι. Πάντως όχι εμείς!
Ενώ λοιπόν όλοι καταπατάμε τους κανόνες και τους νόμους σχεδόν συστηματικά, μόλις κάποιος άλλος πιαστεί στα πράσα να παραβαίνει κάποιον κανόνα ή νόμο, ορμάμε πάνω του να τον δείξουμε με το δάχτυλο, να του επιτεθούμε λεκτικά, να τον ντροπιάσουμε, όχι γι’ αυτό που έκανε, αλλά επί προσωπικού… Να τον κάνουμε τον κακό της υπόθεσης, επειδή είναι ο άλλος, δεν «είμαι εγώ».
Αλλες φορές, πάλι, αν στα μάτια μας το άτομο που έκανε το λάθος είναι κάποιος με τον οποίο ταυτιζόμαστε, ε, τότε μπορούμε να τον υποστηρίξουμε, να πάρουμε το μέρος του επειδή είναι κάποιος «δικός μας», «ένας από εμάς», το παιδί μας, ο άνθρωπός μας, ο φίλος μας, ο ομοϊδεάτης μας και έτσι, όλοι μαζί, εμείς οι τρεις οι φίλοι που τρώμε το σταφύλι, είμαστε οι καλοί, πάντα και αθώοι. Θύματα κάποιων άλλων ή του συστήματος, του ανάλγητου κράτους, της εχθρικής πραγματικότητας.
Εδώ ακριβώς βασίζεται και εκείνο το ευφυολόγημα που λέει ότι «αν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί μαζί μας, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα».
Είμαστε οι αδύναμοι, και πιστεύουμε ότι οι αδύναμοι έχουν πάντα το δίκιο με το μέρος τους και οι ισχυροί πάντα το άδικο. Γι’ αυτό και θεωρούμε όλους τους αγώνες μας δίκαιους και όλες τις έως τώρα επιλογές μας σωστές, παρόλο που εναντίον αυτών των επιλογών μας αργότερα θέλουμε να αγωνιστούμε!
Θεωρώντας Δίκαιο το μικρό δικό μας δίκιο, που για το κοινωνικό σύνολο μπορεί να είναι άδικο, επιλέγουμε και ψηφίζουμε όσους μας δίνουν όλα τα δίκια, κι άλλα τόσα, τζάμπα είναι, μας κολακεύουν πως είμαστε οι καλύτεροι και οι αδικημένοι, γι’ αυτό και επιλέγουμε τον κάθε υποκριτή, τον κάθε ψεύτη που εμφανίζεται ως Ρομπέν των Δασών.
Αυτό όμως μήπως είναι ανωριμότητα; Μήπως ο δημαγωγός κόλακας, ο λαϊκιστής που λέμε, είναι τελικά ο Ρομπέν των Χαζών; Και μη μου πεις ποιοι είναι οι χαζοί.
Μιλώντας για λάθη, ατομικά ή συλλογικά, όταν κάνουμε ένα λάθος, αποφεύγουμε να το αναγνωρίσουμε και να το αποδεχτούμε και έχουμε μεγάλη ανάγκη να δικαιολογήσουμε τον εαυτό μας, και να φανούμε θύματα των συνθηκών. Στην πραγματικότητα, πρώτιστο μέλημά μας είναι να αναγνωρίσουμε το λάθος και να το διορθώσουμε ή να μην το επαναλάβουμε.
Αλλά η απολύτως απαραίτητη αναγνώριση προϋποθέτει κάτι ακόμα πιο σημαντικό, την ωριμότητα της προσωπικής ευθύνης. Και η προσωπική ευθύνη, δεν περιέχει τον λανθασμένο διαχωρισμό θύτη και θύματος.
Η προσωπική ευθύνη είναι αποτέλεσμα ωριμότητας. Οπως λέγεται, το 15% από όσα κάνουμε στη ζωή μας είναι λάθη. Η προσωπική ευθύνη υπαγορεύει να το καταλαβαίνεις αυτό χωρίς φόβο και πάθος. Παίρνεις μια βαθιά ανάσα και λες «ήταν λάθος μου. Λυπάμαι πολύ».
Η προσωπική ευθύνη δεν δημιουργεί λαϊκά δικαστήρια και δεν δολοφονεί χαρακτήρες. Είναι ζήτημα αυτογνωσίας, εργαλείο αυτοβελτίωσης. Και αν και οι γύρω σου είναι αρκετά ώριμοι ώστε να μπορούν να αναλάβουν τη δική τους ευθύνη, όλα μπορεί να γίνουν καλύτερα.
