Για τα πολλά και σημαντικά ζητήματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση το επόμενο διάστημα μίλησε στο «Μανιφέστο» ο διευθυντής ε.τ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γιώργος Κρεμλής.
Ο κ. Κρεμλής, ο οποίος είναι επίσης μέλος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου και διευθυντής του Ινστιτούτου κυκλικής οικονομίας και κλίματος, πρόεδρος της Σύμβασης Espoo UNECE και πρόεδρος της επιτροπής κυκλικής οικονομίας του Ελληνο-Αμερικανικού επιμελητηρίου, τονίζει ότι υπάρχουν πολλά σημαντικά ενδογενή και εξωγενή διακυβεύματα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, από την Πράσινη Συμφωνία μέχρι τους πολέμους στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή.
Καταθέτει, επίσης, τη γνώμη του για τα χαρτοφυλάκια που θα ήταν χρήσιμα στην Ελλάδα στην επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πως βλέπετε τα διακυβεύματα της επόμενης ημέρας των ευρωεκλογών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Τα διακυβεύματα είναι πολλαπλά. Ενδογενή και εξωγενή. Τα πρώτα αναφέρονται στις ηγεσίες και στη σύνθεση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ που θα είναι αποτέλεσμα των συνεργασιών των μεγάλων πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπως προέκυψαν από τις ευρωεκλογές και των προγραμματικών συμφωνιών μεταξύ τους. Η σημαντικότερη επιλογή είναι η έγκριση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με απόλυτη πλειοψηφία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η έγκριση της νέας Επιτροπής - ψήφος εμπιστοσύνης στον πρόεδρο και τα μέλη της καθώς και στο πρόγραμμά της - κατά πλειοψηφία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σημαντική στο πλαίσιο αυτό είναι και η έγκριση του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που θα εκτελεί και χρέη υπουργού Εξωτερικών της, ο οποίος μπορεί να προέρχεται από διαφορετική πολιτική ομάδα.
Τέλος σημαντική είναι η επιλογή του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από τα μέλη του και η επιλογή του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που προέρχεται συνήθως από την πολιτική ομάδα που έχει πλειοψηφήσει. Στα ενδογενή διακυβεύματα εντάσσεται και το νέο πολιτικό στίγμα της Επιτροπής όπως θα εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αν δηλαδή θα είναι και πάλι η Πράσινη Συμφωνία και το European Bauhaus που έφεραν τη σφραγίδα της προέδρου Ursula von der Leyen ή μια αναπροσαρμογή τους σε συνδυασμό και με κάποια αλλά θέματα, όπως λ.χ. την κοινή αμυντική πολιτική, την πολιτική εξοπλισμών, τη διεύρυνση, τη μετανάστευση κ.ο.κ.
Στα εξωγενή διακυβεύματα συγκαταλέγονται ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι γενικότερες επιπτώσεις του καθώς και ο πόλεμος στη Γάζα και οι συνέπειές του στην Ερυθρά Θάλασσα και στην ευρύτερη περιοχή. Είναι σημαντικό η ΕΕ να εκφράζεται με μια φωνή στη διεθνή σκηνή και σε όλα τα μεγάλα διεθνή διακυβεύματα κάτι στο οποίο σημειώνεται υστέρηση που γίνεται αισθητή εντός και εκτός των τειχών. Στα εξωγενή διακυβεύματα συγκαταλέγονται η κλιματική κρίση που ήδη οδηγεί σε κλιματική μετανάστευση και επηρεάζει την υγεία, η κρίση της διατροφικής αλυσίδας, η μετανάστευση και βέβαια οι σχέσεις όπως θα διαμορφωθούν με τις ΗΠΑ μετά τις εκεί εκλογές και με την Κίνα.
Ποια κατά τη γνώμη σας είναι τα χαρτοφυλάκια που θα είχαν ενδιαφέρον για τον νέο επίτροπο της Ελλάδος;
Αν ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής είναι από το ΕΛΚ - που είναι και το πιθανότερο λόγω του ότι είναι η μεγαλυτερη πολιτική ομάδα - η χώρα μας θα μπορέσει να διεκδικήσει αντιπροεδρία αλλά και ισχυρό χαρτοφυλάκιο. Ο ρόλος του πρωθυπουργού μας ως εκπροσώπου του ΕΛΚ, μαζί με τον πρωθυπουργό της Πολωνίας Donald Tusk, στις διαπραγματεύσεις με τις άλλες πολιτικές ομάδες για την ανάδειξη των ηγεσιών των θεσμικών οργάνων της ΕΕ του προσδίδει ένα ακόμη μεγαλύτερο ειδικό βάρος στη διεκδίκηση του καλύτερου δυνατού χαρτοφυλακίου για τη χώρα μας.
Σε κάθε περίπτωση όλα είναι θέμα διαπραγμάτευσης που είναι συνάρτηση της προσωπικότητας του προτεινόμενου από τη χώρα επιτρόπου, της τεχνογνωσίας και εμπειρίας του σε σχέση με το χαρτοφυλάκιο που η χώρα διεκδικεί. Όσο πιο έμπειρος και γνώστης είναι ο επίτροπος τόσο μειώνεται ο ρόλος και η «κηδεμονία» που πολλές φορές ασκεί επάνω του η γενική διεύθυνση της οποίας είναι ο πολιτικός προϊστάμενος και μπορεί να προωθήσει ο ίδιος πρωτοβουλίες πέρα από τη συχνά γραφειοκρατική αντίληψη της νομενκλατούρας της Επιτροπής.
Πιστεύω ότι για την Ελλάδα σημαντικό είναι το χαρτοφυλάκιο της ενέργειας. Η DGENER είναι από τις σημαντικότερες Γενικές Διευθύνσεις όχι μόνο για τις διάφορες πηγές ενέργειας - πυρηνική, υδρογονάνθρακες, ΑΠΕ αλλά και για το υδρογόνο καθώς και για τα δίκτυα και την αποθήκευση ενέργειας. Έχει επίσης λόγο και στα θέματα κλιματικής ουδετερότητας καθώς και περιβάλλοντος. Σημειωτέον ότι τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα συντονίζονται από αυτήν. Η χώρα μας μετεξελίσσεται σε κόμβο πράσινης ενέργειας, λόγω υψηλής διείσδυσης των ΑΠΕ, δυναμικού για παραγωγή υδρογόνου αλλά και μεταφορά σε αυτήν από την Αίγυπτο μέσω του έργου - υποθαλάσσιου καλωδίου - GREGY αλλά και του Great Sea Interconnector, που είναι έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος PCI/PMI, πράσινης ενέργειας που θα παράγεται στις χώρες προέλευσης από ΑΠΕ.
Σημαντικό είναι επίσης το τρέχον χαρτοφυλάκιο που συγκεντρώνει δυο Γενικές Διευθύνσεις της Επιτροπής: το Περιβάλλον αφενός και την Αλιεία και τις Θάλασσες, που έχει και τη γαλάζια οικονομία, αφετέρου. Συγκεκριμένα, τις DGENV και DGMARE. Δυο Γενικές Διευθύνσεις που έχουν χρηματοδοτικά μέσα, το LIFE+ και το Ταμείο Θαλασσών και Αλιείας. Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, τα υπεράκτια αιολικά, τα υποθαλάσσια καλώδια και αγωγοί, μεταξύ άλλων, υπάγονται στο συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο. Το περιβάλλον εξάλλου ως πολιτική είναι κυρίαρχο λόγω της Πράσινης Συμφωνίας και της κυκλικής οικονομίας ως του νέου οικονομικού μοντέλου που θα ενισχύσει την ενεργειακή μετάβαση και θα εξασφαλίσει την κλιματική ουδετερότητα.
Τέλος ενδιαφέρον για τη χώρα μας θα είχε και το χαρτοφυλάκιο της Περιφερειακής Πολιτικής - DGREGIO- που έχει τον συντονισμό των Διαρθρωτικών Ταμείων - του ΕΣΠΑ δηλαδή - αλλά και τα θέματα νησιωτικότητας που είναι σημαντικά για τη χώρα.
Πως βλέπετε το μέλλον της ΕΕ την επόμενη πενταετία;
Η μεγάλη πρόκληση είναι η διεύρυνση και βέβαια το δίλημμα διεύρυνση κατά εμβάθυνσης.
Είναι προφανές ότι έχουν αναληφθεί υποχρεώσεις έναντι των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων αλλά και της Ουκρανίας, Μολδαβίας και Γεωργίας. Τα νέα όργανα της ΕΕ θα πρέπει στην προσεχή θητεία να καταλήξουν στο θέμα της διεύρυνσης. Σε κάθε περίπτωση αυτό που είναι σημαντικό, σε μια ακόμη πιο διευρυμένη ΕΕ, είναι να βάλουμε «τάξη στο σπίτι μας». Να προχωρήσουμε δηλαδή την εμβάθυνση με την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβώνας που χρειάζεται ούτως ή άλλως επικαιροποίηση, ανεξαρτήτως διεύρυνσης, και να δώσουμε παράλληλα στα υποψήφια κράτη-μέλη τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην αναθεώρηση αυτή, ώστε με την προσχώρησή τους να κυρώσουν τη νέα αναθεωρημένη Συνθήκη. Άρα εμβάθυνση και διεύρυνση πρέπει να προχωρήσουν «χέρι χέρι».
Ποιά ειναι τα κυρίαρχα θεματα που πρέπει να αντιμετωπισει η νέα διακυβερνητική διασκεψη και που πρέπει να αναδειχθούν στη νέα Συνθήκη;
Οπωσδήποτε η διαδικασία λήψης αποφάσεων που πρέπει να λαμβάνονται με ενισχυμένη πλειοψηφία πράγμα που δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι θα πρέπει να καταργηθεί το βέτο. Αρκεί να οριοθετηθεί κατά τρόπο πολύ αυστηρό και να υπάγεται σε κάποιο είδος θεσμικού ελέγχου, ώστε να αποκλείεται η αυθαίρετη και καταχρηστική επίκλησή του.
Το θέμα της κλιματικής κρίσης, ώστε το κλίμα να αποκτήσει δικό του τίτλο στη Συνθήκη και να μη «δανείζεται» τον τίτλο «Περιβάλλον». Το θέμα της υγείας που πρέπει να ενισχυθεί περισσότερο λόγων των κινδύνων της κλιματικής κρίσης και των πανδημιών. Η μετανάστευση και η αντιμετώπισή της σε επίπεδο πρωτογενούς δικαίου. Η δημιουργικά Ευρωπαϊκής Ένωσης Άμυνας, με ευρωπαϊκό στρατό και εξοπλιστικό πρόγραμμα. Η ενίσχυση της πολιτικής ενέργειας ώστε να δημιουργηθεί μια πραγματική Ένωση Ενέργειας.
Η δημιουργία πολιτικής για τη νησιωτικότητα που είναι απαραίτητη για τη χώρα μας λόγω των μειονεκτημάτων που αντιμετωπίζει η νησιωτικότητα. Τέλος η δημιουργία μιας πολιτικής τουρισμού πέραν από την ελλειπτική αναφορά που γίνεται τώρα σε αυτόν από τη ΣΛΕΕ.
Τέλος σημαντική είναι η διακυβέρνηση της ΟΝΕ και του ευρώ υπό το φως των άτυχων εμπειριών του παρελθόντος και η διερεύνηση της δημιουργίας Τραπεζικής ´Ενωσης.
Πρόσφατα διοριστήκατε αντιπρόσωπος-πρέσβυς του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου στη Βουλγαρία. Μπορείτε να μας ενημερώσετε σχετικά με τα νέα σας καθήκοντα;
Η Βουλγαρία είναι μια χώρα την οποία γνωρίζω πολύ καλά από τις προενταξιακές διαπραγματεύσεις της και την οποία έχω βοηθήσει κατ´επανάληψη προενταξιακά αλλά και στη συνέχεια, τόσο σε κεντρικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο δήμων αλλά και επιστημονικής και επιχειρηματικής κοινότητας. Είναι ο «πραγματικός μας γείτονας» στην ΕΕ από πλευράς χερσαίων συνόρων και ο χερσαίος διάδρομός μας με τον κορμό της ΕΕ. Μια χώρα που ανήκει και στο ΝΑΤΟ και αντιμετωπίζει παρεμφερή με τα δικά μας προβλήματα. Οι σχέσεις μας έχουν βελτιωθεί σε μέγιστο βαθμό, τόσο στο οικονομικό όσο και στο ενεργειακό πεδίο και ο EPLO μπορεί να συμβάλει ακόμη περισσότερο στη βελτίωσή τους ειδικά σε ο,τι αφορά στο κράτος δικαίου, στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην καταπολέμηση της διαφθοράς, στην αμυντική συνεργασία και στη ενίσχυση της περιβαλλοντικής, κλιματικής και ενεργειακής διπλωματίας αλλά και στην ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας προωθώντας καλές πρακτικές και εξασφαλίζοντας τεχνογνωσία και εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα.
Πιστεύετε ότι η Πράσινη Συμφωνία πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να μην επηρεάζει υπέρμετρα την Κοινή Αγροτική Πολιτική και το εισόδημα των γεωργών που έχουν πληγεί από την κλιματική κρίση και τις συνέπειές της σε συνδυασμό και με τον πόλεμο στην Ουκρανια και τις γενικότερες επιπτώσεις του;
Είναι σημαντικό να διαφυλαχθεί η Πράσινη Συμφωνία και το ευρωενωσιακό κεκτημένο που την υποστηρίζει και να συνεχιστεί η υποστήριξη στην εφαρμογή της. Η ενεργειακή μετάβαση και η κλιματική ουδετερότητα είναι μονόδρομος αν θελουμε να σώσουμε τον πλανήτη. Η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει στο πλαίσιο της αναθεώρησης της ΚΑΠ όλες τις παραμέτρους της πράσινης μετάβασης της γεωργίας και να την υποστηρίξει με χρηματοδοτήσεις και κίνητρα. Στο πλαίσιο αυτό να προωθηθούν τεχνολογίες αφαλάτωσης με διαχείριση του ιζήματος για την άρδευση με έξυπνα συστήματα, ΑΠΕ και κίνητρα υπέρ των γεωργών για οικολογικά θερμοκήπια, συστήματα διαχείρισης της βιομάζας των γεωργικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων και ηλεκτροκίνηση στη γεωργία. Όλα τα προαναφερόμενα, με χρηματοδοτήσεις από πλευράς ΕΕ και οικονομικά κίνητρα υπέρ των αγροτών.
Θα πρέπει επίσης η ΕΕ να επαναξιολογήσει τη διάθεση σημαντικών κονδυλίων προς την Ουκρανία, που αν μέρος τους - που διατέθηκε στην Ουκρανία το πρώτο εξάμηνο του 2024, προεκλογικά δηλαδή - είχε στηρίξει τη γεωργία, που πρέπει να γίνει και κλιματική ανθεκτική, θα είχαν αποφευχθεί τα προβλήματα στο γεωργικό κόσμο και η αγανάκτηση που εκδηλώθηκε με αρνητική ψήφο στις ευρωεκλογές. Τα κράτη-μέλη που στηρίζουν με οπλικά συστήματα την Ουκρανία πρέπει να επωμιστούν τις σχετικές δαπάνες εκτός προϋπολογισμού της ΕΕ. Άλλωστε η ΕΕ θα έχει ιδιαίτερη οικονομική επιβάρυνση στο στάδιο της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας που επί του παρόντος υπολογίζεται στο ένα τρισεκατομμύριο ευρώ.
