«Δεν θα διστάσουμε να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις, να θυσιάσουμε κάποια άλλη κοινωνική ή οικονομική δραστηριότητα ή να περιοριστούμε περισσότερο, προκειμένου κατά προτεραιότητα να επιστρέψουν οι μαθητές στις αίθουσες με ασφάλεια» τονίζει μιλώντας στον Σταύρο Παπαντωνίου για την «Καθημερινή» ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης.
Παράλληλα, ο υπουργός, ερωτώμενος εάν το εμβόλιο μπορεί να αποτελεί προϋπόθεση για κάποιες συγκεκριμένες δραστηριότητες, αναφέρει ως παράδειγμα την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας όπου έκρινε συνταγματική την υποχρέωση εμβολιασμού των παιδιών πριν από την ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον. Τέλος, όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά, ο κ. Γεραπετρίτης τονίζει ρητώς πως είναι η σειρά της Τουρκίας να καλέσει σε διάλογο. Εφόσον οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν ευνοϊκή κατάληξη και η Τουρκία δεχθεί την υπογραφή συνυποσχετικού, τότε ανοίγει ο δρόμος για τη Χάγη.
– Κύριε υπουργέ, τη χρονιά που μόλις έφυγε, η κυβέρνηση είχε να αντιμετωπίσει δύο σοβαρές κρίσεις: την ελληνοτουρκική και την πανδημική. Aς ξεκινήσουμε από τη δεύτερη. Θεωρείτε πως ειδικά στο δεύτερο κύμα θα μπορούσε να είχε γίνει κάτι διαφορετικά; Εχει ειπωθεί, για παράδειγμα, πως σε αρκετές περιοχές υπήρξε καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων.
– Εκείνος που πιστεύει στον ορθό λόγο δεν μπορεί παρά να είναι έτοιμος για αυτοκριτική. Κάνοντας μια ανασύνθεση του παρελθόντος, προφανώς θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει κάποια πράγματα διαφορετικά, όπως για παράδειγμα να επιβάλουμε επιπλέον περιοριστικά μέτρα νωρίτερα σε ορισμένες περιοχές. Δεν μπορείς, όμως, να κρίνεις αποφάσεις με δεδομένα που προέκυψαν εκ των υστέρων. Ακόμη και υπό τις συνθήκες αυτές, η κυβέρνηση έλαβε μέτρα ταχύτερα σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η εκθετική αύξηση των κρουσμάτων στη Βόρεια Ελλάδα, που δοκίμασε πράγματι τις αντοχές του συστήματος υγείας, δεν είχε διαγνωστεί από κανένα προβλεπτικό μοντέλο. Οι επαμφοτερίζοντες, που σήμερα μέμφονται την κυβέρνηση για το ότι δεν έλαβε εγκαίρως μέτρα, θα την κατηγορούσαν με την ίδια ευκολία -αν είχε λάβει τα μέτρα αυτά- με το επιχείρημα ότι χωρίς λόγο θα περιορίζονταν η αγορά και η κοινωνία. Η χώρα έχει κυβέρνηση που σέβεται την επιστήμη και στηρίζει κάθε απόφασή της σε επαρκή δεδομένα Δεν διατεινόμαστε ότι τα γνωρίζουμε όλα, αλλά επιδιώκουμε σε κάθε τομέα να έχουμε το καλύτερο επιτελείο ειδικών. Ζητούμε από τους πολίτες υψηλό αίσθημα ευθύνης και λογοδοτούμε πρώτοι με σεβασμό και ταπεινότητα. Εύθύνας ετέρους άξιων διδόναι, καί αυτός ύπεχε.
– Οι ειδικοί λένε πως για να φτάσουμε στο τέλος του τούνελ, χρειάζεται να εμβολιαστεί το 60%-70% του πληθυσμού. Πότε θεωρείτε πως μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, με δεδομένο πως τα εμβόλια δεν έρχονται, ακόμα τουλάχιστον, με τον ρυθμό που αναμενόταν;
– Η προμήθεια των εμβολίων γίνεται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και, στη συνέχεια, η κατανομή γίνεται στη βάση της πληθυσμιακής κλείδας κάθε κράτους-μέλους. Δεν είναι επιτρεπτό, ούτε και συμβαίνει στην πράξη, ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να προμηθεύονται με δική τους πρωτοβουλία εκτός κεντρικής διανομής. Η μειωμένη ροή οφείλεται εν μέρει στο ότι οι ευρωπαϊκές διαδικασίες για την έγκριση των εμβολίων είναι, για λόγους που ανάγονται στην ασφάλεια και αποτελεσματικότατα του υλικού, αυστηρότερες, με αποτέλεσμα να προηγούνται χώρες που έδωσαν έγκριση νωρίτερα. Με αυτά τα δεδομένα αναμένουμε από την Pfizer περί τις 440.000 δόσεις τον Ιανουάριο και 335.000 δόσεις τον Φεβρουάριο, και από τη Moderna περί τις 200.000 την ίδια περίοδο. Επιπλέον, αναμένουμε την έγκριση και του εμβολίου της AstraZeneca, που παρήγαγε το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Με τη φυσιολογική φορά των πραγμάτων, θα υπάρξει ευρεία γραμμή παραγωγής προς Ευρώπη από Μάρτιο, οπότε και αναμένουμε σταδιακά σημαντική επαύξηση του εμβολιασμού. Εκείνο το οποίο θα πρέπει να μεριμνήσουμε κατά προτεραιότητα είναι η πιστή εφαρμογή της εθνικής εκστρατείας εμβολιασμού, που περιλαμβάνει την ενημέρωση του κοινού για την ανάγκη ευρείας κλίμακας εμβολιασμού και την ασφαλή αποθήκευση, διακίνηση και διενέργεια των εμβολίων. Δεν πρέπει να υποτιμάμε τον υψηλό διαχειριστικό κίνδυνο του σχεδίου αυτού. Οχι μόνο διότι απαιτεί συντονισμό πολλαπλών μηχανισμών και ειδική μέριμνα για τα ευαλλοίωτα εμβόλια, αλλά και λόγω της ειδικής γεωμορφολογίας της χώρας μας, εξαιτίας της οποίας απαιτήθηκε η συγκρότηση 1.018 εμβολιαστικών κέντρων στην Ελλάδα, πολύ περισσότερων από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο.
– Το υφιστάμενο lockdown λήγει στις 7 Ιανουάριου. Να περιμένουμε άρση των περιορισμών από την 8η Ιανουάριου ή υπάρχει περίπτωση παράτασής τους;
– Η κυβέρνηση θα αποφασίσει με βάση τα επίκαιρα δεδομένα και τις εισηγήσεις των ειδικών. Με την αναγκαία μέριμνα για τη δημόσια υγεία, η πολιτική προτεραιότητα είναι να ανοίξουν τα σχολεία, τα οποία έκλεισαν στο πλαίσιο της επιδίωξης συνολικού περιορισμού της κινητικότητας. Οπως αποδείχθηκε, τα σχολεία δεν συνιστούν πεδία υπερμετάδοσης του ιού: από την έναρξη της σχολικής χρονιάς στην Ελλάδα και έως τα μέσα Νοεμβρίου έκλεισε λόγω κρουσμάτων με βάση τα -αυστηρά- υγειονομικά πρωτόκολλα λιγότερο από το 1% των τμημάτων και των σχολείων της χώρας, ενώ και με βάση τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, που κυκλοφόρησαν στις 23 Δεκεμβρίου, η έναρξη του σχολικού έτους στην Ευρώπη δεν οδήγησε σε αύξηση του ποσοστού κρουσμάτων μεταξύ των μαθητών. Ανεξαρτήτως της επιτυχίας της τηλεκπαίδευσης, το να γυρίσουν τα παιδιά στο φυσικό τους περιβάλλον είναι αναγκαία συνθήκη για την ψυχική τους υγεία και τη συνέχεια του εκπαιδευτικού έργου, ώστε να μη δημιουργούνται δευτερογενείς ανισότητες μεταξύ των μαθητών. Δεν θα διστάσουμε να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις, να θυσιάσουμε κάποια άλλη κοινωνική ή οικονομική δραστηριότητα ή να περιοριστούμε περισσότερο, προκειμένου κατά προτεραιότητα να επιστρέψουν οι μαθητές στις αίθουσες με ασφάλεια. Εμείς δεν είμαστε για τα ήδιστα, αλλά για τα βέλτιστα.
– Με την εστίαση τι μέλλει γενέσθαι; Κάποιοι λένε πως τα μέτρα μπορεί να παραταθούν έως την άνοιξη. Υπάρχει τέτοιο σενάριο;
– Είναι πολύ πρώιμη η συζήτηση για τον χρονικό ορίζοντα των μέτρων, όταν το φαινόμενο είναι ακόμη σε δυναμική φάση. Το βέβαιο είναι ότι η πολιτεία, για όσο χρόνο απαιτηθεί, θα σταθεί αρωγός στις επιχειρήσεις εστίασης, όπως και σε κάθε άλλη πληττόμενη επιχείρηση. Ηδη έχει προϋπολογιστεί για το 2021 ποσό 7,5 δισ. για την παροχή οικονομικής στήριξης, ενώ τα μέτρα για τη διατήρηση της εργασίας θα συνεχιστούν για να παραμείνουμε σε περίοπτη θέση μεταξύ των χωρών με ελάχιστες απώλειες κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Και, εύλογα, θα ήθελα να εξάρω τα εξαιρετικά αντανακλαστικά που επέδειξε ο χώρος της εστίασης, προσαρμόζοντας την παροχή υπηρεσίας, όπου αυτό ήταν δυνατόν, με παραλαβή από το κατάστημα ή με διανομή κατ’ οίκον.
– Ποιες είναι οι προτεραιότητες της κυβέρνησης για τους επόμενουε δύο μήνε;
– Οι προσεχείς δράσεις της κυβέρνησης περιλαμβάνουν την αναμόρφωση του ΑΣΕΠ, το νέο καινοτόμο πλαίσιο ανάθεσης και εκτέλεσης δημόσιων συμβάσεων, την αναβάθμιση των υποδομών και του εξοπλισμού των Ενόπλων Δυνάμεων, την ενσωμάτωση του ενωσιακού δικαίου που αφορά τη λειτουργία των μέσων μαζικής επικοινωνίας, το σχέδιο για την ανάπτυξη της νησιωτικότητας, την αναβάθμιση της νομοθεσίας για την εργασία και την απλοποίηση της αδειοδότησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Και, βέβαια, θα ενεργοποιηθούν οι δύο επόμενες φάσεις ολοκλήρωσης του επιτελικού κράτους, δηλαδή η εδραίωση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης μέσω της παραχώρησης αρμοδιοτήτων και πόρων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους, που ήδη συντελείται με εντυπωσιακά αποτελέσματα.
– Εάν οι πολίτες δεν πεισθούν στον βαθμό που πρέπει να εμβολιαστούν, σκέφτεται η κυβέρνηση να λάβει κάποια μέτρα; Να είναι δηλαδή το εμβόλιο προϋπόθεση για κάποιες δραστηριότητες, όπως η επιβίβαση στο αεροπλάνο;
– Το ζήτημα των διεθνών μεταφορών εκτιμώ ότι κατά ένα μέρος θα αποφασιστεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση και κατά ένα μέρος θα αυτορρυθμιστεί από τις αεροπορικές εταιρείες. Θα ακολουθήσουμε, προφανώς, αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές. Είναι, όμως, κρίσιμο να κατανοήσουμε ότι ο εμβολιασμός δεν είναι πρωτίστως ζήτημα κρατικού καταναγκασμού, ούτε καν αυτοπροστασίας. Είναι, πάνω από όλα, έκφραση κοινωνικής αλληλεγγύης και σεβασμού στην κοινότητα, που δεν μπορεί να ανέχεται λαθρεπιβάτες της δημόσιας υγείας. Οπως προσφυώς έθεσε το θέμα σε πρόσφατη απόφασή του το Συμβούλιο της Επικρατείας, κρίνοντας συνταγματική την υποχρέωση εμβολιασμού των παιδιών πριν από την ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον, θα ήταν αντίθετη στην αρχή της ισότητας η αξίωση κάποιου να μην εμβολιαστεί επικαλούμενος ότι δεν διατρέχει ατομικό κίνδυνο, εφόσον διαβιώνει σε ασφαλές περιβάλλον οφειλόμενο στο γεγονός ότι τα άλλα πρόσωπα του περιβάλλοντός του έχουν εμβολιαστεί.
– Κεφάλαιο ελληνοτουρκικό. Πότε θεωρείτε πως θα εκκινήσει ο διάλογος με την Τουρκία; Εάν η Αγκυρα βάλει στο τραπέζι θέματα που εμείς δεν συζητάμε, ποιο είναι το επόμενο βήμα; Υπάρχει περίπτωση ακόμα και αποχώρηση από το τραπέζι;
– Για να αποχωρήσουμε από το τραπέζι, θα πρέπει πρώτα να καταστούμε ομοτράπεζοι. Και για να συμβεί αυτό, θα πρέπει η ίδια η Τουρκία, που κατά τη διπλωματική αλληλουχία θα φιλοξενήσει τον επόμενο 61ο γύρο των επαφών, να προσκαλέσει την Ελλάδα. Είναι σαφές ότι οι διερευνητικές επαφές θα συνεχιστούν από το σημείο στο οποίο διεκόπησαν τον Μάρτιο του 2016. Αυτό το έχει αποδεχθεί και δηλώσει δημόσια και η τουρκική πλευρά. Η Ελλάδα του 2021 με τις πολυμερείς διπλωματικές συνέργειες, την οριοθέτηση με Ιταλία και Αίγυπτο, την επικείμενη επέκταση των χωρικών υδάτων έως το ακρωτήριο Ταίναρο και με την ενίσχυση των μέσων αποτροπής των Ενόπλων Δυνάμενων, είναι σε εξαιρετικά ισχυρή διπλωματική και επιχειρησιακή θέση.
– Η Χάγη σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο πόσο κοντά ή μακριά είναι;
– Δουλεύουμε για την ειρήνη και εμπιστευόμαστε το διεθνές δίκαιο. Εφόσον οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν ευνοϊκή κατάληξη και η Τουρκία δεχθεί την υπογραφή συνυποσχετικού με το οποίο θα ορίζεται το εύρος της διαφοράς και η δεσμευτικότητα της απόφασης του διεθνούς δικαστηρίου, το ενδεχόμενο παραμένει ανοικτό.
– Κατά το πρόσφατο Συμβούλιο Κορυφής η Ελλάδα δεν πήρε όσα ανέμενε. Μήπως ο πήχυς, όσον αφορά τουλάχιστον το εμπάργκο όπλων, πήγε πιο πάνω από όσο έπρεπε;
– Η Ευρώπη διαχειρίζεται μείζονες διακυβεύσεις την εποχή αυτή, όπως το Brexit και την ενεργοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανασυγκρότησης. Υπό τις συνθήκες αυτές, η επιβολή περιορισμών στην πώληση οπλικών συστημάτων στην Τουρκία δεν απετέλεσε κύρια προτεραιότητα, αλλά πλέον έχει τεθεί στο τραπέζι. Πάντως, οι αποφάσεις για τα ευρω-τουρκικά στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν είναι καθόλου ασήμαντες. Η διεύρυνση του καταλόγου των κυρώσεων και η εξουσιοδότηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στον ύπατο εκπρόσωπο για την ευρωπαϊκή Εξωτερική Πολιτική, με την οποία πρακτικά συνδέεται η ευρω-τουρκική σχέση με τη συνολική της στάση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, διαμορφώνουν ένα νέο, αυστηρότερο και ωφέλιμο πλαίσιο, που συνιστά ακόμη ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Πάνω από όλα, η πραγματική αξία της απόφασης έγκειται στην ομόθυμη καταδίκη της Ευρώπης απέναντι στην εχθροπαθή πολιτική της Τουρκίας.
– Η ύφεση το 2020 θα ξεπεράσει το 10%. Τι περιθώρια ανάκαμψης έχουμε το 2021 και σε ποιους πυλώνες θα στηριχθεί η προσπάθεια;
–Η Ελλάδα κατάφερε εν μέσω πανδημίας να βελτιώσει τη διεθνή οικονομική της παράσταση. Αναβαθμίστηκε η πιστοληπτική της ικανότητα από τη Moody’s, δανείστηκε με ιστορικά χαμηλά επιτόκια και προσείλκυσε επενδύσεις από επιχειρηματικούς κολοσσούς, όπως η Microsoft, η Pfizer και η Volkswagen. Επιπλέον, εξασφάλισε ένα μεγάλο οικονομικό μέρισμα από το Ταμείο Ανάκαμψης, υποβάλλοντας μάλιστα μεταξύ των πρώτων κρατών- μελών έναν, κατά κοινή ευρωπαϊκή ομολογία, άρτιο φάκελο για την απορρόφηση των κονδυλίων αυτών με έμφαση στην Υγεία και στην Παιδεία, στο ψηφιακό κρότος, στην πράσινη ανάπτυξη, στο βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο που δημιουργεί σταθερές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, στην καινοτομία και στην έρευνα. Μπορούμε, πιστεύω, να διατηρούμε σε δύσκολους καιρούς μια βιώσιμη αισιοδοξία ότι, βγαίνοντας από την υγειονομική κρίση, θα υπάρξει μεγάλη ώθηση. Μιλώντας τη γλώσσα της αλήθειας και με το βλέμμα στις επόμενες γενιές.
