Για να κατανοήσει κάποιος τι εστί Γιάνης Βαρουφάκης και τι κομίζει εδώ και περίπου 15 χρόνια που διεκδικεί υψηλό πολιτικό ρόλο, αρκεί να ρίξει μια ματιά στα έργα και τις ημέρες του ως υπουργός Οικονομικών της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στις δραματικές εκείνες ημέρες του 2015 κατά τις οποίες κρινόταν το δημοσιονομικό μέλλον της Ελλάδας.
ΚΩΣΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΣ
Στη μεγάλη αίθουσα των συσκέψεων, στο υπουργείο Οικονομικών, ένας τοίχος είναι αφιερωμένος στους υπουργούς Οικονομικών των τελευταίων ετών. Το βλέμμα των περισσοτέρων που περνούν από τον τοίχο με τα πορτρέτα στέκεται σε μία. Αυτή του Γιάνη Βαρουφάκη. Η κρεμασμένη φωτογραφία του, για ένα μικρό διάστημα, είχε μετατραπεί και σε ό,τι ακριβώς ήταν και ο ίδιος ο Γιάνης κατά η διάρκεια της κυβερνητικής του θητείας παρά τω Τσίπρα, εντός και εκτός συνόρων: σε αξιοθέατο.
Πολλοί ήταν αυτοί που στέκονταν δίπλα στη φωτογραφία του Γιάνη για να βγάλουν selfie. Οχι γιατί η λέξη παραπέμπει στο μονίμως σε έξαρση σύνδρομο του Γιάνη, τη φιλαυτία, αλλά γιατί προκαλούσε μεγάλη εντύπωση η φωτογραφία του δίπλα σε μια σειρά προκατόχων του, κανονικών υπουργών.
Ο άνθρωπος που έχει κερδίσει με το σπαθί του διάφορους τίτλους, από «εξωτικό πουλί» έως «ναρκισσιστικό παγόνι», διακρίνεται, αν μη τι άλλο, και από μία σπάνια ιδιαιτερότητα, ένα ρεκόρ: Οσα έχουν γράψει οι άλλοι γι’ αυτόν ίσως και να ξεπερνούν σε ποσότητα όσα έχει πει ο ίδιος για τον εαυτό του. Τον οποίον, όλοι συμφωνούν, ξέρει να πουλάει άριστα.
Λούμπεν ελιτισμός
Τι κομίζει, όμως, αυτός ο άνθρωπος που εδώ και περίπου 15 χρόνια διεκδικεί υψηλό πολιτικό ρόλο, ενώ τον έχει διαδραματίσει κιόλας στην πολύ έντονη και επικίνδυνη, από ό,τι αποδείχτηκε, περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ; Ανατροπή, αντισυστημισμό, αντιδυτικισμό, μετα-καπιταλιστικές φανφάρες, λουλουδάτη αντισυμβατικότητα, κοσμοπολίτικη εναλλακτικίλα, κόντρα γενικώς και απροσδιορίστως, ψαγμένο ελιτισμό, λούμπεν σε συσκευασία σαλονιού, σε ένα εκλογικό κοινό που δεν το νοιάζει αν γίνουν όλα στάχτη και μπούρμπερη. Αρκεί να γίνουν...
Και εσχάτως εμφανίστηκε και πάλι με το γνωστό ύφος λανσάροντας το νέο του αφήγημα περί «Δήμητρας», προκαλώντας αμηχανία και θυμηδία μαζί σε όσους από τον ΣΥΡΙΖΑ τον συνυπολογίζουν στο σενάριο της «κυβέρνησης των ηττημένων».
Το βιβλίο που καταγράφει με κάθε λεπτομέρεια τον τρόπο με τον οποίο ο Γιάνης Βαρουφάκης κινήθηκε στην Ευρώπη το 2015 κατά τις κρισιμότατες διαπραγματεύσεις ως Ελληνας υπουργός Οικονομικών είναι η «Τελευταία μπλόφα». Ενα βιβλίο των Ελένης Βαρβιτσιώτη και Βικτωρίας Δενδρινού (εκδ. Παπαδόπουλος) που εκδόθηκε το 2019 και αποδείχθηκε σκοτεινό πολιτικό θρίλερ, που καταγράφει με κάθε λεπτομέρεια τον καταστροφικό ρόλο του Αλ. Τσίπρα και του Γιάνη, οι οποίοι μετά από εκείνες τις περίφημες 17ωρες διαπραγματεύσεις κατέληξαν στο τρίτο αχρείαστο Μνημόνιο για τη χώρα.
Ιδού ένα δείγμα των δραματικών εκείνων ημερών κατά τις οποίες κρινόταν το δημοσιονομικό μέλλον της Ελλάδας. Η ελληνική ομάδα είχε προκαλέσει την έντονη ανησυχία των Ευρωπαίων αξιωματούχων από όλες τις απόψεις. Τόσο για την πολιτική και διαπραγματευτική της ανεπάρκεια, όπως τόνιζαν σε διάφορες δηλώσεις και εκμυστηρεύσεις τους προς ξένους δημοσιογράφους, όσο και για την ίδια της την προσαρμοστική ικανότητα.
Παντελώς ανέτοιμοι
Χαρακτηριστικό ήταν το γεγονός ότι προσέρχονταν καθυστερημένοι στις συναντήσεις –καταγράφηκαν ακόμα και πεντάωρες ασυνέπειες–, ενώ στις περισσότερες συναντήσεις πήγαιναν χωρίς σημειώσεις και παντελώς ανέτοιμοι, πέρα από συνθήματα και κινδυνολογίες περί «ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα», απαιτώντας επιστροφές των χρημάτων που η χώρα είχε ήδη καταβάλει, προφανώς στο πλαίσιο της ανεύθυνης «Σεισάχθειας» που είχαν και από ό,τι φαίνεται συνεχίζουν να έχουν στα μυαλά τους.
Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015: «Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης συγκεντρώθηκαν στο Λουξεμβούργο για το τακτικό Eurogroup του Ιουνίου. Δεν είχαν υψηλές προσδοκίες, αλλά ταυτόχρονα υπήρχε η ελπίδα ότι ο Βαρουφάκης θα κατέθετε τελικά κάποιες συγκεκριμένες προτάσεις της τελευταίας στιγμής ώστε να ξεπεραστεί το αδιέξοδο. Μόλις άρχισε να μιλάει, κάθε ελπίδα εξανεμίστηκε. Οι περισσότεροι παρευρισκόμενοι αποκόμισαν την εντύπωση ότι ο Ελληνας συνομιλητής τους βρισκόταν εκεί γιατί ο Αλέξης Τσίπρας δεν είχε το απαιτούμενο πολιτικό κεφάλαιο για να τον απομακρύνει. Η συζήτηση για την Ελλάδα διήρκεσε λιγότερο από μία ώρα - ελάχιστο, αν σκεφτεί κανείς τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ηταν σαφές ότι το Eurogroup είχε εξαντλήσει τα περιθώρια των δυνατοτήτων του».
Η συνάντηση, τότε, είχε τελειώσει με το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μπενουά Κερέ, να προειδοποιεί ότι την ερχόμενη Δευτέρα στην Ελλάδα «υπήρχε το ενδεχόμενο να μην ανοίξουν οι τράπεζες». Η συνέχεια ήταν ακόμα πιο δραματική, η έκφραση «η Ελλάδα βρίσκεται στο χείλος γκρεμού» ακουγόταν πολύ ήπια.
Αντίστροφη μέτρηση
Στις 27 Ιουνίου και ενώ ο Αλέξης Τσίπρας μόλις είχε ήδη εξαγγείλει το αλήστου μνήμης δημοψήφισμα, ακολούθησε νέα συνάντηση του Eurogroup. «Πολλοί από τους Ευρωπαίους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις από το 2009 περιγράφουν τη συνάντηση αυτή ως τη χειρότερη από την αρχή της κρίσης της ευρωζώνης. Ηταν η πρώτη φορά που ένιωθαν ότι η αντίστροφη μέτρηση για το Grexit είχε ήδη ξεκινήσει», γράφουν οι δύο συγγραφείς.
Στο μεταξύ, οι εικόνες από τις κλειστές τράπεζες και τις ντροπιαστικές σκηνές μπροστά στα ATMs στην Ελλάδα έκαναν το γύρο του κόσμου. «Για τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο, το Παρίσι και τις άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, το μεγαλύτερο αμάρτημα της ελληνικής κυβέρνησης δεν ήταν η απόφασή της να διενεργήσει δημοψήφισμα, αλλά το γεγονός ότι θα υποστήριζε το “Οχι”, δηλαδή τη ρήξη με τους ανθρώπους που επί μήνες τώρα προσπαθούσαν να βρουν έναν αμοιβαίως αποδεκτό συμβιβασμό. Αυτό το “Οχι” της Αθήνας έδειχνε, αν μη τι άλλο, αγνωμοσύνη απέναντι στους εταίρους της. Επιπλέον, η ανακοίνωση του δημοψηφίσματος είχε γίνει μόλις τρεις ημέρες πριν από τη λήξη του προγράμματος, αφήνοντας τη χώρα χωρίς δίχτυ ασφαλείας, χωρίς πρόσβαση στα δάνεια της ευρωζώνης και ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία στο ΔΝΤ».
Εκείνες τις ώρες, ο Γιάνης με το γνωστό υπεροπτικό ύφος του είχε κηρύξει πόλεμο σε όλους τους συμμετέχοντες. «Αυτό που φαίνεται να εξόργισε περισσότερο τους ομολόγους τού Γιάνη Βαρουφάκη –όπως γράφεται στην «Τελευταία μπλόφα»– ήταν η επόμενή του δήλωση: “Με προβληματίζει η αδυναμία σας να καταλάβετε πόσο κακό είναι το πακέτο της πρότασης για την ελληνική οικονομία”. Με αυτό το σχόλιο κάποιοι αισθάνθηκαν ότι το ποτήρι είχε ξεχειλίσει. Είχαν μπουχτίσει να ακούνε τον Ελληνα υπουργό να λέει ανοιχτά ή να υπαινίσσεται διαρκώς ότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν στοιχειώδη οικονομικά».
Τότε, μεταξύ άλλων, είχε παρέμβει ο υπουργός Οικονομικών της Φινλανδίας, Αλεξ Στουμπ, και απευθυνόμενος στον Γιάνη είπε: «Θα υπάρξει πολιτικό και οικονομικό χάος, δεν θα μπορείτε να πληρώσετε μισθούς και συντάξεις. Θα είστε μόνοι σας. Εχετε προλάβει να εξηγήσετε σοβαρά αυτούς τους κινδύνους στον ελληνικό λαό;»
Η διάλυση της χώρας
Η διαδικασία προχώρησε, η Ευρώπη βρήκε τη λύση παρά τον σφιχτό εναγκαλισμό του Γιάνη Βαρουφάκη, του Αλέξη Τσίπρα και ολόκληρης της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με το χάος, τη διάλυση της χώρας, τον εξευτελισμό των συνταξιούχων και των μισθωτών στα ΑΤΜs. Η λύση αποτέλεσε ένα πρωτοφανές τολμηρό βήμα της Ευρώπης. Και ποια ήταν η ελληνική αντίδραση; «Πριν ακόμη οριστικοποιηθεί η δήλωση, ο Βαρουφάκης σηκώθηκε και έφυγε σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Ολοι έμειναν εμβρόντητοι. Κανένας υπουργός μέχρι τότε δεν είχε αποχωρήσει από μία συνάντηση χωρίς να πει λέξη».
Συμπέρασμα: Ο εφιάλτης στο δρόμο για τις κάλπες δεν έχει μόνο όνομα, αλλά και πιθανούς μετεκλογικούς σχηματισμούς αποτελούμενους από ανθρώπους που δεν έχουν πρόβλημα με το χάος, την ακυβερνησία και το να ρίχνουν την τύχη της χώρας στο τραπέζι του πόκερ. Απεναντίας, την επιζητούν παρά τις όποιες προσχηματικές τους ασυμφωνίες. Και όπως είπε και ο Αλέξης Τσίπρας, «μετά τις εκλογές θα υποχωρήσουν οι μικροκομματικές σκοπιμότητες»...
