Δευτέρα 23 Ιουλίου 2018, ώρα 16.50. Είναι η ώρα που ξεσπά η πυρκαγιά, η οποία θα ήταν υπαίτια για τη μεγαλύτερη εθνική τραγωδία εν καιρώ ειρήνης στη χώρα μας. Από νωρίς το μεσημέρι, τεράστια πυρκαγιά μαινόταν στην Κινέτα, με τις πυροσβεστικές δυνάμεις να δίνουν μάχη με τις φλόγες. Οι άνεμοι έπνεαν ισχυροί και μια απότομη αλλαγή της πορείας τους ενίσχυσε την πυρκαγιά στην Καλλιτεχνούπολη, με αποτέλεσμα εντός λίγης ώρας να φτάσει στον Νέο Βουτζά, να διασχίσει τη λεωφόρο Μαραθώνος και να περάσει στο Μάτι του Δήμου Μαραθώνος, ενώ στη συνέχεια εξαπλώθηκε και προς τη Ραφήνα.
Η πορεία της φωτιάς απεδείχθη ανεξέλεγκτη. Ο Νέος Βουτζάς κάηκε, το Λύρειο Ιδρυμα πρόλαβε στο παρά πέντε να εκκενωθεί, λίγο προτού το κτίσμα παραδοθεί στις φλόγες, ενώ η εκτίμηση των αρμόδιων αρχών ότι η λεωφόρος Μαραθώνος θα λειτουργούσε ως φυσική αντιπυρική ζώνη δεν επαληθεύθηκε. Ο πανικός ξεκίνησε όταν η φωτιά έγινε ανεξέλεγκτη κοντά στη λεωφόρο Μαραθώνος. Οι προσπάθειες κατάσβεσης έδειχναν να μην επαρκούν. Λίγο μετά τις 18.00, οι ισχυροί άνεμοι που ξεπερνούσαν τα 100 χλμ. την ώρα τροφοδότησαν την πυρκαγιά που μέσα σε λίγα λεπτά διέσχισε τη λεωφόρο Μαραθώνος και ξέφυγε προς το Κόκκινο Λιμανάκι και το Μάτι.
Τα χρονικά περιθώρια διαχείρισης και προειδοποίησης για την πορεία της πυρκαγιάς ήταν ασφυκτικά, καθώς η ταχύτητά της ήταν ιλιγγιώδης. Η πυρκαγιά βρήκε τους παραθεριστές και τους κατοίκους στο Μάτι απροετοίμαστους, με τους περισσότερους, σύμφωνα με τις μετέπειτα μαρτυρίες, να ενημερώνονται από την τηλεόραση για τη φωτιά που κατέκαιγε την Κινέτα και να καταλαβαίνουν ότι κινδύνευαν λόγω των καπνών που τους έπνιγαν.
Στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν, άλλοι κατευθύνθηκαν προς τη λεωφόρο Μαραθώνος προκαλώντας κυκλοφοριακό κομφούζιο και άλλοι κινήθηκαν προς τις παραλίες, με πολλούς να εγκλωβίζονται στους δαιδαλώδεις δρόμους της περιοχής.
Κρανίου τόπος...
Πριν τις 19.00 η φωτιά έχει ήδη φτάσει στις παραλίες. Οι εικόνες με τους ανθρώπους που στέκονταν στην Αργυρά Ακτή στο Μάτι έκαναν το γύρο του κόσμου. Τα αποκαΐδια τραυμάτισαν σοβαρά πολλά άτομα που μεταφέρθηκαν στα νοσοκομεία με εγκαύματα. Η διάσωση των πολιτών που κατάφεραν να φτάσουν μέχρι την Αργυρά Ακτή γινόταν μέχρι αργά το βράδυ από πλοία του Λιμενικού Σώματος, αλλά και από ιδιώτες που έσπευσαν να βοηθήσουν.
Η φωτιά έκαψε μεγάλο μέρος των σπιτιών, ενώ δεκάδες άνθρωποι εγκλωβίστηκαν και κάηκαν ζωντανοί ενώ άλλοι πνίγηκαν στη θάλασσα περιμένοντας να σωθούν. Ο τραγικός απολογισμός των νεκρών, μαζί με όσους διασώθηκαν αλλά στη συνέχεια υπέκυψαν στα εγκαύματά τους, έφτασε τους 104 και αποκαλύφθηκε την επόμενη μέρα, καθώς όλο το βράδυ οι πληροφορίες για το μέγεθος της τραγωδίας ήταν συγκεχυμένες. Απανθρακωμένα πτώματα, καμένα αυτοκίνητα, κατεστραμμένα σπίτια και καταστήματα, στάχτες, αποκαΐδια, λαμαρίνες αυτοκινήτων και σπασμένα γυαλιά συνέθεταν το σκηνικό της επόμενης ημέρας.
Αυτή ήταν η φονικότερη δασική και αστική πυρκαγιά στην Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου ελληνικού κράτους και του 21ου αιώνα. Το νεότερο θύμα ήταν 6 μηνών και το γηραιότερο 93 ετών με 164 ενήλικους και 23 παιδιά να εισάγονται σε νοσοκομεία με τραυματισμούς και εγκαύματα, στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν 11 σε σοβαρή κατάσταση, ενώ τουλάχιστον 15 άτομα απεβίωσαν στους επόμενους μήνες σε νοσοκομεία της χώρας.
Ξύπνησαν μνήμες
Στη συνέχεια της δίκης για τη φονική πυρκαγιά, την περασμένη Πέμπτη ο πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας αποκάλυψε, για την ακρίβεια επιβεβαίωσε, αυτό που λίγο-πολύ όλοι γνωρίζαμε, αλλά δεν είχε ειπωθεί ακόμη από επίσημα χείλη. Λίγο μετά τις 19.00, η Πολιτεία γνώριζε για νεκρούς από τη φωτιά. Ο Σωτήρης Τερζούδης έκανε λόγο για επιχειρησιακές εντολές με βάση τον «αυτοσχεδιασμό».
Εισαγγελέας: Με το χρόνο που πέρασε, επιχειρησιακά λάθη έχετε εντοπίσει;
Κατηγορούμενος: Η αποτίμηση απαιτεί να ξέρεις επακριβώς τι έγινε στο πεδίο. Δεν μπορώ να πω ότι δεν υπάρχουν επιχειρησιακά λάθη. Τα εναέρια διαθέσιμα μέσα κινητοποιήθηκαν. Αυτή η πυρκαγιά με αυτές τις συνθήκες που υπήρχαν δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί. Μόνο αν υπήρχαν τα δεδομένα για να μπορέσει να φύγει ο κόσμος. Και εμένα με βασανίζει και με ξαναβασανίζει όλο αυτό. Με έχει σημαδέψει. Η ζωή μου έχει αλλάξει...
Εισαγγελέας: Για νεκρούς πότε μάθατε;
Κατηγορούμενος: Στις 19.54 ανακοινώθηκε ο πρώτος νεκρός.
Εισαγγελέας: Στη συνέντευξη Τύπου που δώσατε εκείνο το βράδυ ξέρατε για νεκρούς;
Κατηγορούμενος: Ναι, ξέραμε για κάποιους νεκρούς.
Το βράδυ της ντροπής
Η ώρα είναι σχεδόν 24.00, ο Αλέξης Τσίπρας μόλις έχει επιστρέψει από ταξίδι στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και συγκαλεί σύσκεψη στο Κέντρο Επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής. Από το απόγευμα η πυρκαγιά είχε καταστρέψει το Μάτι, ενώ οι νεκροί ήταν δεκάδες. Το φωνάζει στα κανάλια ο δήμαρχος Ραφήνας, όμως στη σύσκεψη του πρωθυπουργού με τους αρμόδιους υπουργούς και τους επικεφαλής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας δεν γίνεται κουβέντα για τους νεκρούς. Σαν να μην υπάρχουν...
Στη σύσκεψη δεν γίνεται κουβέντα για το ότι μια ολόκληρη πόλη έγινε στάχτη. Αντίθετα, ο επικεφαλής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη λένε στον πρωθυπουργό ότι το μέτωπο είναι σε ύφεση. Οτι καίει κάποια σπίτια αλλά οι προσπάθειες όλων είναι να διασωθούν οι άνθρωποι. Ούτε κουβέντα για τις απώλειες. Δεν το ξέρουν; Εχουν τόση άγνοια της κατάστασης; Το κρύβουν; Λένε ψέματα για λίγα λεπτά προπαγάνδας;
Η αήθης επίθεση του Πάνου Καμμένου σε πληγέντα
Να μην ξεχνάμε βέβαια και τον εταίρο της τότε κυβέρνησης, τον Πάνο Καμμένο, ο οποίος επισκέφθηκε το Μάτι την επομένη της πυρκαγιάς και επιτέθηκε σε πληγέντα της περιοχής. «Μας αφήσατε μόνους μας, δεν υπήρχε κανείς», είπε ο άνδρας στον υπουργό προτού ξεσπάσει και δακρύσει. Μία νεαρή κοπέλα είπε στον κ. Καμμένο: «Μας είπαν "βουτήξτε να σωθείτε". Πώς να βουτήξουν οι ηλικιωμένοι;». Αμήχανος, ο υπουργός ψέλλισε: «Θα ανοίξουμε τους δρόμους προς τη θάλασσα. Αυτά έγιναν, τώρα θα υπάρξει πρόσβαση στην παραλία».
«Ηταν εδώ οι βάρκες, οι βατραχάνθρωποι, το Λιμενικό...», είπε στη συνέχεια ο υπουργός Αμυνας. «Δεν ήταν κανείς», απάντησε ο πολίτης, για να ακούσει τον κ. Καμμένο να του λέει: «Δεν σε πιστεύω. Τα παιδιά σου ποιος τα έβγαλε;». «Εγώ τα έβγαλα», απάντησε ο άνθρωπος, για να ακούσει την κ. Καμμένο να λέει προκλητικά: «Αυτά τα λες εσύ κι ο Πορτοσάλτε»...
Η διαβόητη συνέντευξη Τύπου και οι κυνικές τοποθετήσεις
Λίγα 24ωρα αργότερα, οργανώθηκε μια συνέντευξη Τύπου για προφανείς λόγους. Αλλά εκεί, ενώ όλοι ανέμεναν μια «συγγνώμη» για τους νεκρούς ή έστω την παραδοχή της αβελτηρίας του κρατικού μηχανισμού, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος, ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη και οι αρχηγοί της Αστυνομίας και της Πυροσβεστικής υποστήριξαν ότι τα έκαναν όλα τέλεια. Οι συμμετέχοντες στη συνέντευξη δήλωσαν «υπερήφανοι» για τους χειρισμούς τους, υποστηρίζοντας ότι δεν έκαναν κάποιο λάθος και ότι θα ξαναέκαναν τα ίδια.
Κανείς δεν θα ξεχάσει την τραγική προπαγάνδα του τότε υπουργού Προστασίας του Πολίτη Νίκου Τόσκα, ο οποίος στη συνέντευξη Τύπου για το Μάτι απαντά: «Δεν υπάρχουν ενέργειες χωρίς λάθη, θα έρθει και η ώρα της καταγραφής. Πρέπει να λάβετε όμως υπ’ όψιν τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες με τους τόσο ισχυρούς ανέμους, τις πυρκαγιές που εκδηλώνονται η μία κοντά στην άλλη και το πλήθος του κόσμου. Προσπαθώ και για λόγους συνειδησιακούς να βρω τα λάθη, αλλά επιχειρησιακά δεν βρίσκω μεγάλα λάθη».
Σχετικά με την εκκένωση, ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος υποστήριξε ότι δεν υπήρχε ο χρόνος. «Το να συγκρίνουμε την εκκένωση ενός οικισμού 15.000-20.000 ατόμων με την εκκένωση μιας κατασκήνωσης με 200 άτομα είναι και άτοπο και άκαιρο», είπε ο Δημήτρης Τζανακόπουλος και πρόσθεσε: «Το φαινόμενο που προξένησε την τραγωδία ήταν τόσο γρήγορο που δεν θα ήταν δυνατή η εκκένωση του οικισμού. Ηταν ανθρωπίνως αδύνατο να ολοκληρωθεί ένα τέτοιο σχέδιο. Θα θέλαμε να είναι διαφορετικά. Πείστηκα από την Πυροσβεστική ότι δεν ήταν δυνατό».
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ήρθε και ο τότε πρωθυπουργός στις 29 Νοεμβρίου του ιδίου έτους στο Μάτι. Οι κάτοικοι κατήγγειλαν ότι δεν έλαβαν καμία βοήθεια, στην προσπάθειά του λοιπόν να απαντήσει ο Αλέξης Τσίπρας άρχισε να λέει ότι το σημαντικό είναι να φτιαχτούν υποδομές και όχι να δοθούν χρήματα. Και τότε γυρνώντας προς μια γυναίκα, χωρίς κανέναν σεβασμό σε όσα βιωσε, της είπε: «Και να έπαιρνες τα 2.000 ευρώ, τι θα έκανες; Θα τα σπατάλαγες»! Ηταν τέτοιος ο κυνισμός της απάντησής του, που σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες «πάγωσαν» μέχρι και όσοι τον συνόδευαν.
