Σε ωρολογιακή βόμβα εξελίσσεται για τους νέους δημάρχους που θα προκύψουν από την εκλογική αναμέτρηση της 8ης Οκτωβρίου το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων με τα τέλη ταφής να εκτινάσσονται στα ύψη παρασύροντας και τα δημοτικά τέλη καθώς πρόκειται για ανταποδοτική υπηρεσία. Ηδη από το 2019 το κόστος ταφής έχει τριπλασιαστεί ενώ νέα αύξηση περίπου 25% αναμένεται από τις αρχές του 2024 που θα επηρεάσει σε μέγιστο βαθμό τους δημοτικούς προϋπολογισμούς.
Διόλου τυχαία δεν είναι η Υπουργική Απόφαση που υπεγράφη από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρο Σκυλακάκη, με την οποία θεσπίζεται ενιαία μέθοδος δειγματοληψίας στο ρεύμα των εισερχόμενων αποβλήτων στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), προκειμένου να υπολογίζεται και να αποδίδεται ανά δήμο η ποσότητα των ανακτώμενων υλικών που του αναλογεί και προκύπτει από διαλογή στην πηγή αποβλήτων, καθώς και οι αντίστοιχες προσμίξεις (υπολείμματα).
Ο ρυπαίνων πληρώνει
Η απόφαση ευθυγραμμίζεται με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι δήμοι θα αναλαμβάνουν το κόστος διαχείρισης των υπολειμμάτων των κάδων ανακύκλωσης, ανάλογα με το πραγματικό τους υπόλειμμα και όχι οριζόντια, όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Στην Απόφαση τίθενται επιπλέον και ενιαίοι κανόνες για τη δειγματοληψία, π.χ. για τη συχνότητα, που πραγματοποιείται ανά δήμο, αλλά και για τα χρησιμοποιούμενα πρότυπα και τους φορείς ελέγχου.
«Εφαρμόζουμε ένα απολύτως δίκαιο σύστημα επιβράβευσης των δήμων, με βάση την ποσότητα των ανακτώμενων υλικών που τους αναλογεί. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όλοι οι δήμοι αποκτούν ακόμη ένα κίνητρο να καταβάλλουν προσπάθεια, προκειμένου να αυξήσουν την ποσότητα της ανακύκλωσης που γίνεται μέσα από το δίκτυο των κάδων» δήλωσε ο Θοδωρής Σκυλακάκης. Από την πλευρά του ο γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων, Μανώλης Γραφάκος, σημείωσε: «Είναι ουσιώδους σημασίας η έκδοση της σχετικής ΥΑ, δεδομένου ότι επιχειρεί να αποδώσει την πραγματική ανακύκλωση που αναλογεί σε κάθε δήμο.
Εως σήμερα, η ανακύκλωση προσδιοριζόταν με απλή αναγωγή της συνολικής ποσότητας των ανακυκλώσιμων υλικών που προκύπτουν από τη διαλογή στα ΚΔΑΥ στη βάση του ποσοστού εισόδου των αποβλήτων που αντιστοιχεί στον εκάστοτε δήμο. Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά εξομοιωνόταν ο δήμος που έκανε καλή ανακύκλωση (μικρό ποσοστό προσμίξεων) με εκείνον που δεν είχε καλές επιδόσεις (μεγάλο ποσοστό προσμίξεων). Αυτό τώρα αλλάζει και ενθαρρύνει τους δήμους να προσπαθήσουν ακόμα περισσότερο για να πετύχουν καλύτερη ποιότητα ανακύκλωσης στο δίκτυο των κάδων που συλλέγουν».
Η αδυναμία των δήμων
Ο σχεδιασμός του υπουργείου, αν και σε σωστή βάση, σκοντάφτει στη σκληρή πραγματικότητα. Την αδυναμία επί της ουσίας των δήμων να αντεπεξέλθουν λόγω έλλειψης υποδομών: μπλε κάδοι δεν υπάρχουν, τα ειδικά απορριμματοφόρα είναι γερασμένα και πολλάκις ακινητοποιημένα λόγω βλαβών. Αυτό οδηγεί αρκετές φορές τους δήμους να στέλνουν για ταφή ανακυκλώσιμα υλικά αυξάνοντας το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων.
Το πρόβλημα δεν είναι άγνωστο στο υπουργείο Περιβάλλοντος. Η Ελληνική Εταιρεία Ανακύκλωσης και Αξιοποίησης (ΕΕΑΑ), γνωστή για το δίκτυο των μπλε κάδων που καλύπτει σχεδόν το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, περιορίζει τις δραστηριότητές της με τις νέες συμβάσεις που προτείνει σε δήμους.
Πολλές συμβάσεις –10ετούς διάρκειας κατά κανόνα– μεταξύ ΕΕΑΑ και δήμων λήγουν και η εταιρεία –αντί της ανανέωσης με τους ίδιους όρους– προτείνει νεότερους όρους, με τους οποίους οι δήμοι καλούνται στην πράξη να επωμιστούν ένα σημαντικό μέρος του κόστους διαχείρισης ανακυκλώσιμων συσκευασιών. Επιπλέον, σύμφωνα με καταγγελίες των ίδιων των δημάρχων αδυνατεί να παρέχει ακόμα και εξοπλισμό (κάδους και οχήματα) δυσχεραίνοντας τη λειτουργία της ανακύκλωσης.
«Η ΕΕΑΑ καρκινοβατεί. Αφενός δεν είναι σε θέση να αντικαταστήσει παλιά απορριμματοφόρα, αφετέρου δεν παρέχει μπλε κάδους στο ύψος που μας χορηγούσε», ανέφερε στο πρόσφατο διοικητικό συμβούλιο της ΚΕΔΕ ο δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί και προειδοποιεί για τον κίνδυνο ακόμη και να σταματήσει η ανακύκλωση, εφόσον διαγωνισμοί δήμων για παροχή υπηρεσιών διαλογής βγουν άγονοι.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει εγκρίνει τη χρηματοδότηση 9,7 εκατ. ευρώ στους δήμους, μέσω του Εθνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), η οποία όμως ακόμη δεν έχει δοθεί. Πρόκειται για χρήματα που προορίζονταν για την ανακύκλωση. Σήμερα, για να μπορέσουν οι δήμοι να καλύψουν τις ανάγκες τους, οδηγούνται σε συνειδητή παρανομία: αγοράζουν μπλε κάδους παρατύπως. «Αγοράζουμε μπλε και τους βαφτίζουμε πράσινους» όπως χαρακτηριστικά σχολίασε δήμαρχος της Αττικής στο «Μανιφέστο».
