Κρυονέρι. Ώρα πέντε το απόγευμα και η φωτιά έχει σβήσει. Η μυρωδιά του καμένου δεν έφυγε. Δεν φεύγει εύκολα απ’ τα δέντρα, ούτε απ’ τα ρούχα. Ούτε απ’ τους ανθρώπους.
Ησυχία. Όχι από εκείνη τη γαλήνια που φέρνει ανάπαυση, αλλά από την άλλη, την ησυχία που έρχεται όταν όλα έχουν ειπωθεί και το μόνο που μένει είναι το βλέμμα στο κενό. Στο Κρυονέρι σήμερα, δεν περπατάς απλώς. Περνάς μέσα από στάχτες, ξερές ρίζες, μισοκαμένες κουρτίνες που κρέμονται σε παραθυρόφυλλα που άντεξαν, για να θυμίζουν ότι κάποτε εδώ υπήρχε σπίτι.
Η Κατερίνα κάθεται έξω απ’ την αυλή της. Το σπίτι της σώθηκε - κατά τύχη, λέει. Την προηγούμενη μέρα δεν μπορούσε να αναπνεύσει απ’ τον καπνό, σήμερα δεν μπορεί απ’ το σοκ. «Το σκυλί μου πήδηξε πάνω στην πόρτα μόνο του, το παιδί μου έκλαιγε, δεν έβλεπες μπροστά σου. Δεν είναι ζωή αυτή», λέει. Πίσω της, ο κήπος που κάποτε είχε λεμονιές είναι τώρα ένα πεδίο άνθρακα.
Στην άλλη γωνία, ο Γιώργος προσπαθεί να βγάλει απ’ το πορτμπαγκάζ κάτι που να θυμίζει προέκταση του σπιτιού του, ένα μικρό ψυγείο ταξιδεύει πλέον μαζί του, αφού το δικό του έλιωσε, κυριολεκτικά. «Δούλευα 30 χρόνια γι’ αυτό που είχα. Τώρα δεν έχω τίποτα. Μόνο θυμό και κουράγιο και αυτό δεν ξέρω για πόσο ακόμα.»
Καμένες περιουσίες παντού: σπίτια, αποθήκες, αυτοκίνητα, φωτογραφίες σε κορνίζες που μαύρισαν αλλά δεν λύγισαν. Τα πεύκα, κάποτε περήφανα, τώρα στέκονται σαν μαυροφορεμένοι μάρτυρες ενός πολέμου χωρίς αντίπαλο. Μόνο φωτιά.
Στους δρόμους του Κρυονερίου δεν υπάρχει κυκλοφορία, μόνο παρουσία: πυροσβέστες που ακόμα ρίχνουν νερό σε κάτι που φαίνεται σβηστό αλλά δεν είναι, συνεργεία της περιφέρειας που σημειώνουν, φωτογραφίζουν, μετρούν. Και κάτοικοι που πηγαινοέρχονται χωρίς λόγο. Γιατί τι να κάνεις όταν δεν υπάρχει πια τίποτα να μαζέψεις;
Ο απολογισμός είναι βαρύς. Δεκάδες σπίτια μη κατοικήσιμα, πάνω από 2.800 στρέμματα καμένης γης, ζώα νεκρά, αναμνήσεις χαμένες.
Και τώρα; Τώρα το βλέμμα πάει στο αύριο. Η Κατερίνα μαζεύει τα ρούχα της από την αυλή. «Δεν μπορώ να φύγω. Αν φύγω, θα νικήσει η φωτιά για πάντα», λέει. Την πιστεύεις. Όχι γιατί έχει απαντήσεις, αλλά γιατί δεν το βάζει κάτω.
Το Κρυονέρι καίει ακόμη. Όχι σε φλόγες. Στη μνήμη.
Η επόμενη μέρα – και η ανταπόκριση της Πολιτείας
Μέσα σε όλο αυτό το τοπίο της στάχτης, η Πολιτεία έχει κινητοποιηθεί με μέτρα στήριξης για όσους έμειναν πίσω.
Ήδη δρομολογούνται αποζημιώσεις για τις άμεσες ανάγκες, επιδόματα στέγασης και αποκατάστασης ζημιών, αλλά και αναστολές φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων.
Σε περιοχές όπως τα Κύθηρα, όπου οι πληγές είναι ακόμη νωπές, έχουν δρομολογηθεί αντιδιαβρωτικά έργα, ενισχύεται ο τουρισμός και σχεδιάζεται πρόγραμμα ανασυγκρότησης.
Η κυβέρνηση, όπως διαβεβαιώνουν αρμόδια στελέχη, δεν σκοπεύει να αποχωρήσει μόλις σβήσουν οι τελευταίες φλόγες. Αντιθέτως, έχει δεσμευτεί να μείνει – εκεί που πρέπει, με όσους το χρειάζονται.
