Η απεργία πείνας, δεν αποτελεί ένα σύγχρονο φαινόμενο. Οι ρίζες της εντοπίζονται στην αρχαία Ινδία, όπου όταν προέκυπτε μια άλυτη διαφορά, ο ένας από τους δύο αντιδίκους καθόταν έξω από το σπίτι του άλλου, νηστικός, μέχρι να βρεθεί λύση. Ο θάνατος κάποιου μπροστά στο σπίτι του αντιπάλου θεωρούνταν βαρύ αμάρτημα κι έτσι η κοινωνική πίεση οδηγούσε συνήθως σε συμφιλίωση.
Αιώνες αργότερα, ο Μαχάτμα Γκάντι μετέτρεψε αυτήν τη μέθοδο σε όπλο πολιτικού ακτιβισμού. Σε διάστημα 35 ετών έκανε 18 απεργίες πείνας, ξεκινώντας από προσωπική δοκιμασία που εξελίχθηκε σε πολιτικό μέσο πίεσης ενάντια στα εγκλήματα της αποικιοκρατίας. Η παγκόσμια δημοσιότητα που λάμβαναν οι πράξεις του, κατέστησαν την απεργία πείνας διεθνές σύμβολο ειρηνικής αντίστασης και ηρωισμού.
Η ίδια τακτική συναντάται και στις αρχές του 20ού αιώνα από τις Βρετανίδες σουφραζέτες — με πρώτη τη Marion Dunlop το 1909 στη φυλακή Holloway. Η πλέον γνωστή σύγχρονη περίπτωση ήταν εκείνη του Bobby Sands, μέλους του IRA, που πέθανε το 5 Μαΐου 1981 ύστερα από 66 ημέρες απεργίας πείνας, μετατρέποντας το θάνατό του σε παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης.
Το 2020, τα μέλη του τουρκικού συγκροτήματος Grup Yorum, Χελίν Μπολέκ και Μουσταφά Κοτσάκ, πέθαναν έπειτα από πολύμηνη απεργία πείνας ενάντια στο αυταρχικό καθεστώς Ερντογάν, που είχε απαγορεύσει τη μουσική τους.
Στην Ελλάδα, οι πρώτες καταγεγραμμένες απεργίες πείνας προέρχονται από πολιτικές κρατούμενες στις Φυλακές Αβέρωφ το 1930 και αργότερα από εξόριστους στην Ανάφη. Ξεχωριστή είναι η περίπτωση του Χρήστου Ρούσσου τη δεκαετία του ’80, που έφτασε τις 74 ημέρες απεργίας πείνας ζητώντας αποφυλάκιση και τελικά έλαβε χάρη από τον Πρόεδρο Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η απεργία πείνας στην Ελλάδα έχει λάβει διαφορετική μορφή — λιγότερο ιδεολογική και περισσότερο εργαλειακή.
Ο Κώστας Σακκάς, μέλος της τρομοκρατικής οργάνωσης «Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς», κατηγορήθηκε για οπλοκατοχή και έκανε απεργία πείνας το 2013 επί κυβέρνησης Σαμαρά.
Ο Νίκος Ρωμανός, καταδικασμένος για ληστείες και συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, αρνήθηκε τροφή το 2014 ζητώντας εκπαιδευτική άδεια που απορρίφθηκε από το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Πειραιά (Βούλευμα 943/2014). Με την εκλογή ΣΥΡΙΖΑ, το αίτημά του ικανοποιήθηκε.
Ο Γιάννης Μιχαηλίδης, ο τοξοβόλος του Συντάγματος, καταδικασμένος για ένοπλες ληστείες και απόπειρα ανθρωποκτονίας αστυνομικού και συμμετοχή στη «Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς» προέβη σε απεργία πείνας το 2022 διεκδικώντας την αποφυλάκισή του επικαλούμενους ανθρωπιστικά ζητήματα σχετικά με την κράτησή του.
Ο Δημήτρης Κουφοντίνας, καταδικασμένος δολοφόνος της 17 Νοέμβρη, επωφελήθηκε από τροποποιήσεις της νομοθεσίας επί ΣΥΡΙΖΑ για αδειοδότηση κρατουμένων. Ένα χρόνο μετά τη νίκη της Νέας Δημοκρατίας, ξεκίνησε απεργία πείνας απαιτώντας μεταγωγή στην ειδική πτέρυγα των φυλακών Κορυδαλλού.
Σήμερα, ο χαροκαμένος πατέρας, Πάνος Ρούτσι, πραγματοοποιεί απεργία πείνας με αίτημα την εκταφή του παιδιού του υπό τις οδηγίες της δικηγόρου του Ζωής Κωνσταντοπούλου, η οποία με χειριστική στρατηγική και εκμεταλλευόμενη το γονικό πόνο, στοχεύει από τη μία στον πολιτικό λαϊκισμό και τον κοινωνικό αναβρασμό και από την άλλη στο προσωπικό της συμφέρον και την κομματική της επιβίωση .
Από τον ηθικό αγώνα του Γκάντι και τις σουφραζέτες της Holloway, περάσαμε σε ένα είδος επικοινωνιακού εκβιασμού που εργαλειοποιεί την πείνα ως πολιτικό θέαμα. Η απεργία πείνας έπαψε να είναι αυτή η ηθική και ηρωική επίκληση στη συνείδηση του ανθρώπου και κατέληξε σε εργαλείο προπαγάνδας εναντίον του.
