Σε απευθείας μετάδοση προβλήθηκε η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Λιμάνι της Αιγιάλης στην Αμοργό, με αφορμή την παρουσίαση του πρωτοποριακού και καινοτόμου προγράμματος «Αμοργόραμα», το οποίο έχει στόχο την προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος της περιοχής μέσω της θέσπισης ρυθμιστικών μέτρων αλιευτικής δραστηριότητας.
Στην εκδήλωση μίλησε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Τον πρωθυπουργό συνόδευσαν:
- ο Ευρωπαίος Επίτροπος Αλιείας και Ωκεανών Κώστας Καδής,
- ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου,
- ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κωνσταντίνος Τσιάρας,
- ο Αναπληρωτής Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Γιάννης Βρούτσης,
- ο Υφυπουργός Εσωτερικών Βασίλης Σπανάκης.
Κατά την αρχική τοποθέτησή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε πως με το πρόγραμμα αυτό προστατεύεται η θάλασσα αλλά και υποστηρίζεται η αλιεία.
Τι είναι το Αμοργόραμα; – Οι 4 πυλώνες
Το «ΑΜΟΡΓΟΡΑΜΑ» είναι μια πρωτοποριακή και μοναδική για τα ευρωπαϊκά δεδομένα πρωτοβουλία, που ξεκίνησαν οι αλιείς της Αμοργού δείχνοντας τον δρόμο για το μέλλον των θαλασσών, της αλιείας αλλά και της διατροφής των επόμενων γενεών.
Η πρωτοβουλία απαρτίζεται από τους εξής τέσσερις πυλώνες:
- Παύση της αλιείας κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο, τους πιο σημαντικούς μήνες για την αναπαραγωγή των ψαριών.
- Οι αλιείς, τους δύο αυτούς μήνες, εργάζονται για τον καθαρισμό των ακτών που δεν είναι εύκολα προσβάσιμες από την ξηρά.
- Οι αλιείς αντικαθιστούν σταδιακά τα εργαλεία τους με πιο φιλικά για το θαλάσσιο περιβάλλον. Υιοθετούν, για παράδειγμα, μεγαλύτερο μέγεθος διχτυών και αγκιστριών για την αποφυγή σύλληψης νεαρών ψαριών.
- Δημιουργία τριών Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών κατά μήκος της ακτογραμμής της Αμοργού — ζώνες όπου θα απαγορεύεται το ψάρεμα προκειμένου να ενισχυθεί η αναπαραγωγή των ψαριών.
Συζήτηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με αλιείς της Αμοργού
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στο πλαίσιο εκδήλωσης για την παρουσίαση της πρωτοβουλίας «Αμοργόραμα», έλαβε μέρος σε συζήτηση με τον Πρόεδρο του Συλλόγου Αλιέων Αμοργού Μιχάλη Κρόσμαν και τον Γραμματέα του Συλλόγου, Γιάννη Ψακή. Τη συζήτηση συντόνισε η Άντζελα Λάζου Dean, Projects Manager για την Ελλάδα στο Blue Marine Foundation. Πρωτοβουλία από την κοινωνία και με τη στήριξη του κράτους.
Το «Αμοργόραμα» είναι το επιστέγασμα πρωτοβουλίας για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος που ανέλαβαν οι επαγγελματίες αλιείς της Αμοργού, την οποία στήριξε και στη συνέχεια θεσμοθέτησε η πολιτεία, σε συνεργασία με τα ιδρύματα Blue Marine Foundation και Cyclades Preservation Fund.
Στο πλαίσιο του «Αμοργοράματος», το οποίο έχει κωδικοποιηθεί με Προεδρικό Διάταγμα, η επαγγελματική και ερασιτεχνική αλιεία απαγορεύονται περιμετρικά της Αμοργού σε έκταση 1,5 ναυτικών μιλίων από τις ακτές κατά τον Απρίλιο και τον Μάιο, δίμηνο κρίσιμο για την αναπαραγωγή πολλών ειδών ψαριών.
Επίσης, η αλιεία απαγορεύεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους στην περιοχή Κατάπολα και στις νησίδες Γραμβούσα και Νικουριά. Για την καλύτερη επιτήρηση των προνοιών του «Αμοργοράματος», που στηρίζεται από την τοπική κοινωνία, το ψάρεμα από την 1η Ιουνίου έως την 31η Μαρτίου του επόμενου έτους θα επιτρέπεται μόνο σε σκάφη που έχουν λάβει σχετική άδεια, ενώ προβλέπεται επίσης η χρήση συσκευών δορυφορικού εντοπισμού των αδειοδοτημένων σκαφών αλλά και συσκευών ηλεκτρονικής καταγραφής αλιείας - εκφόρτωσης.
«Πραγματικά θέλω να εκφράσω τον θαυμασμό μου για το γεγονός ότι η πρωτοβουλία του “Αμοργοράματος” ξεκίνησε από τους ίδιους τους τοπικούς ψαράδες, οι οποίοι αναγνώρισαν το πρόβλημα και ήρθαν και πρότειναν στις μη κυβερνητικές οργανώσεις, στους επιστημονικούς φορείς και στην πολιτεία μία δραστική λύση», σημείωσε ο Πρωθυπουργός.
«Για εμένα το “Αμοργόραμα” είναι μόνο η αρχή. Αυτό το οποίο θέλω να πετύχω και εκεί θέλω να ζητήσω τη συνεργασία και των μη κυβερνητικών οργανώσεων, του Cyclades Preservation Fund αλλά και των ξένων φίλων μας οι οποίοι μας τιμούν σήμερα με την παρουσία τους, είναι εντός ενός εύλογου χρονικού διαστήματος να δημιουργήσουμε τουλάχιστον δέκα ακόμα “Αμοργοράματα” σε όλες τις Κυκλάδες. Να μπορέσουμε, δηλαδή, να χρησιμοποιήσουμε το “Αμοργόραμα” ως ένα μοντέλο το οποίο θα μπορέσει να επεκταθεί σε πολλά περισσότερα νησιά και σε παράκτιες περιοχές», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
«Η μεγάλη ομορφιά αυτής της πρωτοβουλίας είναι ότι δεν διέπεται από έναν περιβαλλοντικό μαξιμαλισμό», συνέχισε ο Πρωθυπουργός. «Ο βασικός λόγος που το “Αμοργόραμα” θα είναι επιτυχημένο είναι γιατί τελικά θα επιτρέψει στους ψαράδες να μπορούν να δουν με διαφορετικούς όρους τη βιωσιμότητα του δικού τους επαγγέλματος, άρα όχι να ψαρεύουν λιγότερο, να ψαρεύουν περισσότερο, αλλά περισσότερο ελεγχόμενα».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στάθηκε επίσης στη σημασία της συμμετοχής των τοπικών αλιευτικών συλλόγων στο εγχείρημα επέκτασης του προτύπου του «Αμοργοράματος», προσπάθεια στην οποία μπορούν να συνδράμουν οι αλιείς της Αμοργού: «Μπορώ να δεσμευτώ είναι ότι θα βρεθούμε στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας, αλλά δεν μπορούμε εκ των άνω να επιβάλουμε νέα “Αμοργοράματα”.
Αυτή η τετραπλή “έλικα”: επιστήμη, μη κυβερνητικές οργανώσεις, πολιτεία και τοπικοί αλιευτικοί σύλλογοι, ψαράδες κάθε περιοχής, για να λειτουργήσουν πρέπει να δουλέψουν μαζί. Το θεμέλιο, όμως, είναι οι ίδιοι οι ψαράδες. Αν οι ίδιοι οι ψαράδες δεν αγκαλιάσουν αυτή τη πρωτοβουλία, εμείς δεν μπορούμε να την επιβάλλουμε».
«Ο σκοπός είναι να πείσουμε τους ίδιους τους ψαράδες ότι τελικά αυτοι οι σχετικά λελογισμένοι περιορισμοί θα αποβούν προς όφελός τους. Αλλά για να πετύχουμε αυτόν τον στόχο, εμείς θα κάνουμε όλα αυτά τα οποία πρέπει. Θα εξασφαλίσουμε και τα χρηματοδοτικά εργαλεία, είτε εθνικοί πόροι είτε ευρωπαϊκοί πόροι, γι’ αυτό δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία. Ο πιο δύσκολος σκόπελος τον οποίο πρέπει να ξεπεράσουμε είναι να βρούμε και να πείσετε τις τοπικές κοινότητες, τους δικούς μας αλιείς, ότι αυτό τελικά θα είναι κάτι το οποίο θα αποβαίνει προς όφελός τους», επισήμανε ο Πρωθυπουργός.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, αναφερόμενος στους τέσσερις πυλώνες στους οποίους βασίζεται το «Αμοργόραμα», σημείωσε: «Είναι η επιστήμη, καθώς οτιδήποτε κάνουμε πρέπει να θεμελιώνεται σε τεκμηριωμένη γνώση, οι ίδιοι οι αλιείς, οι άνθρωποι που ζουν από και μέσα στη θάλασσα, που την αγαπούν πάνω από όλα, που προτάσσουν την αυτοδιαχείριση με όρους συλλογικότητας, η κοινωνία των πολιτών, που ήταν εκεί από την πρώτη στιγμή, ιδιαίτερα στα πρώτα βήματα, καθώς και η πολιτεία, τόσο σε επίπεδο κυβέρνησης, όσο και τοπικής αυτοδιοίκησης».
Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστας Τσιάρας υπογράμμισε από την πλευρά του: «Καταφέραμε να εκδώσουμε ένα Προεδρικό Διάταγμα κυριολεκτικά σε χρόνο ρεκόρ. Είναι μια πρωτοβουλία η οποία σχεδιάστηκε εδώ και αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, και η οποία δείχνει πως όταν υπάρχουν άνθρωποι που πραγματικά πιστεύουν, αφενός στο αποτέλεσμα της δουλειάς, αφετέρου έχουν την πραγματική κοινωνική και περιβαλλοντική ευαισθησία, τότε η επιτυχία είναι δεδομένη».
Μετά την εκδήλωση, ο Πρωθυπουργός επισκέφθηκε την Ιερά Μονή Παναγίας Χοζοβιώτισσας, όπου τον υποδέχθηκε και ξενάγησε ο Ηγούμενος της Μονής, Φιλάρετος. Ολόκληρη η συζήτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τους αλιείς: Άντζελα Λάζου Dean: Θα ήθελα να ξεκινήσω τον πρώτο γύρο, αν μου επιτρέπετε, κ. Πρωθυπουργέ, από τους ίδιους τους αλιείς, οι οποίοι μας φιλοξενούν σήμερα, να ακούσουμε από όλους σας, αλλά ξεκινώντας από τους αλιείς, τι σημαίνει για εσάς το «Αμοργόραμα». Οπότε, Μιχάλη, Γιάννη, τι σας ώθησε να ξεκινήσετε αυτή την πρωτοβουλία; Μιχάλης Κρόσμαν: Ευχαριστώ πολύ, κα Λαζού. Πρώτα απ’ όλα, για την αγάπη προς τη θάλασσα. Εμείς αγαπάμε τη δουλειά μας. Είναι το σπίτι μας η θάλασσα, οπότε εμείς καθημερινά βλέπουμε και τις αρνητικές επιπτώσεις που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια. Το «Αμοργόραμα» εκφράζει και μία αγωνία για την επιβίωσή μας ως ψαράδες γιατί, τα ακούσαμε και προηγουμένως ότι η αλιεία σημαίνει και νησιωτικότητα. Είδαμε τα προηγούμενα χρόνια, δυστυχώς, πάρα πολλοί συνάδελφοι να παρατάνε τη δουλειά. Είχαμε τα περίφημα προγράμματα με την οριστική παύση, που σπάσαμε πολλά καΐκια, όπως βλέπουμε εδώ από πίσω μας, και χάσαμε πολλά τέτοια σκαριά εδώ στις Κυκλάδες. Εμείς καταλάβαμε ότι αν δεν αλλάξουμε θα έχουμε και εμείς την ίδια τύχη. Δεν κρύβω ότι δεν είναι εύκολο για εμάς τους ψαράδες ότι θέλουμε να κλείσουμε τις περιοχές, γιατί χάνουμε αλιευτικά πεδία. Αυτό, όμως, που βλέπουμε παγκοσμίως είναι ότι κλείνοντας μία περιοχή είναι μία επένδυση για το μέλλον, όχι μόνο για εμάς τους ψαράδες αλλά για την επόμενη γενιά. Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστώ πολύ, Μιχάλη. Γιάννη; Γιάννης Ψακής: Το «Αμοργόραμα» μάς δίδαξε κάτι: μας δίδαξε ότι με αρμονία, με συλλογικότητα μπορείς να πετύχεις πολλά.
Ο Σύλλογος Αλιέων χάραξε μια διαφορετική πορεία. Πολύ ασυνήθιστη. Όμως, είναι μία άλλη πορεία. Είναι μια πορεία που θα ευνοήσει τον βιοπορισμό τους, θα ευνοήσει το περιβάλλον, θα ευνοήσει την τοπική κοινωνία. Και γενικά πιστεύει τουλάχιστον ότι είναι μία πρωτοποριακή γι’ αυτούς πορεία, η οποία μόνο καλό θα βγάλει, τίποτε παραπέρα. Και αυτό είναι το μήνυμα που στέλνουμε και στους υπόλοιπους αλιείς των Κυκλάδων και γενικά της Ελλάδας όλης, ότι με αρμονία, συλλογικότητα και με μια δυνατή φωνή, με μια δυνατή απόφαση θα πετύχουμε πολλά.* Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστώ πολύ Μιχάλη. Γιάννη. Κύριε Πρωθυπουργέ και εσείς, γιατί το «Αμοργόραμα»; Γιατί αποφασίσατε να υποστηρίξετε προσωπικά την πρωτοβουλία αυτή; Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς θέλω να εκφράσω τη μεγάλη μου χαρά αλλά και τη συγκίνησή μου που είμαι σήμερα μαζί σας, σε αυτή την πραγματικά πρωτοποριακή εκδήλωση. Να ευχαριστήσω τον Ευρωπαίο Επίτροπο Αλιείας και Ωκεανών που μας κάνει την τιμή να συμμετέχει και να εκδηλώνει ένα έντονο ενδιαφέρον γι’ αυτή την πρωτοβουλία.
Ασχολούμαι με τα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος για παραπάνω από 20 χρόνια και εδώ και πολύ καιρό παρακολουθώ τη σχετική βιβλιογραφία και την επιστημονική έρευνα γύρω από τα ζητήματα της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και νομίζω ότι η επιστήμη έρχεται και συναντά τη βιωματική εμπειρία των ψαράδων σε όλη την Μεσόγειο, θα έλεγα σχεδόν στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Τα αποθέματα ψαριών μειώνονται δραματικά. Η υπεραλίευση θέτει σε κίνδυνο την ίδια τη βιωσιμότητα της αλιείας. Είναι κάτι το οποίο το διαπιστώνετε εμπειρικά, έρχεται και υποστηρίζεται πια από όλη την επιστημονική έρευνα η οποία γίνεται τις τελευταίες δεκαετίες σε αυτό το πεδίο.
Αυτή είναι η αρνητική πλευρά του ζητήματος. Η θετική πλευρά, όμως, είναι ότι η επιστήμη πάλι έρχεται και αποδεικνύει πια ότι όταν εμείς οι ίδιοι θέτουμε λελογισμένους περιορισμούς στην αλιευτική δραστηριότητα, τότε επί της ουσίας αυξάνουμε και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα τα ψάρια τα οποία είναι διαθέσιμα προς αλίευση. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούμε ένα βιώσιμο πλαίσιο και πρότυπο με το οποίο και η θάλασσα προστατεύεται αλλά και η αλιευτική δραστηριότητα μπορεί να υποστηριχθεί. Και εγώ πραγματικά θέλω να εκφράσω τον θαυμασμό μου για το γεγονός ότι η πρωτοβουλία του «Αμοργοράματος» ξεκίνησε από τους ίδιους τους τοπικούς ψαράδες, οι οποίοι αναγνώρισαν το πρόβλημα και ήρθαν και πρότειναν στις μη κυβερνητικές οργανώσεις, στους επιστημονικούς φορείς και στην πολιτεία μία δραστική λύση. Και αυτή η λύση είναι το πλαίσιο το οποίο καθορίζεται από το προεδρικό διάταγμα για λελογισμένους περιορισμούς στην αλιευτική δραστηριότητα.
Δεν είναι εύκολο, ξέρετε, για τους ψαράδες να έρθουν και να πουν «για κάποιους μήνες του χρόνου δεν θα ψαρεύουμε» ή «σε κάποιες περιοχές όλο τον χρόνο δεν θα ψαρεύουμε καθόλου», γιατί αυτές οι περιοχές είναι δυνητικά κρίσιμες για την αναπαραγωγή των ψαριών. Είναι κάτι το οποίο απαιτεί μεγάλη γενναιότητα και θέλω πράγματι να σας συγχαρώ για την πρωτοβουλία σας αυτή. Θέλω να ξέρετε ότι η πολιτεία θα είναι δίπλα σας, με αυστηρή επιτήρηση των περιορισμών στην αλιεία, τους οποίους πια εμείς οι ίδιοι έχουμε προσδιορίσει. Διότι, όπως καταλαβαίνετε, το κίνητρο για κάποιον να πάει να ψαρέψει στις περιοχές όπου απαγορεύεται η αλιεία είναι πολύ μεγάλο, διότι εκεί υπάρχουν πολλά περισσότερα ψάρια. Άρα, πρέπει εμείς οι ίδιοι, με τη δική σας συνεργασία, να επιτηρήσουμε αυτές τις περιοχές, έτσι ώστε να είμαστε σίγουροι ότι σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα η στρατηγική την οποία έχουμε χαράξει πραγματικά θα αποδώσει προς όφελος των αλιέων. Και βέβαια, να πω και κάτι τελευταίο: για εμένα το «Αμοργόραμα» είναι μόνο η αρχή.
Αυτό το οποίο θέλω να πετύχω και εκεί θέλω να ζητήσω τη συνεργασία και των μη κυβερνητικών οργανώσεων, του Cyclades Preservation Fund αλλά και των ξένων φίλων μας οι οποίοι μας τιμούν σήμερα με την παρουσία τους, είναι εντός ενός εύλογου χρονικού διαστήματος να δημιουργήσουμε τουλάχιστον δέκα ακόμα «Αμοργοράματα» σε όλες τις Κυκλάδες. Να μπορέσουμε, δηλαδή, να χρησιμοποιήσουμε το «Αμοργόραμα» ως ένα μοντέλο το οποίο θα μπορέσει να επεκταθεί σε πολλά περισσότερα νησιά και σε παράκτιες περιοχές. Και βέβαια, να ζητήσω και από τον Ευρωπαίο Επίτροπο, στον σχεδιασμό των επόμενων χρηματοδοτικών εργαλείων να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε τους περιορισμένους πόρους -γιατί δεν χρειάζονται πάρα πολλά χρήματα για να κάνουμε αυτή την επένδυση- έτσι ώστε να μπορούμε, κ. Επίτροπε, να έχουμε πρόσβαση και σε χρηματοδότηση, για να μπορούμε ουσιαστικά να κάνουμε τι;
Την απαραίτητη ερευνητική εργασία προκειμένου να εντοπίζουμε τα αλιευτικά πεδία τα οποία πρέπει να προστατευθούν και να δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο σχήμα με το οποίο αυτές οι περιοχές θα μπορούν να συντηρηθούν και να υποστηρίζονται στο διηνεκές. Αυτό είναι το αίτημα της Ελλάδας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εύχομαι και ελπίζω, στα πλαίσια της νέας αλιευτικής στρατηγικής, αυτό το αίτημα να γίνει αποδεκτό και να εξασφαλίσουμε την απαραίτητη χρηματοδότηση έτσι ώστε να μπορέσουμε αυτό το οποίο κάνουμε με το «Αμοργόραμα» να το κάνουμε σε πολλά άλλα νησιά. Και εκεί πρώτα και πάνω από όλα θα χρειαστούμε εσάς, Μιχάλη, Γιάννη, να πάτε να μιλήσετε στους συναδέλφους σας και να τους εξηγήσετε τη λογική. Όταν το κάνουμε εμείς είναι πιο δύσκολο, σας διαβεβαιώνω. Έχω δοκιμάσει πολλές φορές. Βρέθηκα τις προάλλες στη Λήμνο και έκανα μία πρώτη συζήτηση με τους φίλους αλιείς εκεί και είδα στα μάτια τους σκεπτικισμό. Και το καταλαβαίνω απόλυτα. Ερχόμαστε και τους λέμε ουσιαστικά: «αυτοπεριοριστείτε, ψαρεύετε λιγότερο για να μπορείτε να ψαρεύετε περισσότερο». Αυτό είναι το επιχείρημα και αυτό για να τους πείσουμε ότι πράγματι είναι προς όφελός τους. Χρειαζόμαστε τη δική σας βοήθεια.
Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστώ πολύ, κ. Πρωθυπουργέ. Νομίζω, το είχαν πει και οι αλιείς της Αμοργού, ότι όλες οι άλλες αλιευτικές κοινότητες στην Ελλάδα κοιτάνε αυτή τη στιγμή την Αμοργό. Θέλουν να δουν πώς θα προχωρήσει και πώς θα εφαρμοστεί η προστασία στο νησί. Και νομίζω γι’ αυτό τα επόμενα βήματα της εφαρμογής θα είναι και τα πιο κρίσιμα άμα θέλουμε να μιλάμε για μία πραγματική επιτυχία τόσο για τη θάλασσα όσο και για την αλιεία. Υπάρχουν, όμως, και κάποιες προκλήσεις. Πώς πιστεύετε εσείς, Μιχάλη και Γιάννη, ότι θα μπορέσουμε να τα καταφέρουμε; Ποιες είναι αυτές οι προκλήσεις και τι πρέπει να γίνει; Μιχάλης Κρόσμαν: Ευχαριστώ πάρα πολύ, κα Λάζου, για την ερώτηση. Κάποιος είπε πολύ σωστά: το καΐκι βγαίνει τώρα απ’ το λιμάνι, οπότε η επόμενη μέρα είναι κρίσιμη μέρα.
Τα μηνύματα που παίρνουμε και από εσάς και την κυβέρνησή σας για την επιτήρηση είναι θετικά. Οπότε νομίζω σε αυτόν τον τομέα έχουμε ησυχάσει λίγο, γιατί είχαμε μια ανησυχία ότι θα φτιάξουμε ένα άλλο paper park εδώ στην Αμοργό και θα ήταν καταστροφικό αν θέλουμε να πάει η Αμοργός παραπέρα. Οπότε νομίζω το θέμα αυτό κάπως λύθηκε. Η επόμενη μέρα για εμάς τους ψαράδες, και όχι μόνο για εμάς τους ψαράδες, σημαίνει σωστή διαχείριση. Πρέπει από την επόμενη μέρα στο ίδιο το τραπέζι, εμείς οι ψαράδες, ο σύλλογός μας, η τοπική αυτοδιοίκηση, ο Δήμος Αμοργού, δύο περιβαλλοντικά ιδρύματα που είναι από την πρώτη στιγμή πλάι μας… Και πρέπει να ξέρετε όλοι, χωρίς αυτά τα ιδρύματα δεν θα ήμασταν όλοι σήμερα εδώ στην Αμοργό. Ένα μεγάλο μπράβο στα ιδρύματα που πίστεψαν σε εμάς και μας έδωσαν, και εδώ πρέπει να πω κιόλας ότι η απαίτηση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ήταν για το κλείσιμο των περιοχών, για τη θεσμοθέτηση, θα χρειαστούμε μια αλιευτική μελέτη. Δεν υπήρχαν πόροι από το Υπουργείο. Κάλυψαν τα ιδρύματα τα κενά της πολιτείας και νομίζω αυτό μπορεί να είναι όχι απλώς μοντέλο, αλλά νομίζω για τη συνέχεια της Αμοργού τα δύο ιδρύματα μαζί με την πολιτεία να «κουμπώνει» το ένα στο άλλο.
Νομίζω αυτό θα είναι ένα μοντέλο για την Αμοργό. Είχαμε ακούσει και τον κ. Καλογήρου από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, αυτό που θέλουμε εμείς είναι τα επόμενα πέντε χρόνια η Αμοργός να γίνει ένα «εργαστήριο». Δεν έχουμε μόνο τα θέματα της υπεραλίευσης, έχουμε κλιματική αλλαγή, έχουμε τα ξενικά είδη. Πρέπει να βρούμε μαζί με το Πανεπιστήμιο τη χρυσή τομή για την παραγωγή και την προστασία. Και νομίζω με αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούμε να πάμε και σε άλλες περιοχές, να βρούμε καινούριους τρόπους και για εμάς τους ψαράδες, πώς πρέπει να ψαρεύουμε, τι πρέπει να προστατεύσουμε και με ποιον τρόπο.
Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστώ πολύ Μιχάλη. Γιάννη, θέλεις να προσθέσεις κάτι; Για τις προκλήσεις που βλέπεις την επόμενη πενταετία σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των μέτρων; Γιάννης Ψακής: Βέβαια. Συμφωνώ με τον Πρόεδρο του Συλλόγου. Το βασικό είναι η φύλαξη των περιοχών. Για το Σύλλογο είναι το νούμερο ένα αυτό. Το έχουμε πει πολλές φορές. Γιατί είναι πρόκληση, όταν υπάρχουν κάπου ψάρια, όλοι θέλουμε να πιάσουμε, και οι επαγγελματίες και όλοι. Λογικό είναι αυτό. Ήθελα να πω κάτι για τους υπόλοιπους συλλόγους. Για να γίνουν «Αμοργοράματα» καινούργια -και απευθύνομαι προς τα Υπουργεία, οι ψαράδες είναι αγράμματοι, μια ζωή ήταν μέσα στη θάλασσα- πρέπει η γραφειοκρατία να είναι πιο λίγη. Δεν θα ξεκινήσει κανένας «Αμοργόραμα» εάν δεν γίνει πιο σύντομη. Δεν μπορεί για να γίνει ένα «Αμοργόραμα», να ταλαιπωρείται ο Σύλλογος οκτώ χρόνια και δέκα. Δεν θα το κάνει κανένας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Αν πάω και του πω εγώ -εγώ θα πάω, παντού θα πάω, και θα με εμπιστευτούν- ότι «οκτώ χρόνια θα κάνετε», θα μου γυρίσει την πλάτη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Τη γραφειοκρατία τη φοβούνται οι ψαράδες.
Μιχάλης Κρόσμαν: Να συμπληρώσω κάτι, γιατί τα είχαμε πει και με τον κ. Πρωθυπουργό στην πρώτη συνάντηση που είχαμε. Είναι αυτό ακριβώς που λέει ο Γιάννης: μία επόμενη Αμοργός να πάει με fast track. Τα οικοσυστήματα δεν περιμένουν. Ξέρουμε πολύ καλά ότι σε μία σύγχρονη πολιτεία, κοινωνία, δημοκρατία, υπάρχουν κανόνες, υπάρχουν επιτροπές, υπάρχουν συμβιβασμοί, όμως τα οικοσυστήματα δεν αναγνωρίζουν συμβιβασμούς. Ένα κι ένα κάνουν δύο και ένα μείον ένα κάνουν μηδέν. Αυτό μας δείχνουν και οι μελέτες, γιατί τα δυνατά στοιχεία από μία μελέτη είναι τα νούμερα. Και τα νούμερα που φέρνουμε εδώ από την Αμοργό, αυτά είναι τα νούμερα που μήπως να ορίσουν το μέλλον της αλιευτικής πολιτικής, όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά να μας δώσουν αυτά τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για να ξέρουμε πώς θα είναι αυτή η χρυσή τομή που είπαμε προηγουμένως, με την παραγωγή και την προστασία.
Άντζελα Λάζου Dean: Νομίζω ότι ως πρωτοπόροι και όπως όλοι οι πρωτοπόροι έχουν αυτή τη μοίρα στην αρχή να παίρνει χρόνο μέχρι να μπορέσουν να κάνουν αυτή την αλλαγή που θέλουν. Πρέπει να ωριμάσουν κάποια πράγματα, να είναι οι σωστές συνθήκες και να έρθει να «κουμπώσει» αυτό και με την απαραίτητη πολιτική βούληση που υπάρχει τώρα και καταλαβαίνω ότι από εδώ και πέρα ενδεχομένως τα πράγματα να προχωρήσουν πιο γρήγορα, γιατί υπάρχουν και οι στόχοι που και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έχει στηρίξει, και για το 30-30 αλλά και για το 10%. Ήμασταν προετοιμασμένοι, κ. Πρωθυπουργέ, να σας ρωτήσουμε περισσότερο για τις προκλήσεις που βλέπουμε εδώ στο νησί, για το πώς θα εφαρμοστούν όλα αυτά, είναι η αγωνία ξέρετε των ψαράδων. Με αυτά, όμως, που έχουμε ακούσει σήμερα, βλέπουμε τα σκάφη πίσω, βλέπουμε έχει έρθει ο Ευρωπαίος Επίτροπος Αλιείας και υπόσχεται ότι θα φέρει ένα πολύ μεγάλο σκάφος. Καταλαβαίνουμε ότι η κυβέρνηση και η πολιτεία επενδύει πάρα πολύ στην επιτυχία αυτού του εγχειρήματος, γιατί έχετε καταλάβει κι εσείς ότι αποτελεί παράδειγμα και μπορεί να εμπνεύσει και άλλες αλιευτικές κοινότητες. Το ερώτημα που θέλω να σας θέσω είναι: πώς αυτό θα το δούμε και σε όλες τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας; Πώς θα το δούμε στο υπόλοιπο 35%; Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς να κάνω μία αναφορά στα ζητήματα της γραφειοκρατίας τα οποία έθιξε ο Γιάννης. Πράγματι, έχετε δίκιο όταν λέτε ότι η πρώτη φορά είναι πάντα η πιο δύσκολη και η πιο χρονοβόρα.
Όμως, οι κατευθύνσεις που έχω δώσει στα αρμόδια Υπουργεία είναι εξαιρετικά σαφείς: το επόμενο «Αμοργόραμα» δεν θα κάνει οκτώ μήνες. Γιατί τώρα μπορούμε να έχουμε τη δυνατότητα να απλοποιήσουμε και να τυποποιήσουμε μια διαδικασία, η οποία συχνά κολλάει στα «γρανάζια» της γραφειοκρατίας, διότι και για τη γραφειοκρατία είναι μία σχετικά άγνωστη διαδικασία. Άρα, έχετε την προσωπική μου δέσμευση. Βρείτε εσείς τους αλιευτικούς συλλόγους και τα υπόλοιπα αφήστε τα σε εμάς. Και εάν δεν τα καταφέρουμε, ελάτε και ζητήστε μας τον λογαριασμό.
Για τα ζητήματα της επιτήρησης, έχω ήδη επικοινωνήσει με τον Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας και τον Αρχηγό του Λιμενικού, λέγοντάς ότι για εμένα αυτή η πρωτοβουλία είναι απολύτως κρίσιμη και να φροντίσουν να διαθέσουμε τα μέσα τα οποία χρειαζόμαστε έτσι ώστε να υπάρχει μία εθνική επιτήρηση. Και χαιρόμαστε που θα υπάρχει και ευρωπαϊκό σκάφος για κάποιο διάστημα στην περιοχή το οποίο θα κανει επιτήρηση αλλά και έρευνα, γιατί αυτό είναι κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Και βέβαια, θα πρέπει να σκεφτούμε και να αξιοποιήσουμε και τη σύγχρονη τεχνολογία, η οποία μας δίνει άλλες δυνατότητες πια, μιας πιο καλής επιτήρησης των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, διότι, όπως είπατε, τα σχέδιά μας είναι πολύ φιλόδοξα. Έχουμε ήδη εξαγγείλει δύο πολύ μεγάλα Θαλάσσια Πάρκα, στο νότιο Ιόνιο και στις νότιες Κυκλάδες, τα οποία βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην κανονιστική διαδικασία οριστικοποίησής τους. Αλλά προφανώς από τη στιγμή που θα κάνουμε ένα θαλάσσιο πάρκο, θα πρέπει να προσδιορίσουμε τη διαβάθμιση των περιορισμών των δραστηριοτήτων εντός αυτών των Θαλάσσιων Πάρκων και στη συνέχεια να είμαστε σίγουροι ότι θα μπορούμε να επιτηρούμε αυτούς τους περιορισμούς. Ειδικά το Πάρκο των Κυκλάδων είναι πολύ μεγάλο. Εκτείνεται, για να καταλάβετε, από την περιοχή δυτικά της Μήλου μέχρι τις νήσους Κίναρο και Λέβιθα, που είναι ανατολικά της Αμοργού.
Είναι μία μεγάλη περιοχή η οποία θα πρέπει να επιτηρηθεί με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι το έχουμε κάνει μέχρι σήμερα. Αναφέρθηκε και ο Σταύρος, ο Υπουργός Περιβάλλοντος, στην ενίσχυση του ΟΦΥΠΕΚΑ με μία ειδική διεύθυνση η οποία θα ασχολείται συγκεκριμένα με την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Μέχρι στιγμής η εμπειρία μας από το Θαλάσσιο πάρκο των Βόρειων Σποράδων είναι θετική. Αλλά τώρα μιλάμε για μια πολύ μεγαλύτερη έκταση, η οποία απαιτεί περισσότερα πλωτά μέσα, είμαι σίγουρος ότι και σε συνεργασία με μη κυβερνητικές οργανώσεις αλλά και με επιστημονικούς φορείς μπορούμε να εξετάσουμε και φθηνούς τρόπους εναέριας επιτήρησης που θα δημιουργήσουν, θα έλεγα, και νέες καινοτόμες λύσεις για προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν και άλλες χώρες, όταν δημιουργούν μεγάλες προστατευόμενες περιοχές. Άρα, για εμένα εκτός από το «Αμοργόραμα», τα Θαλάσσια Πάρκα αυτά είναι ένα μεγάλο προσωπικό στοίχημα. Έχουμε ήδη ξεπεράσει, με τη δημιουργία τους, τον στόχο του να προστατεύσουμε το 30% των χωρικών μας υδάτων πριν το 2030, αυτός είναι ο ευρωπαϊκός στόχος.
Αλλά ο μεγάλος κίνδυνος είναι, αναφέρθηκε ο Μιχάλης σε αυτή την ορολογία στα αγγλικά, στα «paper parks», δηλαδή πάρκα στο χαρτί: ορίζουμε μία περιοχή προστατευόμενη, αλλά στη συνέχεια πρακτικά δεν κάνουμε τίποτα για να την προστατεύσουμε. Έχουμε, δηλαδή, ικανοποιηθεί ότι έχουμε πετύχει γραφειοκρατικά έναν στόχο αλλά δεν έχουμε πραγματικά πετύχει ένα πλαίσιο προστασίας. Αυτό δεν έχει γίνει, θέλω να το τονίσω, το Πάρκο των Βόρειων Σποράδων. Η πρόκλησή μας τώρα είναι να μπορέσουμε να έχουμε την υποδομή ώστε να διαχειριστούμε πολύ μεγαλύτερες θαλάσσιες περιοχές.
Γιατί -τονίζω- πάμε από πλήρη απαγόρευση αλιείας όλο το χρόνο σε κάποιες μικρές περιοχές σε απαγόρευση αλιείας για κάποιους μήνες σε μεγαλύτερες περιοχές, σε απαγόρευση κάποιων μορφών αλιείας, όπως παραδείγματος χάρη οι τράτες, ολόκληρο το χρόνο σε μεγαλύτερες περιοχές. Άρα, όλη αυτή η διαβάθμιση της προστασίας απαιτεί προφανώς και μία συστηματική επιτήρηση.* Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστώ πάρα πολύ. Είναι πολύ σημαντικό και πολύ ενθαρρυντικό να τα ακούμε αυτά από εσάς. Και όπως είπα και πριν, το βλέπουμε και στην πράξη σε ό,τι αφορά την Αμοργό, ότι πραγματικά η πολιτεία θέλει αυτό το παράδειγμα να πετύχει, γιατί η Αμοργός -είπαμε και πριν- αποτελεί πλέον την πρώτη θεσμοθετημένη περιοχή η οποία έχει δημιουργηθεί κατόπιν αιτήματος των ίδιων των αλιέων. Αυτό, νομίζω, είναι μοναδικό, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στη Μεσόγειο. Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλη περιοχή με αυτά τα ίδια τα χαρακτηριστικά όπου οι αλιείς έχουν καταφέρει τη…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μου επιτρέπετε να πω κάτι γι’ αυτό, έχει ενδιαφέρον. Υπάρχει μια περιοχή στην Τουρκία -αξίζει να το πούμε αυτό-, μικρή περιοχή στην Τουρκία, στην οποία έχει εφαρμοστεί ένα αντίστοιχο μοντέλο, πριν από κάποια χρόνια. Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά ως προς την αύξηση του αριθμού των αλιευμάτων και ο σκοπός μας είναι, προφανώς, να μπορούμε να κάνουμε κάτι ίδιο και πολύ μεγαλύτερο. Και όχι μόνο στην Αμοργό, όπως είπα, αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές. Νομίζω ότι αξίζει, πράγματι, και θα το ζητήσω από το Υπουργείο Παιδείας -γιατί νομίζω ότι ο σκοπός μας είναι να μπορούμε να εκπαιδεύσουμε και την επόμενη γενιά, γιατί ο αγώνας τον οποίο δίνουμε είναι ώστε τα παιδιά σας να θέλουν να συνεχίσουν τη δουλειά την οποία κάνετε εσείς-, νομίζω ότι όλα τα παιδιά, όλοι σας, πρέπει να δείτε αυτή την ταινία την οποία προβάλαμε σε πρώτη εθνική προβολή πριν από δύο μέρες, την ταινία του David Attenborough που λέγεται «Ocean».
Περιγράφει τη ζημιά την οποία κάνουμε με την υπεραλίευση, ειδικά τη βιομηχανική υπεραλίευση -αυτό δεν είναι τόσο πρόβλημα, να το τονίσω, εδώ στην Ελλάδα, αλλά είναι πρόβλημα σε άλλες περιοχές του πλανήτη μας- αλλά και τη δυνατότητα που έχουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα να επανέρχονται με εντυπωσιακή ταχύτητα. Εξάλλου, το είδατε στον Covid.
Στον Covid το είδαμε. Στον Covid που υπήρχαν περιορισμοί εκ της ίδιας της φύσης της ασθένειας στην αλιευτική δραστηριότητα, είδαμε μέσα σε ένα χρόνο να επανέρχονται με μεγάλη ταχύτητα οι αριθμοί των αλιευμάτων.
Άρα, θα φροντίσω και θα ζητήσω από το Υπουργείο Παιδείας αυτή την ταινία να τη δουν όλα τα παιδιά, κάθε παιδί σε ελληνικό σχολείο να έχει δει αυτή την ταινία. Γιατί ο σκοπός μας είναι να μπορούμε να εκπαιδεύσουμε και την επόμενη γενιά σε μία λογική έμπρακτης προστασίας του περιβάλλοντος, η οποία όμως, το τονίζω, δεν θα είναι εις βάρος της οικονομικής δραστηριότητας. Η μεγάλη ομορφιά αυτής της πρωτοβουλίας είναι ότι δεν διέπεται από έναν περιβαλλοντικό μαξιμαλισμό, ότι «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, απαγορεύουμε κάθε οικονομική δραστηριότητα, θα πρέπει να εγκαταλείψουμε, για να προστατεύσουμε το περιβάλλον να μην κάνουμε τίποτα». Το ανάποδο συμβαίνει εδώ.
Ο βασικός λόγος που το «Αμοργόραμα» θα είναι επιτυχημένο είναι γιατί τελικά θα επιτρέψει στους ψαράδες να μπορούν να δουν με διαφορετικούς όρους τη βιωσιμότητα του δικού τους επαγγέλματος, άρα όχι να ψαρεύουν λιγότερο, να ψαρεύουν περισσότερο, αλλά περισσότερο ελεγχόμενα.
Μιχάλης Κρόσμαν: Επιτρέψτε μου να συμπληρώσω κάτι. Αναφέρεστε στην περιοχή στον Κεραμεικό Κόλπο, είναι βορειοανατολικά της Αμοργού, 65-70 ναυτικά μίλια βόρεια. Τα προηγούμενα χρόνια με τα μπρος και τα πίσω, με τη γραφειοκρατία, με τις επιτροπές και με το ένα και με το άλλο, αυτό που είδαμε όλα τα χρόνια, παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα εκεί στην Τουρκία: λέει «να, γίνεται». Και νομίζω ότι αυτό είναι το σημαντικό μήνυμα που πρέπει να στείλει και η Αμοργός: να, μπορούμε να το κάνουμε.
Άντζελα Λάζου Dean: Ακριβώς, ευχαριστώ, Μιχάλη. Ακριβώς αυτό ήθελα να προσθέσω κι εγώ πριν, ότι πλέον έχουμε αυτό το παράδειγμα, όλοι οι αλιείς -όπως είπαμε- κοιτάνε προς τη δική σας κατεύθυνση. Ακριβώς όπως κι εσείς πήρατε έμπνευση από τέτοια παραδείγματα στη Μεσόγειο, τώρα οι υπόλοιπες αλιευτικές κοινότητες κοιτάνε να δουν πώς θα προχωρήσει η Αμοργός ώστε να αποτελέσετε κι εσείς ένα, όπως είπαμε, παράδειγμα προς μίμηση και είτε να ακολουθήσουν είτε σιγά-σιγά να αποδεχτούν κάποια μέτρα που μπορεί να έρθουν, ελπίζουμε, από την πολιτεία, ώστε να επιτευχθεί αυτός ο στόχος του 10%, όπως προτάσσουν και οι διεθνείς και ευρωπαϊκές δεσμεύσεις.
Οπότε θα ήθελα να σας ρωτήσω, κ. Πρωθυπουργέ: θα το πιάσουμε το 10%; Το σκεφτόμαστε όλες οι οργανώσεις τόσα χρόνια. Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτό που μπορώ να δεσμευτώ είναι ότι θα βρεθούμε στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας, αλλά δεν μπορούμε εκ των άνω να επιβάλουμε νέα «Αμοργοράματα». Αυτή η τετραπλή «έλικα», επιστήμη, μη κυβερνητικές οργανώσεις, πολιτεία και τοπικοί αλιευτικοί σύλλογοι, ψαράδες κάθε περιοχής, για να λειτουργήσουν πρέπει να δουλέψουν μαζί.
Το θεμέλιο, όμως, είναι οι ίδιοι οι ψαράδες. Αν οι ίδιοι οι ψαράδες δεν αγκαλιάσουν αυτή τη πρωτοβουλία, εμείς δεν μπορούμε να την επιβάλλουμε. Εξάλλου, μέσω της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, έχουμε ήδη ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο για περιορισμούς στην αλιεία. Δεν είναι κάτι καινούργιο αυτό, το γνωρίζετε. Αλλά το ζητούμενο δεν είναι να πάμε να επιβάλουμε εμείς και άλλους πρόσθετους περιορισμούς με τους ψαράδες απέναντι. Δεν είναι αυτός ο σκοπός.
Ο σκοπός είναι να πείσουμε τους ίδιους τους ψαράδες ότι τελικά αυτοι οι σχετικά λελογισμένοι περιορισμοί θα αποβούν προς όφελός τους. Αλλά για να πετύχουμε αυτόν τον στόχο, εμείς θα κάνουμε όλα αυτά τα οποία πρέπει. Θα εξασφαλίσουμε και τα χρηματοδοτικά εργαλεία, είτε εθνικοί πόροι είτε ευρωπαϊκοί πόροι, γι’ αυτό δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία.
Ο πιο δύσκολος σκόπελος τον οποίο πρέπει να ξεπεράσουμε είναι να βρούμε και να πείσετε τις τοπικές κοινότητες, τους δικούς μας αλιείς, ότι αυτό τελικά θα είναι κάτι το οποίο θα αποβαίνει προς όφελός τους. Και βέβαια, δικό μας χρέος -κ. Επίτροπε, επιτρέψτε μου να το αναφέρω και αυτό δημόσια- είναι να εξασφαλίσουμε ότι οι περιορισμοί της νομοθεσίας που αφορούν το Αιγαίο ισχύουν για όλους. Γιατί δεν γίνεται εμείς να βάζουμε περιορισμούς στους δικούς μας ψαράδες και να έρχονται κάποιοι ψαράδες από τα απέναντι παράλια, να παραβιάζουν αυτούς τους περιορισμούς και ταυτόχρονα να μπορούν να εξάγουν τα δικά τους αλιεύματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Άρα, εκεί θα χρειαστούμε και τη δική σας υποστήριξη. Αλλά ενδεχομένως -γιατί όχι;- να είναι και ενα πλαίσιο μιας νέας συνεργασίας και με την Τουρκία, για να μπορέσουμε να μετατρέψουμε και το κοινό μας πρόταγμα, που είναι τελικά η προστασία των αλιευμάτων συνολικά στο Αιγαίο, σε ένα πεδίο περιβαλλοντικής συνεργασίας.
Άντζελα Λάζου Dean: Θέλετε να προσθέσετε κάτι άλλο, Μιχάλη, Γιάννη; Μία τελευταία ερώτηση, ένα τελευταίο γύρο, κλείνοντας. Αν είχατε, και απευθύνομαι και στους τρεις, ένα μήνυμα να στείλετε στις υπόλοιπες αλιευτικές κοινότητες, ποιο θα ήταν αυτό; Γιάννης Ψακής: Ότι επιτυχία για να πετύχουν κάτι είναι η αρμονία. Καταρχήν να σας πω κάτι: οι ψαράδες έχουν ακριβώς όλοι τα ίδια συμφέροντα. Αυτό πρέπει να καταλάβουν, πρώτα αυτό. Να καθίσουν στο τραπέζι, να συζητήσουν ήσυχα, και αυτό που σας είπα: συλλογικά να στείλουν με μία φωνή στο κράτος.
Το κράτος να τους ακούσει, γιατί οι ψαράδες είναι επιστήμονες για εμένα. Είναι πολλά χρόνια στη θάλασσα, ξέρουν πολλά πράγματα. Μπορούν να αποφασίσουν συλλογικά και σωστά ποιο είναι το καλό της θάλασσας, ποιο είναι το δικό τους καλό, ποιο είναι του περιβάλλοντος. Το «Αμοργόραμα» δεν είναι απαγόρευση περιοχών, είναι ένα σύμπλεγμα: είναι πλαστικά, είναι για το περιβάλλον, είναι για εμάς τους ψαράδες, είναι για την τοπική κοινωνία, είναι για τον Δήμο, είναι για όλους μας.
Δεν κάνουμε κάτι κακό, δηλαδή απαγορεύουμε και τέλος. Και δεν κινηθήκαμε από την αρχή σε αυτή την κατεύθυνση. Εμείς πλαστικά μαζεύαμε, καθαρίζαμε παραλίες. Μετά ήρθε η απαγόρευση περιοχών για κάτι καλύτερο. Και να σας πω και κάτι; Κανένας ψαράς δεν φαντάζεται τη θάλασσα άδεια, τρομάζει όταν το ακούει αυτό, γιατί έχει μεγαλώσει μέσα στη θάλασσα.
Άντζελα Λάζου Dean: Είναι πολύ σημαντικό αυτό που λες, Γιάννη, και νομίζω ότι η Αμοργός, πέρα από παράδειγμα συνεργασίας, όπως έχουμε πει, αποτελείτε κι ένα παράδειγμα προς τις άλλες αλιευτικές κοινότητες για τη συλλογικότητα και για το πώς σαν μία γροθιά συναποφασίσατε, συμφωνήσατε. Δεν είναι πολύ εύκολο, θέλει υποχωρήσεις, θέλει πολλή συζήτηση και αυτό από μόνο του είναι μία προσφορά που μπορείτε, πιστεύω, να δώσετε σε όλες τις αλιευτικές κοινότητες στην Ελλάδα. Κύριε Πρωθυπουργέ, εσείς, ένα μήνυμα στους αλιείς; Κυριάκος Μητσοτάκης: Τα είπε όλα, νομίζω, ο Γιάννης. Κανείς ψαράς δεν φαντάζεται τη θάλασσα άδεια. Αυτό θα ισοδυναμούσε με καταστροφή για τους ψαράδες και με περιβαλλοντική καταστροφή, η οποία ενδεχομένως να είναι μη αναστρέψιμη. Επιτρέψτε μου να κάνω μία καταληκτική παρατήρηση, αναφερόμενος και στον Δήμαρχο και συνολικά στους φορείς του νησιού: αυτό το οποίο κάνουμε με το «Αμοργόραμα» έχει επιπτώσεις και για την Αμοργό ως τουριστικό προορισμό.
Η δυνατότητα ενός νησιού να προστατεύσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, ο οποίος στην περίπτωση και της Αμοργού είναι απολύτως ταυτισμένος με τη θάλασσα, θα σας δώσει την ευκαιρία να μπορέσετε να προσελκύσετε και επισκέπτες, οι οποίοι θα μπορέσουν να υποστηρίξουν περισσότερο ένα τουριστικό προϊόν το οποίο, όμως, πρέπει να είναι απολύτως εναρμονισμένο με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του νησιού. Να δώσω και ένα παράδειγμα: ο αλιευτικός τουρισμός.
Σήμερα οι επισκέπτες αναζητούν μοναδικές εμπειρίες, αυθεντικές εμπειρίες. Τι πιο αυθεντικό από το να βγεις για ψάρεμα με ένα ωραίο παραδοσιακό καΐκι νωρίς το πρωί, να δεις τους ψαράδες πώς πραγματικά δουλεύουν και πώς πραγματικά γίνεται αυτή η αλιευτική δραστηριότητα; Άρα, η δική μου παράκληση είναι να δούμε και τις συνολικές ευκαιρίες οι οποίες προκύπτουν από αυτή την πρωτοβουλία, για την Αμοργό αλλά και συνολικά για τις Κυκλάδες μας.
Οι Κυκλάδες είναι ένας μοναδικός τόπος παγκόσμια και δικό μας χρέος είναι να εξασφαλίσουμε ότι η ανάπτυξη, την οποία επιζητούμε και την οποία δρομολογούμε και την οποία τη βλέπετε ήδη εδώ στην Αμοργό, θα γίνει, πρώτα και πάνω απ’ όλα, με όρους βιωσιμότητας. Η βιωσιμότητα είναι η κρίσιμη λέξη, η βιωσιμότητα είναι η έννοια η οποία διαπνέει την πρωτοβουλία του «Αμοργοράματος» και η βιωσιμότητα είναι και το μεγάλο στοίχημα το οποίο η κυβέρνησή μας σας διαβεβαιώνω ότι θα το κερδίσει.
Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Μιχάλη, θες να πεις κάτι τελευταίο; Μιχάλης Κροσμάν: Ναι, κάτι ήθελα να πω, τα είπαμε και χθες με τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης. Στο Συμβούλιο Αλιείας του Υπουργείου έπρεπε να συμμετέχουν ψαράδες. Οι ψαράδες όχι μόνο έχουν άποψη, αλλά με την γνώση και την εμπειρία που διαθέτουν πρέπει και μπορεί να γίνουν μέρος της λύσης. Και το δεύτερο που θέλω να πω είναι αυτό που είπε και ο Γιάννης: συλλογικότητα. Δεν είναι εύκολο να καθόμαστε εμείς οι ψαράδες, γιατί εμείς οι ψαράδες από χαρακτήρες, μες στο DNA μας, είμαστε μονομάχοι, οπότε είναι πάρα πολύ δύσκολο να καθόμαστε σε ένα τραπέζι. Αλλά όπως έγινε στην Αμοργό, με ειλικρίνεια, χωρίς ταμπού, για το συμφέρον το κοινό, να κάνουμε όλοι δύο βήματα πίσω, για να πάμε όλοι μπροστά.
Άντζελα Λάζου Dean: Λοιπόν, τα είπαν όλα οι ψαράδες, δεν χρειάζεται, νομίζω, να πω κάτι άλλο, και ο Πρωθυπουργός. Ευχαριστούμε πάρα πολύ, μεγάλη μας τιμή που ήσασταν εδώ σήμερα, σε έναν ανοιχτό, άμεσο διάλογο μεταξύ του Πρωθυπουργού και των αλιέων. Νομίζω και αυτό είναι πρωτόγνωρο και ελπίζω να το βλέπουμε όλο και πιο συχνά. Είπαμε πολλά, μιλήσαμε για τις εμπειρίες μας από το «Αμοργόραμα», για τις προκλήσεις, για τις πολιτικές προοπτικές που θα υποστηρίξουν αυτή την πρωτοβουλία, αλλά και ευρύτερα τη θαλάσσια προστασία στην Ελλάδα, αλλά και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται πέρα από το κομμάτι της αλιείας.
Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστώ πολύ, κ. Πρωθυπουργέ. Νομίζω, το είχαν πει και οι αλιείς της Αμοργού, ότι όλες οι άλλες αλιευτικές κοινότητες στην Ελλάδα κοιτάνε αυτή τη στιγμή την Αμοργό. Θέλουν να δουν πώς θα προχωρήσει και πώς θα εφαρμοστεί η προστασία στο νησί. Και νομίζω γι’ αυτό τα επόμενα βήματα της εφαρμογής θα είναι και τα πιο κρίσιμα άμα θέλουμε να μιλάμε για μία πραγματική επιτυχία τόσο για τη θάλασσα όσο και για την αλιεία. Υπάρχουν, όμως, και κάποιες προκλήσεις.
Πώς πιστεύετε εσείς, Μιχάλη και Γιάννη, ότι θα μπορέσουμε να τα καταφέρουμε; Ποιες είναι αυτές οι προκλήσεις και τι πρέπει να γίνει; Μιχάλης Κρόσμαν: Ευχαριστώ πάρα πολύ, κα Λάζου, για την ερώτηση. Κάποιος είπε πολύ σωστά: το καΐκι βγαίνει τώρα απ’ το λιμάνι, οπότε η επόμενη μέρα είναι κρίσιμη μέρα. Τα μηνύματα που παίρνουμε και από εσάς και την κυβέρνησή σας για την επιτήρηση είναι θετικά. Οπότε νομίζω σε αυτόν τον τομέα έχουμε ησυχάσει λίγο, γιατί είχαμε μια ανησυχία ότι θα φτιάξουμε ένα άλλο paper park εδώ στην Αμοργό και θα ήταν καταστροφικό αν θέλουμε να πάει η Αμοργός παραπέρα. Οπότε νομίζω το θέμα αυτό κάπως λύθηκε.
Η επόμενη μέρα για εμάς τους ψαράδες, και όχι μόνο για εμάς τους ψαράδες, σημαίνει σωστή διαχείριση. Πρέπει από την επόμενη μέρα στο ίδιο το τραπέζι, εμείς οι ψαράδες, ο σύλλογός μας, η τοπική αυτοδιοίκηση, ο Δήμος Αμοργού, δύο περιβαλλοντικά ιδρύματα που είναι από την πρώτη στιγμή πλάι μας… Και πρέπει να ξέρετε όλοι, χωρίς αυτά τα ιδρύματα δεν θα ήμασταν όλοι σήμερα εδώ στην Αμοργό.
Ένα μεγάλο μπράβο στα ιδρύματα που πίστεψαν σε εμάς και μας έδωσαν, και εδώ πρέπει να πω κιόλας ότι η απαίτηση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ήταν για το κλείσιμο των περιοχών, για τη θεσμοθέτηση, θα χρειαστούμε μια αλιευτική μελέτη. Δεν υπήρχαν πόροι από το Υπουργείο. Κάλυψαν τα ιδρύματα τα κενά της πολιτείας και νομίζω αυτό μπορεί να είναι όχι απλώς μοντέλο, αλλά νομίζω για τη συνέχεια της Αμοργού τα δύο ιδρύματα μαζί με την πολιτεία να «κουμπώνει» το ένα στο άλλο.
Νομίζω αυτό θα είναι ένα μοντέλο για την Αμοργό. Είχαμε ακούσει και τον κ. Καλογήρου από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, αυτό που θέλουμε εμείς είναι τα επόμενα πέντε χρόνια η Αμοργός να γίνει ένα «εργαστήριο». Δεν έχουμε μόνο τα θέματα της υπεραλίευσης, έχουμε κλιματική αλλαγή, έχουμε τα ξενικά είδη. Πρέπει να βρούμε μαζί με το Πανεπιστήμιο τη χρυσή τομή για την παραγωγή και την προστασία. Και νομίζω με αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούμε να πάμε και σε άλλες περιοχές, να βρούμε καινούριους τρόπους και για εμάς τους ψαράδες, πώς πρέπει να ψαρεύουμε, τι πρέπει να προστατεύσουμε και με ποιον τρόπο.
Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστώ πολύ Μιχάλη. Γιάννη, θέλεις να προσθέσεις κάτι; Για τις προκλήσεις που βλέπεις την επόμενη πενταετία σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των μέτρων; Γιάννης Ψακής: Βέβαια. Συμφωνώ με τον Πρόεδρο του Συλλόγου. Το βασικό είναι η φύλαξη των περιοχών. Για το Σύλλογο είναι το νούμερο ένα αυτό. Το έχουμε πει πολλές φορές. Γιατί είναι πρόκληση, όταν υπάρχουν κάπου ψάρια, όλοι θέλουμε να πιάσουμε, και οι επαγγελματίες και όλοι. Λογικό είναι αυτό. Ήθελα να πω κάτι για τους υπόλοιπους συλλόγους. Για να γίνουν «Αμοργοράματα» καινούργια -και απευθύνομαι προς τα Υπουργεία, οι ψαράδες είναι αγράμματοι, μια ζωή ήταν μέσα στη θάλασσα- πρέπει η γραφειοκρατία να είναι πιο λίγη.
Δεν θα ξεκινήσει κανένας «Αμοργόραμα» εάν δεν γίνει πιο σύντομη. Δεν μπορεί για να γίνει ένα «Αμοργόραμα», να ταλαιπωρείται ο Σύλλογος οκτώ χρόνια και δέκα. Δεν θα το κάνει κανένας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Αν πάω και του πω εγώ -εγώ θα πάω, παντού θα πάω, και θα με εμπιστευτούν- ότι «οκτώ χρόνια θα κάνετε», θα μου γυρίσει την πλάτη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Τη γραφειοκρατία τη φοβούνται οι ψαράδες.
Μιχάλης Κρόσμαν: Να συμπληρώσω κάτι, γιατί τα είχαμε πει και με τον κ. Πρωθυπουργό στην πρώτη συνάντηση που είχαμε. Είναι αυτό ακριβώς που λέει ο Γιάννης: μία επόμενη Αμοργός να πάει με fast track. Τα οικοσυστήματα δεν περιμένουν. Ξέρουμε πολύ καλά ότι σε μία σύγχρονη πολιτεία, κοινωνία, δημοκρατία, υπάρχουν κανόνες, υπάρχουν επιτροπές, υπάρχουν συμβιβασμοί, όμως τα οικοσυστήματα δεν αναγνωρίζουν συμβιβασμούς. Ένα κι ένα κάνουν δύο και ένα μείον ένα κάνουν μηδέν.
Αυτό μας δείχνουν και οι μελέτες, γιατί τα δυνατά στοιχεία από μία μελέτη είναι τα νούμερα. Και τα νούμερα που φέρνουμε εδώ από την Αμοργό, αυτά είναι τα νούμερα που μήπως να ορίσουν το μέλλον της αλιευτικής πολιτικής, όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά να μας δώσουν αυτά τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για να ξέρουμε πώς θα είναι αυτή η χρυσή τομή που είπαμε προηγουμένως, με την παραγωγή και την προστασία.
Άντζελα Λάζου Dean: Νομίζω ότι ως πρωτοπόροι και όπως όλοι οι πρωτοπόροι έχουν αυτή τη μοίρα στην αρχή να παίρνει χρόνο μέχρι να μπορέσουν να κάνουν αυτή την αλλαγή που θέλουν. Πρέπει να ωριμάσουν κάποια πράγματα, να είναι οι σωστές συνθήκες και να έρθει να «κουμπώσει» αυτό και με την απαραίτητη πολιτική βούληση που υπάρχει τώρα και καταλαβαίνω ότι από εδώ και πέρα ενδεχομένως τα πράγματα να προχωρήσουν πιο γρήγορα, γιατί υπάρχουν και οι στόχοι που και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έχει στηρίξει, και για το 30-30 αλλά και για το 10%.
Ήμασταν προετοιμασμένοι, κ. Πρωθυπουργέ, να σας ρωτήσουμε περισσότερο για τις προκλήσεις που βλέπουμε εδώ στο νησί, για το πώς θα εφαρμοστούν όλα αυτά, είναι η αγωνία ξέρετε των ψαράδων. Με αυτά, όμως, που έχουμε ακούσει σήμερα, βλέπουμε τα σκάφη πίσω, βλέπουμε έχει έρθει ο Ευρωπαίος Επίτροπος Αλιείας και υπόσχεται ότι θα φέρει ένα πολύ μεγάλο σκάφος. Καταλαβαίνουμε ότι η κυβέρνηση και η πολιτεία επενδύει πάρα πολύ στην επιτυχία αυτού του εγχειρήματος, γιατί έχετε καταλάβει κι εσείς ότι αποτελεί παράδειγμα και μπορεί να εμπνεύσει και άλλες αλιευτικές κοινότητες.
Το ερώτημα που θέλω να σας θέσω είναι: πώς αυτό θα το δούμε και σε όλες τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας; Πώς θα το δούμε στο υπόλοιπο 35%; Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς να κάνω μία αναφορά στα ζητήματα της γραφειοκρατίας τα οποία έθιξε ο Γιάννης. Πράγματι, έχετε δίκιο όταν λέτε ότι η πρώτη φορά είναι πάντα η πιο δύσκολη και η πιο χρονοβόρα. Όμως, οι κατευθύνσεις που έχω δώσει στα αρμόδια Υπουργεία είναι εξαιρετικά σαφείς: το επόμενο «Αμοργόραμα» δεν θα κάνει οκτώ μήνες.
Γιατί τώρα μπορούμε να έχουμε τη δυνατότητα να απλοποιήσουμε και να τυποποιήσουμε μια διαδικασία, η οποία συχνά κολλάει στα «γρανάζια» της γραφειοκρατίας, διότι και για τη γραφειοκρατία είναι μία σχετικά άγνωστη διαδικασία. Άρα, έχετε την προσωπική μου δέσμευση. Βρείτε εσείς τους αλιευτικούς συλλόγους και τα υπόλοιπα αφήστε τα σε εμάς. Και εάν δεν τα καταφέρουμε, ελάτε και ζητήστε μας τον λογαριασμό.
Για τα ζητήματα της επιτήρησης, έχω ήδη επικοινωνήσει με τον Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας και τον Αρχηγό του Λιμενικού, λέγοντάς ότι για εμένα αυτή η πρωτοβουλία είναι απολύτως κρίσιμη και να φροντίσουν να διαθέσουμε τα μέσα τα οποία χρειαζόμαστε έτσι ώστε να υπάρχει μία εθνική επιτήρηση. Και χαιρόμαστε που θα υπάρχει και ευρωπαϊκό σκάφος για κάποιο διάστημα στην περιοχή το οποίο θα κανει επιτήρηση αλλά και έρευνα, γιατί αυτό είναι κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά σημαντικό. Και βέβαια, θα πρέπει να σκεφτούμε και να αξιοποιήσουμε και τη σύγχρονη τεχνολογία, η οποία μας δίνει άλλες δυνατότητες πια, μιας πιο καλής επιτήρησης των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, διότι, όπως είπατε, τα σχέδιά μας είναι πολύ φιλόδοξα.
Έχουμε ήδη εξαγγείλει δύο πολύ μεγάλα Θαλάσσια Πάρκα, στο νότιο Ιόνιο και στις νότιες Κυκλάδες, τα οποία βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην κανονιστική διαδικασία οριστικοποίησής τους. Αλλά προφανώς από τη στιγμή που θα κάνουμε ένα θαλάσσιο πάρκο, θα πρέπει να προσδιορίσουμε τη διαβάθμιση των περιορισμών των δραστηριοτήτων εντός αυτών των Θαλάσσιων Πάρκων και στη συνέχεια να είμαστε σίγουροι ότι θα μπορούμε να επιτηρούμε αυτούς τους περιορισμούς. Ειδικά το Πάρκο των Κυκλάδων είναι πολύ μεγάλο. Εκτείνεται, για να καταλάβετε, από την περιοχή δυτικά της Μήλου μέχρι τις νήσους Κίναρο και Λέβιθα, που είναι ανατολικά της Αμοργού. Είναι μία μεγάλη περιοχή η οποία θα πρέπει να επιτηρηθεί με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι το έχουμε κάνει μέχρι σήμερα. Αναφέρθηκε και ο Σταύρος, ο Υπουργός Περιβάλλοντος, στην ενίσχυση του ΟΦΥΠΕΚΑ με μία ειδική διεύθυνση η οποία θα ασχολείται συγκεκριμένα με την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Μέχρι στιγμής η εμπειρία μας από το Θαλάσσιο πάρκο των Βόρειων Σποράδων είναι θετική. Αλλά τώρα μιλάμε για μια πολύ μεγαλύτερη έκταση, η οποία απαιτεί περισσότερα πλωτά μέσα, είμαι σίγουρος ότι και σε συνεργασία με μη κυβερνητικές οργανώσεις αλλά και με επιστημονικούς φορείς μπορούμε να εξετάσουμε και φθηνούς τρόπους εναέριας επιτήρησης που θα δημιουργήσουν, θα έλεγα, και νέες καινοτόμες λύσεις για προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν και άλλες χώρες, όταν δημιουργούν μεγάλες προστατευόμενες περιοχές. Άρα, για εμένα εκτός από το «Αμοργόραμα», τα Θαλάσσια Πάρκα αυτά είναι ένα μεγάλο προσωπικό στοίχημα.
Έχουμε ήδη ξεπεράσει, με τη δημιουργία τους, τον στόχο του να προστατεύσουμε το 30% των χωρικών μας υδάτων πριν το 2030, αυτός είναι ο ευρωπαϊκός στόχος. Αλλά ο μεγάλος κίνδυνος είναι, αναφέρθηκε ο Μιχάλης σε αυτή την ορολογία στα αγγλικά, στα «paper parks», δηλαδή πάρκα στο χαρτί: ορίζουμε μία περιοχή προστατευόμενη, αλλά στη συνέχεια πρακτικά δεν κάνουμε τίποτα για να την προστατεύσουμε. Έχουμε, δηλαδή, ικανοποιηθεί ότι έχουμε πετύχει γραφειοκρατικά έναν στόχο αλλά δεν έχουμε πραγματικά πετύχει ένα πλαίσιο προστασίας. Αυτό δεν έχει γίνει, θέλω να το τονίσω, το Πάρκο των Βόρειων Σποράδων.
Η πρόκλησή μας τώρα είναι να μπορέσουμε να έχουμε την υποδομή ώστε να διαχειριστούμε πολύ μεγαλύτερες θαλάσσιες περιοχές. Γιατί -τονίζω- πάμε από πλήρη απαγόρευση αλιείας όλο το χρόνο σε κάποιες μικρές περιοχές σε απαγόρευση αλιείας για κάποιους μήνες σε μεγαλύτερες περιοχές, σε απαγόρευση κάποιων μορφών αλιείας, όπως παραδείγματος χάρη οι τράτες, ολόκληρο το χρόνο σε μεγαλύτερες περιοχές. Άρα, όλη αυτή η διαβάθμιση της προστασίας απαιτεί προφανώς και μία συστηματική επιτήρηση.
Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστώ πάρα πολύ. Είναι πολύ σημαντικό και πολύ ενθαρρυντικό να τα ακούμε αυτά από εσάς. Και όπως είπα και πριν, το βλέπουμε και στην πράξη σε ό,τι αφορά την Αμοργό, ότι πραγματικά η πολιτεία θέλει αυτό το παράδειγμα να πετύχει, γιατί η Αμοργός -είπαμε και πριν- αποτελεί πλέον την πρώτη θεσμοθετημένη περιοχή η οποία έχει δημιουργηθεί κατόπιν αιτήματος των ίδιων των αλιέων. Αυτό, νομίζω, είναι μοναδικό, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στη Μεσόγειο. Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλη περιοχή με αυτά τα ίδια τα χαρακτηριστικά όπου οι αλιείς έχουν καταφέρει τη… Κυριάκος Μητσοτάκης: Μου επιτρέπετε να πω κάτι γι’ αυτό, έχει ενδιαφέρον. Υπάρχει μια περιοχή στην Τουρκία -αξίζει να το πούμε αυτό-, μικρή περιοχή στην Τουρκία, στην οποία έχει εφαρμοστεί ένα αντίστοιχο μοντέλο, πριν από κάποια χρόνια.
Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά ως προς την αύξηση του αριθμού των αλιευμάτων και ο σκοπός μας είναι, προφανώς, να μπορούμε να κάνουμε κάτι ίδιο και πολύ μεγαλύτερο. Και όχι μόνο στην Αμοργό, όπως είπα, αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές. Νομίζω ότι αξίζει, πράγματι, και θα το ζητήσω από το Υπουργείο Παιδείας -γιατί νομίζω ότι ο σκοπός μας είναι να μπορούμε να εκπαιδεύσουμε και την επόμενη γενιά, γιατί ο αγώνας τον οποίο δίνουμε είναι ώστε τα παιδιά σας να θέλουν να συνεχίσουν τη δουλειά την οποία κάνετε εσείς-, νομίζω ότι όλα τα παιδιά, όλοι σας, πρέπει να δείτε αυτή την ταινία την οποία προβάλαμε σε πρώτη εθνική προβολή πριν από δύο μέρες, την ταινία του David Attenborough που λέγεται «Ocean». Περιγράφει τη ζημιά την οποία κάνουμε με την υπεραλίευση, ειδικά τη βιομηχανική υπεραλίευση -αυτό δεν είναι τόσο πρόβλημα, να το τονίσω, εδώ στην Ελλάδα, αλλά είναι πρόβλημα σε άλλες περιοχές του πλανήτη μας- αλλά και τη δυνατότητα που έχουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα να επανέρχονται με εντυπωσιακή ταχύτητα. Εξάλλου, το είδατε στον Covid. Στον Covid το είδαμε. Στον Covid που υπήρχαν περιορισμοί εκ της ίδιας της φύσης της ασθένειας στην αλιευτική δραστηριότητα, είδαμε μέσα σε ένα χρόνο να επανέρχονται με μεγάλη ταχύτητα οι αριθμοί των αλιευμάτων.
Άρα, θα φροντίσω και θα ζητήσω από το Υπουργείο Παιδείας αυτή την ταινία να τη δουν όλα τα παιδιά, κάθε παιδί σε ελληνικό σχολείο να έχει δει αυτή την ταινία. Γιατί ο σκοπός μας είναι να μπορούμε να εκπαιδεύσουμε και την επόμενη γενιά σε μία λογική έμπρακτης προστασίας του περιβάλλοντος, η οποία όμως, το τονίζω, δεν θα είναι εις βάρος της οικονομικής δραστηριότητας.
Η μεγάλη ομορφιά αυτής της πρωτοβουλίας είναι ότι δεν διέπεται από έναν περιβαλλοντικό μαξιμαλισμό, ότι «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, απαγορεύουμε κάθε οικονομική δραστηριότητα, θα πρέπει να εγκαταλείψουμε, για να προστατεύσουμε το περιβάλλον να μην κάνουμε τίποτα».
Το ανάποδο συμβαίνει εδώ. Ο βασικός λόγος που το «Αμοργόραμα» θα είναι επιτυχημένο είναι γιατί τελικά θα επιτρέψει στους ψαράδες να μπορούν να δουν με διαφορετικούς όρους τη βιωσιμότητα του δικού τους επαγγέλματος, άρα όχι να ψαρεύουν λιγότερο, να ψαρεύουν περισσότερο, αλλά περισσότερο ελεγχόμενα.
Μιχάλης Κρόσμαν: Επιτρέψτε μου να συμπληρώσω κάτι. Αναφέρεστε στην περιοχή στον Κεραμεικό Κόλπο, είναι βορειοανατολικά της Αμοργού, 65-70 ναυτικά μίλια βόρεια. Τα προηγούμενα χρόνια με τα μπρος και τα πίσω, με τη γραφειοκρατία, με τις επιτροπές και με το ένα και με το άλλο, αυτό που είδαμε όλα τα χρόνια, παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα εκεί στην Τουρκία: λέει «να, γίνεται». Και νομίζω ότι αυτό είναι το σημαντικό μήνυμα που πρέπει να στείλει και η Αμοργός: να, μπορούμε να το κάνουμε.
Άντζελα Λάζου Dean: Ακριβώς, ευχαριστώ, Μιχάλη. Ακριβώς αυτό ήθελα να προσθέσω κι εγώ πριν, ότι πλέον έχουμε αυτό το παράδειγμα, όλοι οι αλιείς -όπως είπαμε- κοιτάνε προς τη δική σας κατεύθυνση. Ακριβώς όπως κι εσείς πήρατε έμπνευση από τέτοια παραδείγματα στη Μεσόγειο, τώρα οι υπόλοιπες αλιευτικές κοινότητες κοιτάνε να δουν πώς θα προχωρήσει η Αμοργός ώστε να αποτελέσετε κι εσείς ένα, όπως είπαμε, παράδειγμα προς μίμηση και είτε να ακολουθήσουν είτε σιγά-σιγά να αποδεχτούν κάποια μέτρα που μπορεί να έρθουν, ελπίζουμε, από την πολιτεία, ώστε να επιτευχθεί αυτός ο στόχος του 10%, όπως προτάσσουν και οι διεθνείς και ευρωπαϊκές δεσμεύσεις. Οπότε θα ήθελα να σας ρωτήσω, κ. Πρωθυπουργέ: θα το πιάσουμε το 10%; Το σκεφτόμαστε όλες οι οργανώσεις τόσα χρόνια. Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτό που μπορώ να δεσμευτώ είναι ότι θα βρεθούμε στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας, αλλά δεν μπορούμε εκ των άνω να επιβάλουμε νέα «Αμοργοράματα». Αυτή η τετραπλή «έλικα», επιστήμη, μη κυβερνητικές οργανώσεις, πολιτεία και τοπικοί αλιευτικοί σύλλογοι, ψαράδες κάθε περιοχής, για να λειτουργήσουν πρέπει να δουλέψουν μαζί.
Το θεμέλιο, όμως, είναι οι ίδιοι οι ψαράδες. Αν οι ίδιοι οι ψαράδες δεν αγκαλιάσουν αυτή τη πρωτοβουλία, εμείς δεν μπορούμε να την επιβάλλουμε. Εξάλλου, μέσω της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, έχουμε ήδη ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο για περιορισμούς στην αλιεία. Δεν είναι κάτι καινούργιο αυτό, το γνωρίζετε. Αλλά το ζητούμενο δεν είναι να πάμε να επιβάλουμε εμείς και άλλους πρόσθετους περιορισμούς με τους ψαράδες απέναντι. Δεν είναι αυτός ο σκοπός.
Ο σκοπός είναι να πείσουμε τους ίδιους τους ψαράδες ότι τελικά αυτοι οι σχετικά λελογισμένοι περιορισμοί θα αποβούν προς όφελός τους. Αλλά για να πετύχουμε αυτόν τον στόχο, εμείς θα κάνουμε όλα αυτά τα οποία πρέπει. Θα εξασφαλίσουμε και τα χρηματοδοτικά εργαλεία, είτε εθνικοί πόροι είτε ευρωπαϊκοί πόροι, γι’ αυτό δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία.
Ο πιο δύσκολος σκόπελος τον οποίο πρέπει να ξεπεράσουμε είναι να βρούμε και να πείσετε τις τοπικές κοινότητες, τους δικούς μας αλιείς, ότι αυτό τελικά θα είναι κάτι το οποίο θα αποβαίνει προς όφελός τους. Και βέβαια, δικό μας χρέος -κ. Επίτροπε, επιτρέψτε μου να το αναφέρω και αυτό δημόσια- είναι να εξασφαλίσουμε ότι οι περιορισμοί της νομοθεσίας που αφορούν το Αιγαίο ισχύουν για όλους. Γιατί δεν γίνεται εμείς να βάζουμε περιορισμούς στους δικούς μας ψαράδες και να έρχονται κάποιοι ψαράδες από τα απέναντι παράλια, να παραβιάζουν αυτούς τους περιορισμούς και ταυτόχρονα να μπορούν να εξάγουν τα δικά τους αλιεύματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Άρα, εκεί θα χρειαστούμε και τη δική σας υποστήριξη. Αλλά ενδεχομένως -γιατί όχι;- να είναι και ενα πλαίσιο μιας νέας συνεργασίας και με την Τουρκία, για να μπορέσουμε να μετατρέψουμε και το κοινό μας πρόταγμα, που είναι τελικά η προστασία των αλιευμάτων συνολικά στο Αιγαίο, σε ένα πεδίο περιβαλλοντικής συνεργασίας.
Άντζελα Λάζου Dean: Θέλετε να προσθέσετε κάτι άλλο, Μιχάλη, Γιάννη; Μία τελευταία ερώτηση, ένα τελευταίο γύρο, κλείνοντας. Αν είχατε, και απευθύνομαι και στους τρεις, ένα μήνυμα να στείλετε στις υπόλοιπες αλιευτικές κοινότητες, ποιο θα ήταν αυτό; Γιάννης Ψακής: Ότι επιτυχία για να πετύχουν κάτι είναι η αρμονία. Καταρχήν να σας πω κάτι: οι ψαράδες έχουν ακριβώς όλοι τα ίδια συμφέροντα. Αυτό πρέπει να καταλάβουν, πρώτα αυτό. Να καθίσουν στο τραπέζι, να συζητήσουν ήσυχα, και αυτό που σας είπα: συλλογικά να στείλουν με μία φωνή στο κράτος. Τ
ο κράτος να τους ακούσει, γιατί οι ψαράδες είναι επιστήμονες για εμένα. Είναι πολλά χρόνια στη θάλασσα, ξέρουν πολλά πράγματα. Μπορούν να αποφασίσουν συλλογικά και σωστά ποιο είναι το καλό της θάλασσας, ποιο είναι το δικό τους καλό, ποιο είναι του περιβάλλοντος. Το «Αμοργόραμα» δεν είναι απαγόρευση περιοχών, είναι ένα σύμπλεγμα: είναι πλαστικά, είναι για το περιβάλλον, είναι για εμάς τους ψαράδες, είναι για την τοπική κοινωνία, είναι για τον Δήμο, είναι για όλους μας. Δεν κάνουμε κάτι κακό, δηλαδή απαγορεύουμε και τέλος. Και δεν κινηθήκαμε από την αρχή σε αυτή την κατεύθυνση. Εμείς πλαστικά μαζεύαμε, καθαρίζαμε παραλίες. Μετά ήρθε η απαγόρευση περιοχών για κάτι καλύτερο. Και να σας πω και κάτι; Κανένας ψαράς δεν φαντάζεται τη θάλασσα άδεια, τρομάζει όταν το ακούει αυτό, γιατί έχει μεγαλώσει μέσα στη θάλασσα.
Άντζελα Λάζου Dean: Είναι πολύ σημαντικό αυτό που λες, Γιάννη, και νομίζω ότι η Αμοργός, πέρα από παράδειγμα συνεργασίας, όπως έχουμε πει, αποτελείτε κι ένα παράδειγμα προς τις άλλες αλιευτικές κοινότητες για τη συλλογικότητα και για το πώς σαν μία γροθιά συναποφασίσατε, συμφωνήσατε. Δεν είναι πολύ εύκολο, θέλει υποχωρήσεις, θέλει πολλή συζήτηση και αυτό από μόνο του είναι μία προσφορά που μπορείτε, πιστεύω, να δώσετε σε όλες τις αλιευτικές κοινότητες στην Ελλάδα. Κύριε Πρωθυπουργέ, εσείς, ένα μήνυμα στους αλιείς; Κυριάκος Μητσοτάκης: Τα είπε όλα, νομίζω, ο Γιάννης. Κανείς ψαράς δεν φαντάζεται τη θάλασσα άδεια. Αυτό θα ισοδυναμούσε με καταστροφή για τους ψαράδες και με περιβαλλοντική καταστροφή, η οποία ενδεχομένως να είναι μη αναστρέψιμη. Επιτρέψτε μου να κάνω μία καταληκτική παρατήρηση, αναφερόμενος και στον Δήμαρχο και συνολικά στους φορείς του νησιού: αυτό το οποίο κάνουμε με το «Αμοργόραμα» έχει επιπτώσεις και για την Αμοργό ως τουριστικό προορισμό. Η δυνατότητα ενός νησιού να προστατεύσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, ο οποίος στην περίπτωση και της Αμοργού είναι απολύτως ταυτισμένος με τη θάλασσα, θα σας δώσει την ευκαιρία να μπορέσετε να προσελκύσετε και επισκέπτες, οι οποίοι θα μπορέσουν να υποστηρίξουν περισσότερο ένα τουριστικό προϊόν το οποίο, όμως, πρέπει να είναι απολύτως εναρμονισμένο με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του νησιού.
Να δώσω και ένα παράδειγμα: ο αλιευτικός τουρισμός. Σήμερα οι επισκέπτες αναζητούν μοναδικές εμπειρίες, αυθεντικές εμπειρίες. Τι πιο αυθεντικό από το να βγεις για ψάρεμα με ένα ωραίο παραδοσιακό καΐκι νωρίς το πρωί, να δεις τους ψαράδες πώς πραγματικά δουλεύουν και πώς πραγματικά γίνεται αυτή η αλιευτική δραστηριότητα; Άρα, η δική μου παράκληση είναι να δούμε και τις συνολικές ευκαιρίες οι οποίες προκύπτουν από αυτή την πρωτοβουλία, για την Αμοργό αλλά και συνολικά για τις Κυκλάδες μας.
Οι Κυκλάδες είναι ένας μοναδικός τόπος παγκόσμια και δικό μας χρέος είναι να εξασφαλίσουμε ότι η ανάπτυξη, την οποία επιζητούμε και την οποία δρομολογούμε και την οποία τη βλέπετε ήδη εδώ στην Αμοργό, θα γίνει, πρώτα και πάνω απ’ όλα, με όρους βιωσιμότητας. Η βιωσιμότητα είναι η κρίσιμη λέξη, η βιωσιμότητα είναι η έννοια η οποία διαπνέει την πρωτοβουλία του «Αμοργοράματος» και η βιωσιμότητα είναι και το μεγάλο στοίχημα το οποίο η κυβέρνησή μας σας διαβεβαιώνω ότι θα το κερδίσει.
Άντζελα Λάζου Dean: Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Μιχάλη, θες να πεις κάτι τελευταίο; Μιχάλης Κροσμάν: Ναι, κάτι ήθελα να πω, τα είπαμε και χθες με τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης. Στο Συμβούλιο Αλιείας του Υπουργείου έπρεπε να συμμετέχουν ψαράδες.
Οι ψαράδες όχι μόνο έχουν άποψη, αλλά με την γνώση και την εμπειρία που διαθέτουν πρέπει και μπορεί να γίνουν μέρος της λύσης. Και το δεύτερο που θέλω να πω είναι αυτό που είπε και ο Γιάννης: συλλογικότητα. Δεν είναι εύκολο να καθόμαστε εμείς οι ψαράδες, γιατί εμείς οι ψαράδες από χαρακτήρες, μες στο DNA μας, είμαστε μονομάχοι, οπότε είναι πάρα πολύ δύσκολο να καθόμαστε σε ένα τραπέζι. Αλλά όπως έγινε στην Αμοργό, με ειλικρίνεια, χωρίς ταμπού, για το συμφέρον το κοινό, να κάνουμε όλοι δύο βήματα πίσω, για να πάμε όλοι μπροστά.
Άντζελα Λάζου Dean: Λοιπόν, τα είπαν όλα οι ψαράδες, δεν χρειάζεται, νομίζω, να πω κάτι άλλο, και ο Πρωθυπουργός. Ευχαριστούμε πάρα πολύ, μεγάλη μας τιμή που ήσασταν εδώ σήμερα, σε έναν ανοιχτό, άμεσο διάλογο μεταξύ του Πρωθυπουργού και των αλιέων.
Νομίζω και αυτό είναι πρωτόγνωρο και ελπίζω να το βλέπουμε όλο και πιο συχνά. Είπαμε πολλά, μιλήσαμε για τις εμπειρίες μας από το «Αμοργόραμα», για τις προκλήσεις, για τις πολιτικές προοπτικές που θα υποστηρίξουν αυτή την πρωτοβουλία, αλλά και ευρύτερα τη θαλάσσια προστασία στην Ελλάδα, αλλά και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται πέρα από το κομμάτι της αλιείας.
