Ένας νέος γύρος διπλωματικών διεργασιών βρίσκεται σε εξέλιξη με φόντο την πιθανότητα συνάντησης του Βλαντίμιρ Πούτιν και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, την οποία ο Ντόναλντ Τραμπ παρουσιάζει ως τη σημαντικότερη ευκαιρία για απευθείας διάλογο από το 2019. Ωστόσο, παρά την αισιοδοξία που καλλιεργείται, τα εμπόδια παραμένουν τεράστια.
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, ο Αμερικανός πρόεδρος επιχειρεί να αναδείξει τη συνάντηση ως σημείο καμπής στον πόλεμο, με την εικόνα των δύο ηγετών σε κοινό τραπέζι να έχει τεράστιο συμβολισμό. Παρ’ όλα αυτά, η ουσία δεν είναι η φωτογραφία, αλλά η ειλικρινής διάθεση για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.
Για το Κίεβο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη σαφών εγγυήσεων ασφαλείας από ΕΕ ή ΗΠΑ, ενώ η Μόσχα απορρίπτει κάθε δυτική εμπλοκή, χαρακτηρίζοντάς την «απαράδεκτη». Το χάσμα αυτό περιπλέκει σοβαρά τα δεδομένα, ακόμη κι αν υπάρξει καταρχήν συνεννόηση.
Η δυσπιστία απέναντι στον Πούτιν παραμένει έντονη, αφού η Ρωσία έχει παραβιάσει επανειλημμένα δεσμεύσεις, όπως η υπόσχεση μετά το 2014 να μην προχωρήσει σε νέα εισβολή. «Χρειαζόμαστε απαντήσεις για το αν ο Πούτιν διαπραγματεύεται με καλή πίστη ή απλώς κερδίζει χρόνο», σημείωσε χαρακτηριστικά ο πρώην Αμερικανός αξιωματούχος Τσαρλς Κούπσαν.
Η εικόνα είναι ακόμη πιο περίπλοκη, καθώς η Ρωσία επιμένει στην παραχώρηση του Ντονμπάς, κάτι που το ουκρανικό Σύνταγμα απαγορεύει, ενώ το Κίεβο ζητά άμεση κατάπαυση πυρός – αίτημα που απορρίπτει η Μόσχα. Ακόμη και μια πρώτη «χειραψία» δεν συνεπάγεται πρόοδο, αφού η ουσία παραμένει ανοιχτή. Ο ίδιος ο Τραμπ παραδέχθηκε ότι το τέλος του πολέμου είναι πολύ πιο δύσκολο απ’ όσο πίστευε, παρά τις προεκλογικές του δεσμεύσεις για συμφωνία «μέσα σε μια μέρα».
Το κεντρικό ερώτημα για τη Δύση είναι η αξιοπιστία της Μόσχας. Τα αλλεπάλληλα κρούσματα αθέτησης συμφωνιών καθιστούν κάθε νέα δέσμευση εύθραυστη. Οι πρόσφατες ρωσικές επιθέσεις σε ουκρανικές πόλεις, ακόμη και την παραμονή της συνόδου στον Λευκό Οίκο, ενισχύουν την εντύπωση ότι το Κρεμλίνο δεν προτίθεται να «παγώσει» τον πόλεμο.
Ο Τραμπ επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη για άμεση εκεχειρία και στην πολιτική πραγματικότητα μιας Ρωσίας που ζητά πρώτα στρατηγικά οφέλη. Το σχέδιό του για τριμερή σύνοδο, αφού προηγηθεί κατ’ ιδίαν συνάντηση Πούτιν – Ζελένσκι, έχει στόχο να του δώσει τον ρόλο του τελικού εγγυητή της συμφωνίας. Ωστόσο, η απουσία προκαθορισμένων λεπτομερειών δημιουργεί φόβους για μια σύνοδο χωρίς ουσία. «Η διαδικασία είναι αντεστραμμένη. Οι λεπτομέρειες πρέπει να προηγούνται μιας συνόδου κορυφής, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος αποτυχίας», προειδοποίησε ο πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου Τζιμ Τάουνσεντ.
Η πιθανή συνάντηση Πούτιν – Ζελένσκι υπό την αιγίδα του Τραμπ δεν είναι απλώς μια διπλωματική φωτογραφία, αλλά ένα τεστ αξιοπιστίας: αν η Ρωσία μπορεί πράγματι να τηρήσει τις δεσμεύσεις της και αν η Ουκρανία θα διασφαλίσει τις εγγυήσεις που ζητά. Τα αγκάθια παραμένουν πολλά και η πορεία προς την ειρήνη μοιάζει πιο αβέβαιη από ποτέ.
