Με πολλά στοιχεία από τον βίο και τις διδαχές του αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, του αγίου που υιοθέτησε το όνομά του, σηματοδότησε ο πάπας Φραγκίσκος την Αγία Έδρα. Κηρύττοντας στα πουλιά ή λαμβάνοντας τα στίγματα, όπως αποτυπώνεται ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης στην αναγεννησιακή ζωγραφική, έφερε στο επίκεντρο της λειτουργίας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας τη φύση, τη φτώχεια και την ποιμαντική απλότητα.
Σε αυτό το περιβάλλον θα αναμετρηθούν οι καρδινάλιοι για τη διαδοχή στο παπικό αξίωμα, μετά το ύστατο χαίρε στον «πάπα των φτωχών». Το παπικό δαχτυλίδι, που λειτουργεί ως σφραγίδα επίσημων εγγράφων, καταστράφηκε και τα παπικά διαμερίσματα σφραγίστηκαν.
Το Βατικανό εισήλθε στη μεταβατική περίοδο «Apostolica Sedes Vacans» – της sede vacante, της κενής έδρας, δηλαδή, κατά την οποία οι αρμοδιότητες της Εκκλησίας περνούν προσωρινά στο Κολέγιο των Καρδιναλίων. Ο καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ έχει, κατόπιν υπόδειξης του Φραγκίσκου το 2019, τον ρόλο του καμεράριου (camerlengo) της Αγίας Ρωμαϊκής Εκκλησίας και είναι ο υπεύθυνος για το Βατικανό μέχρι την εκλογή νέου ποντίφικα.
Μετά από εννέα ημέρες πένθους, γνωστές ως Novendiale, συνέρχεται το Κονκλάβιο και οι καρδινάλιοι, ψάλλοντας προσευχές, ύμνους και παρακλήσεις προς τους αγίους και το Άγιο Πνεύμα να τους βοηθήσουν να επιλέξουν τον πάπα, «κλειδώνονται» στην εμβληματική Καπέλα Σιστίνα στο Βατικανό, αποκομμένοι από τον έξω κόσμο, μέχρι να καταλήξουν σε εκλογή. Ο Κέβιν Φάρελ θα φωνάξει «Extra omnes» – «Όλοι έξω». Όλοι, εκτός από τους καρδιναλίους, αποχωρούν και η ψηφοφορία μπορεί να ξεκινήσει.
Από τη μία πλευρά οι προοδευτικοί που στοχεύουν σε μεταρρυθμίσεις και από την άλλη οι συντηρητικοί που θέλουν να ανατρέψουν το κλίμα κοινωνικής αλληλεγγύης και δράσης. Σε απόλυτους αριθμούς οι συντηρητικοί είναι μειοψηφία, αλλά οι ιδέες και οι αντιλήψεις που εκπροσωπούν έχουν παράδοση αιώνων και είναι κραταιές στο Βατικανό.
Ο πάπας Φραγκίσκος ήταν εκείνος που έφερε αλλαγή στο θέμα της ψηφοφορίας του διαδόχου, αφού μόνο οι καρδινάλιοι κάτω των 80 ετών έχουν δικαίωμα ψήφου. Επίσης, ο Φραγκίσκος προχώρησε στη διεθνοποίηση του Κολεγίου των Καρδιναλίων, με αποτέλεσμα να φορέσουν τα κόκκινα καπέλα και να εκπροσωπούν τις χώρες τους κληρικοί από την Τόνγκα, τη Μιανμάρ, τη Μογγολία, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και την Αϊτή.
Οι επικρατέστεροι διάδοχοι
Ο 77χρονος καρδινάλιος Μάλκολμ Ρανζίθ, αρχιεπίσκοπος του Κολόμπο στη Σρι Λάνκα, ο οποίος ευθυγραμμίζεται με τις απόψεις Φραγκίσκου για τους φτωχούς και την κλιματική κρίση, ο 79χρονος καρδινάλιος Ρόμπερτ Σάρα, από τη Γαλλική Γουινέα, που θα μπορούσε να γίνει ο πρώτος μαύρος πάπας μετά τον 5ο αιώνα και ο καρδινάλιος Λουίς Τάγκλε, 67 ετών από τις Φιλιππίνες, προστατευόμενος του Φραγκίσκου και υπέρμαχος προοδευτικών αντιλήψεων για τη Θεία Κοινωνία, συνθέτουν τη λίστα των φερόμενων μη Ευρωπαίων διαδόχων του πάπα Φραγκίσκου.
Τη λίστα συμπληρώνουν ο 70χρονος Ιταλός καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, γραμματέας του κράτους του Βατικανού, με πλούσια διεθνή διπλωματική εμπειρία, ο καρδινάλιος Πέτερ Ερντο, 72 ετών από την Ουγγαρία, βαθιά συντηρητικός, ο επίσης συντηρητικός καρδινάλιος Βίλεμ Γιάκομπους Εϊκ, 71 ετών από την Ολλανδία, γιατρός και θεολόγος, ο 66χρονος καρδινάλιος Ζαν-Μαρκ Αβελίν, 66 ετών από τη Γαλλία, ο οποίος φέρεται να ήταν ο «αγαπημένος» καρδινάλιος του Φραγκίσκου για τη διαδοχή του, ο 69χρονος Ιταλός καρδινάλιος Ματέο Τζούπι, απεσταλμένος του Βατικανού για την ειρήνη στην Ουκρανία, και ο 45χρονος καρδινάλιος Μικόλα Μπίτσοκ, από την Ουκρανία, ο νεότερος καρδινάλιος.
Ο λευκός καπνός
Από τους 253 καρδινάλιους δικαίωμα εκλογής έχουν οι 138 καθώς οι υπόλοιποι είναι άνω των 80 ετών. Η διαδικασία γίνεται με μυστική ψηφοφορία. Στην περίπτωση που κανείς από τους υποψηφίους δεν λάβει τις απαιτούμενες ψήφους, δηλαδή τα 2/3 της πλειοψηφίας που απαιτούνται, ξεκινά δεύτερος γύρος ψηφοφορίας.
Κάθε ψηφοφορία συνοδεύεται από το τελετουργικό του καπνού, με την καύση των ψηφοδελτίων, με ειδικές πρόσθετες ουσίες. Ο μαύρος καπνός σημαίνει ότι δεν υπήρξε εκλογή, ενώ ο λευκός καπνός προαναγγέλλει ότι η Αγία Έδρα έχει νέο πάπα.
Εάν δεν επιλεγεί κανείς μετά από 33 γύρους ψηφοφοριών, οι καρδινάλιοι προχωρούν σε επαναληπτικό γύρο των δύο πρώτων υποψηφίων, στον οποίο οι δύο αυτοί υποψήφιοι δεν μπορούν να ψηφίσουν.
Στην αυτοβιογραφία του ο πάπας Φραγκίσκος αποκάλυψε ότι ο προκάτοχός του, Βενέδικτος ΙΣΤ΄, του έδωσε ένα «μεγάλο λευκό κουτί».
«Όλα είναι εδώ (...) έγγραφα που αφορούν τις πιο δύσκολες και επώδυνες καταστάσεις. Περιπτώσεις κακοποίησης, διαφθοράς, σκοτεινών συμφερόντων, αδικημάτων», έγραψε ο Φραγκίσκος.
Ζητούμενο είναι αν το λευκό κουτί θα παραδοθεί και στα χέρια του νέου πάπα.
