Το σχέδιο Τραμπ για την Ουκρανία παρουσιάζεται ως λύση για τον τερματισμό του πολέμου αλλά στην πραγματικότητα αποκαλύπτει ποιος πραγματικά κρατά τα κλειδιά. Ο Τραμπ καθορίζει τους όρους, οι Ευρωπαίοι ακολουθούν αμήχανα και η Ουκρανία καλείται να αποδεχθεί απώλειες, που μέχρι πρόσφατα φάνταζαν αδιανόητες. Η Ρωσία, αντίθετα, βλέπει τις στρατηγικές της νίκες να κατοχυρώνονται χωρίς καμία ουσιαστική πίεση ενώ η Ευρώπη προσπαθεί να καταλάβει τι έχει συμβεί.
Τι λέει το σχέδιο Τραμπ
Το σχέδιο προβλέπει μια «παγωμένη» λύση που διασφαλίζει τα ρωσικά κέρδη και περιορίζει δραματικά την κυριαρχία και τα περιθώρια δράσης της Ουκρανίας. Τα βασικά σημεία είναι:
Παραχώρηση και πάγωμα εδαφών:
• Ντονέτσκ και Λουχάνσκ: περνούν υπό ρωσικό έλεγχο.
• Χερσώνα και Ζαπορίζια: η κατάσταση παγώνει, χωρίς δυνατότητα ουκρανικής επανακατάληψης (άρα υπό ρωσικό έλεγχο).
• Κριμαία: αναγνωρίζεται επισήμως ως ρωσική, όπως ίσχυε από το 2014.
Με απλά λόγια, η Ουκρανία χάνει οριστικά ό,τι έχει ήδη χάσει στο πεδίο, δηλαδή σχεδόν ολόκληρη την ανατολική πλευρά της και τα νέα νοτιοανατολικά σύνορα με τη Ρωσία θα βρίσκονται κατά μήκος του ποταμού Δνείπερου.
Η Ρωσία δεν υποχωρεί και δεν επιστρέφει ούτε μια περιοχή. Η μόνη «παραχώρηση» είναι η προσωρινή παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων, για να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις υπό αμερικανική εποπτεία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναλαμβάνουν τον αποκλειστικό ρόλο του ρυθμιστή της ασφάλειας της Ουκρανίας, χωρίς εμπλοκή του ΝΑΤΟ. Το Κίεβο προστατεύεται μόνο όσο το θέλει η Ουάσιγκτον ενώ η ευρωπαϊκή συμμετοχή περιορίζεται σε ρόλο παρατηρητή, ακόμη κι αν το σχέδιο προβλέπει συμφωνία μη επίθεσης Ρωσίας–Ουκρανίας–Ευρώπης. Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ βγαίνει από το τραπέζι, όπως ακριβώς απαιτεί η Ρωσία. Παράλληλα, ο ουκρανικός στρατός περιορίζεται στα 600.000 άτομα (σήμερα ξεπερνά το 1,2 εκατομμύρια μαζί με παραστρατιωτικές δυνάμεις και εφέδρους).
Το μόνο σημείο που δυσκολεύει τους Ρώσους είναι η διάθεση 100 δισ. δολαρίων από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, υπό αμερικανική εποπτεία, με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν το 50% των σχετικών κερδών.
Η στάση των Ευρωπαίων
Η Ευρώπη παρακολουθεί, αναλύει και συσκέπτεται, αλλά δεν μπορεί να επιβάλλει τίποτα. Οι ηγέτες τρέχουν πίσω από τα γεγονότα, προσπαθώντας να «προλάβουν» Αμερική και Ρωσία, αλλά συχνά χάνουν το παιχνίδι πριν καν αρχίσει. Το μόνο πεδίο, όπου ίσως θα μπορούσαν να παίξουν ρόλο είναι οι εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία και όλη την Ευρώπη, ώστε να μην τεθεί όριο στον ουκρανικό στρατό, που παραμένει στην πρώτη γραμμή και ελέγχει τη ρωσική επεκτατική πολιτική προς τα δυτικά.
Η Γαλλία, για παράδειγμα, έχει ήδη δώσει στην Ουκρανία πάνω από 15 δισ. από το 2022 και θα προσπαθήσει να κρατήσει όσο μπορεί την επιρροή της αλλά ο Μακρόν δεν έχει το εκτόπισμα του Τραμπ. Τι θα πει στους Γάλλους; «Δώσαμε 15 δισ. και χάσαμε»; Μια ακόμη ήττα μετά τις εσωτερικές του συγκρούσεις θα ήταν πολύ βαριά.
Η αυστηρή διορία που έθεσε ο Τραμπ πιέζει όλους να κινηθούν γρήγορα. Μέχρι την Πέμπτη, 27 Νοεμβρίου (Ημέρα των Ευχαριστιών), οι αλλαγές θα είναι κυρίως σε πακέτα βοήθειας και εγγυήσεις ασφαλείας. Η ουσία παραμένει όμως ίδια: ο Τραμπ κρατά τα κλειδιά, οι άλλοι απλώς ακολουθούν και προσαρμόζονται.
Η Ουκρανία και η Ρωσία
Η Ουκρανία βρίσκεται υπό αφόρητη πίεση. Το Κίεβο ξέρει ότι η αντίσταση χωρίς αμερικανική βοήθεια είναι σχεδόν αδύνατη. Η χώρα βρίσκεται στη χειρότερη στιγμή από την αρχή του πολέμου: ή σταματά τον πόλεμο και χάνει εδάφη (ουσιαστικά όλη την ανατολική πλευρά) ή συνεχίζει, γνωρίζοντας ότι ο ισχυρότερος σύμμαχος είναι αποστασιοποιημένος και αποφασισμένος και ότι έρχεται ένας σκληρός χειμώνας, που θα δοκιμάσει υποδομές και πληθυσμό.
Η Ρωσία, εφαρμόζοντας για ακόμη μια φορά την προσφιλή της μεθόδου, δηλαδή τον πόλεμο φθοράς, παρακολουθεί ψύχραιμη: τα στρατηγικά κέρδη της κατοχυρώνονται, επανέρχεται θριαμβευτικά στη διεθνή σκηνή με τον αέρα του νικητή.
Ποιο είναι το συμπέρασμα;
Πλανητάρχης παραμένει ο Τραμπ. Είναι ο αδιαφιλονίκητος νικητής και καθιστά σε ελάχιστο χρόνο τις ΗΠΑ ρυθμιστή των πάντων. Κανένας δεν τολμά να τα βάλει μαζί του.
Ουσιαστικά, η παγκόσμια σκηνή δείχνει ποιος καθορίζει τους κανόνες: ο Τραμπ αποφασίζει και οι υπόλοιποι απλώς ακολουθούν. Οι ΗΠΑ επαναπόκτησαν το διεθνές στρατηγικό τους βάθος, το οποίο κατ' επιλογήν και λόγω άφρονων πολιτικών και προτεραιοτήτων των Δημοκρατικών είχαν απωλέσει.
Αν τώρα ο Ζελένσκι απορρίψει το σχέδιο, οι ΗΠΑ δύσκολα θα μείνουν για πολύ ακόμη στο πλευρό του Κιέβου. Κι αν η Ουκρανία βρεθεί ξαφνικά μόνη, τότε και η Ευρώπη θα κληθεί να απαντήσει στο ερώτημα που όλοι αποφεύγουμε: μπορούμε, άραγε, μόνοι μας να σταθούμε απέναντι στον Πούτιν;
