Παραμονή της 28ης Οκτωβρίου 1940, λίγες ώρες πριν το τελεσίγραφο του Ιταλού πρεσβευτή Μανουέλε Γκράτσι στις 3 τα ξημερώματα, στην Ελλάδα παιζόταν ποδόσφαιρο. Το περίφημο πρωτάθλημα των πόλεων (Ενώσεων Αθήνας, Πειραιά και Μακεδονίας), διεκόπη βέβαια αυτόματα, όπως και κάθε αθλητική δραστηριότητα. Οι περισσότερες ομάδες ανέστειλαν τη λειτουργία τους και περιορίστηκαν σε φιλικά ματς.
Γράφει ο Νίκος Μποζιονέλος
Τα πιο πολλά γήπεδα μετατράπηκαν σε νοσοκομεία και αποθήκες. Πού σκέψη και χρόνος για μπάλα. Ο πόλεμος διέλυε κάθε πλουτοπαραγωγικό πόρο, συρρίκνωνε τον πληθυσμό, αφάνιζε ολόκληρα χωριά, ενώ η οσμή θανάτου από τον λιμό της Αθήνας, απλωνόταν σε ολόκληρη την επικράτεια.
Κι όμως στη ρημαγμένη χώρα, οι Έλληνες αντιστάθηκαν όσο κανένας λαός στην Ευρώπη. Στις πόλεις, στα βουνά, αλλά και στα γήπεδα. Δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, οι Έλληνες αθλητές οργανώνονται στην Ένωση Ελλήνων Αθλητών, με σκοπό να βοηθήσουν φυλακισμένους και φυματικούς αθλητές, που στοιβάζονταν στα δωμάτια του νοσοκομείου «Σωτηρία».
Ενα παιχνίδι που δεν έγινε ποτέ
Στην ιστορία έχει μείνει ένα παιχνίδι, που δεν έγινε ποτέ. Ένας αγώνας που μετατράπηκε σε διαδήλωση. Μια από τις πρώτες -αν όχι η πρώτη- αντικατοχικές διαδηλώσεις στην Ελλάδα.
Άνοιξη του 1942: ο Παναθηναϊκός προγραμματίζει φιλικό με την ΑΕΚ, στην επιταγμένη από τους Γερμανούς, Λεωφόρο Αλεξάνδρας, με σκοπό τα έσοδα να διατεθούν στο νοσοκομείο της Σωτηρίας. Τα 15.000 εισιτήρια εξαντλήθηκαν αμέσως. Λίγο πριν τη σέντρα, έγινε γνωστό ότι τα έσοδα δεν θα δοθούν για το νοσοκομείο. Εξέλιξη που βρήκε αντίθετους τον αρχηγό του Παναθηναϊκού, Τάσο Κρητικό, και της ΑΕΚ, Κλεάνθη Μαρόπουλο, αλλά και όλους τους παίκτες, που αποφάσισαν να μην αγωνιστούν.
Οι δύο ομάδες βγήκαν στον αγωνιστικό χώρο, χαιρέτησαν τους φιλάθλους, ανέβηκαν στις εξέδρες και εξήγησαν τι είχε συμβεί. Οι φίλαθλοι αγανάκτησαν. Όρμησαν στον αγωνιστικό χώρο. Ξήλωσαν τις ξύλινες εξέδρες, ξερίζωσαν τα δοκάρια και φώναζαν συνθήματα υπέρ των ποδοσφαιριστών. Τα επεισόδια γενικεύθηκαν. Γρήγορα σχηματίστηκε αντιφασιστική διαδήλωση, που έφτασε μέχρι την Ομόνοια και διαλύθηκε μόνο με την εμφάνιση των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής. «Αν παίζαμε, θα ήταν σαν να συμφωνούσαμε με τους κατακτητές», θα πει μετά ο Κλεάνθης Μαρόπουλος.
Κατάσκοποι και σαμποτέρ
Ιστορία χαρακτηριστική, αλλά σίγουρα, όχι η μόνη. Ο Πανιώνιος, για παράδειγμα, έδωσε όλα τα έσοδα από φιλικό παιχνίδι, για την επισκευή του αντιτορπιλικού «Έλλη». Αθλητές, έφτιαχναν, τις δικές τους ομάδες αντίστασης, όπως εκείνη του αθλητή του Ηρακλή Θεσσαλονίκης, Γιώργου Ιβάνωφ (ένας από τους σημαντικότερους σαμποτέρ των Συμμάχων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – επικηρύχθηκε, συνελήφθη κι εκτελέστηκε το 1942), του οποίου το όνομα έδωσαν στο γήπεδο μπάσκετ των «κυανόλευκων». Σε αυτή συμμετείχε και ο Μιχάλης Παπάζογλου του Παναθηναϊκού. Έδιναν πληροφορίες στους Άγγλους και οργάνωναν σαμποτάζ, ενώ κατάφεραν με συνεργάτες στο ναύσταθμο να καταστρέψουν 30 αεροπλάνα των Γερμανών και να βυθίσουν με νάρκες τρία ελαφρά πολεμικά πλοία.
Ο τερματοφύλακας του Ολυμπιακού Αχιλλέας Γραμματικόπουλος, πολεμούσε δίπλα στον επιθετικό του Παναθηναϊκού, Μίμη Πιερράκο, που θάφτηκε μαζί με χιλιάδες άλλους Έλληνες στρατιώτες στην Αλβανία. Ο Σπύρος Κοντούλης της ΑΕΚ, σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να δραπετεύσει ενώ τον πήγαιναν στον τοίχο της Καισαριανής, τον Ιούνιο του ‘44. Ο Νίκος Σωτηριάδης σκοτώθηκε στην Κλεισούρα τον Γενάρη του 1941, όπως και ο Γιώργος Βατίκης. Παίκτες του ΠΑΟΚ και οι δυο τους. Κυριάκος Μαυραντζούλης, Νίκος Μαλαβέτας και Φάνης Σωτηρίου, από τον Ολυμπιακό Βόλου βρήκαν το θάνατο στη διάρκεια της κατοχής. Ιστορίες γραμμένες στην «Αθλητική Ηχω» της εποχής. Λίγες από τις πολλές που υπήρξαν…
