Μετά τον θόρυβο που προκλήθηκε εξαιτίας της ακύρωσης της συνάντησής του με τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιχείρησε, μέσω της γαλλικής γλώσσας, να αποδραματοποιήσει –λέξη που συνηθίζουν να χρησιμοποιούν οι κυβερνητικοί για τα Ελληνοτουρκικά– την κατάσταση, στέλνοντας ταυτόχρονα ένα καθαρό μήνυμα στην Αγκυρα.
Ο πρωθυπουργός, ερωτηθείς από δημοσιογράφο της «Wall Street Journal», υπογράμμισε ότι δεν έχει να συζητήσει κάτι με την Τουρκία σχετικά με τις έρευνες της Chevron στα θαλάσσια οικόπεδα νοτίως της Κρήτης (που τέμνουν το τουρκολιβυκό μνημόνιο), τονίζοντας ότι η Ελλάδα ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και αυτό θα συνεχίσει να πράττει. «Εάν κάποιες φορές», πρόσθεσε, «αυτό που κάνουμε προκαλεί κάποια δυσφορία στην Τουρκία, ας είναι. C’est la vie».
Ο διάλογος συνεχίζεται
Η επισήμανση του κ. Μητσοτάκη ότι η Αθήνα είναι υπέρ των ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας και των «ανοιχτών» συζητήσεων, εκτός από την Άγκυρα, είχε ως παραλήπτη τη διεθνή κοινότητα και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ, καθώς έγινε μία μέρα πριν από τη συνάντηση Τραμπ και Ερντογάν στον Λευκό Οίκο. Παράλληλα, συνιστά και μια δήλωση επίγνωσης για το δύσκολο φθινόπωρο που ακολουθεί στις διμερείς σχέσεις.
Αν και ήταν εμφανής η ενόχληση για την άκομψη ακύρωση της συνάντησης από την τουρκική πλευρά, η ελληνική έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι δεν θα επηρεαστούν οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών.
«Θεωρώ ότι δεν υπάρχει ζήτημα να σταματήσει ο διάλογος. Το αντίθετο», υποστήριξε ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, σύμφωνα με τον οποίο οι κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν θα συναντηθούν το επόμενο διάστημα, με ορισμένες κυβερνητικές πηγές να δείχνουν ως πιθανή τη δεύτερη ημέρα του Οκτωβρίου, στο περιθώριο της Συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Κοπεγχάγη.
Στην Αθήνα αναγνωρίζουν ότι η ατζέντα και η στάση της Άγκυρας σε μια σειρά από ζητήματα μπορούν να προκαλέσουν, εκτός από ένταση, και κρίση στο πεδίο. Μπορεί αυτό να μη συνέβη με τη μη έξοδο τελικά του «Πίρι Ρέις» για έρευνες –μεταξύ άλλων, δυτικά της Λέσβου και νοτίως της Χίου– αλλά μπορεί να συμβεί οποτεδήποτε και σε οποιοδήποτε σημείο.
Ως εκ τούτου, κομβικής σημασίας είναι το τι μέλλει γενέσθαι επί των υδάτων: δηλαδή στα δύο θαλάσσια οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, για τα οποία εξέφρασε ενδιαφέρον για έρευνες και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων η Chevron, αλλά και εν γένει στην Ανατολική Μεσόγειο με έργα όπως αυτά της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου.
Ο ρόλος της Άγκυρας όσον αφορά το καλώδιο το περασμένο διάστημα ήταν ο βασικός λόγος που πάγωσαν οι εργασίες των ερευνών, πέραν των διαφωνιών Αθήνας και Λευκωσίας για τον επιμερισμό του κόστους. Ο κ. Ερντογάν, από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης, επανέλαβε τη θέση που προμηνύει την τουρκική στάση: «Τα έργα που αποκλείουν την Τουρκία και την “ΤΔΒΚ” στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορούν να πετύχουν. Η Τουρκία έχει δικαιώματα και εξουσίες στα δυτικά του νησιού της Κύπρου».
Το ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσει η Αθήνα σε πιθανή παρενόχληση των ερευνών νοτίως της Κρήτης, αλλά και τι θα γίνει με το καλώδιο, θέμα που φέρεται ότι θα έθετε ο πρωθυπουργός στον Τούρκο πρόεδρο στη Νέα Υόρκη.
Κρίσιμο μέτωπο είναι και το Λιβυκό, καθώς εδώ και μήνες η Άγκυρα έχει επιδοθεί σε προσπάθεια να επικυρωθεί το τουρκολιβυκό μνημόνιο από τη Βουλή της Ανατολικής Λιβύης, ενώ η Ελλάδα επιχειρεί αφενός να το σταματήσει με κάθε τρόπο και αφετέρου να προχωρήσει τις τεχνικές συζητήσεις για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με τη φιλοτουρκική κυβέρνηση της Τρίπολης (Δυτική Λιβύη).
Υπό αυτό το πρίσμα, και παρά τις διακηρύξεις περί μη ετεροκαθορισμού της πολιτικής της, η Αθήνα είχε το βλέμμα της στη χθεσινοβραδινή συνάντηση Τραμπ και Ερντογάν. Η πρώτη τροχιοδεικτική βολή για το πώς θα κυλήσει η συνάντηση δόθηκε από τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Άγκυρα, Τομ Μπάρακ, ο οποίος σε συνέντευξή του το πρωί της ίδιας ημέρας προανήγγειλε την πώληση F-35 στην Τουρκία.
Ο Αμερικανός πρόεδρος υποδέχθηκε τον Τούρκο ομόλογό του με μια καρφίτσα F-35, ενώ στις δηλώσεις πριν την έναρξη της συνάντησής τους ο οικοδεσπότης τόνισε ότι θα συζητηθεί το ζήτημα της απόκτησης των F-35 (από τα οποία είχε αποβληθεί η Τουρκία το 2019 λόγω της απόκτησης των S-400) αλλά και των συστημάτων αεράμυνας Patriot.
Ως προς αυτό, ο Τραμπ ανέφερε ότι εάν η συνάντηση πήγαινε θετικά, οι κυρώσεις που απαγορεύουν την πώληση F-35 στην Τουρκία θα αρθούν «άμεσα». Ο Αμερικανός πρόεδρος αποθέωσε τον Ερντογάν για τη Συρία, λέγοντας ότι «είναι ένας σοβαρός ηγέτης και πρέπει να του αναγνωρίσω πως μετά από 2.000 χρόνια κατάφερε να την κατακτήσει».
Mένει να φανεί αν στη σημερινή ομιλία του στον ΟΗΕ ο κ. Μητσοτάκης θα απαντήσει άμεσα ή έμμεσα στην αμερικανοτουρκική συντεχνία που κινδυνεύει να ανατρέψει τους περιφερειακούς συσχετισμούς ισχύος.
