Κοιτάζοντας προς το μέλλον, η δημοσιογραφία έχει να αντιμετωπίσει την πρόκληση της τεχνητής νοημοσύνης. Πρόκειται για ένα νέο περιβάλλον μέσα στο οποίο θα κινηθεί όχι μόνο ο χώρος της δημοσιογραφίας, αλλά και η ίδια η ζωή μας τα επόμενα χρόνια. Σε ποιο βαθμό η AI επιδρά στην είδηση; Απειλείται ο ρόλος των δημοσιογράφων από τη χρήση της; Είναι μόνο τα πρώτα, απλά ερωτήματα…
Υπάρχουν αναλυτές των media που προειδοποιούν για Αρμαγεδδώνα, χαμένες θέσεις εργασίας και, κυρίως, αλλοτρίωση της ταυτότητας της είδησης και της ενημέρωσης. Πρώτος κίνδυνος η παραπληροφόρηση, τα fake news και η προπαγάνδα, καθώς και οι περιορισμένες δυνατότητες προστασίας από αυτά τα φαινόμενα.
Χτίζει «αξιοπιστία»
Αν η τεχνητή νοημοσύνη εφαρμοστεί στρατευμένα και στρατηγικά μπορεί να «χτίσει» την… αξιοπιστία της παραπληροφόρησης. Να απειλήσει κυβερνήσεις, κυβερνητικές και υπηρεσιακές δομές, την οικονομία, τα συστήματα εθνικής ασφάλειας, την επιστημονική γνώση και τη δημόσια προβολή ερευνητικών αποτελεσμάτων προκαλώντας σοβαρά ζητήματα στον χώρο της υγείας, της διατροφής, της ψυχικής υγείας. Μία πρώτη γεύση πήραμε την περίοδο του Covid, με τη διάδοση πληροφοριών για τη νόσο, τα εμβόλια ή τον ρόλο κάποιων φαρμάκων.
Οι ίδιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η τεχνολογία δεν μπορεί να αντικαταστήσει το συγγραφικό ταλέντο, την ταχύτητα, την οξυδέρκεια, τους ευρηματικούς τίτλους και την ανθρώπινη φαντασία, ενώ διαπιστώνουν ότι αποδυναμώνεται και η οικονομική ευρωστία πολλών μέσων ενημέρωσης, καθώς τα εργαλεία παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης επαναχρησιμοποιούν δημοσιογραφικό περιεχόμενο, χωρίς να καταβάλλεται η αντίστοιχη αμοιβή όταν παραδίδεται σε τεχνολογικές πλατφόρμες και εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης.
Η Επιτροπή του ΟΗΕ για την κατάσταση των γυναικών αναγνώρισε την έμφυλη βία που διευκολύνεται από την τεχνολογία (TFGBV) ως ένα κρίσιμο παγκόσμιο ζήτημα επηρεάζοντας ιδιαίτερα τις γυναίκες σε δημόσιους ρόλους, όπως οι δημοσιογράφοι. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να αναπαράγουν deepfakes, παραποιημένες εικόνες, και καμπάνιες παραπληροφόρησης, να δυσφημούν ή να εκφοβίζουν τις γυναίκες δημοσιογράφους. Αυτές οι επιθέσεις τεχνητής νοημοσύνης θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των γυναικών, ενώ παράλληλα έχουν τρομακτικό αντίκτυπο στη δημοσιογραφική λειτουργία, περιορίζοντας δυνητικά τη δημόσια πρόσβαση στην πληροφόρηση.
Κατά καιρούς διατυπώνονται και απόψεις που βλέπουν στην τεχνητή νοημοσύνη έναν σύμμαχο του δημοσιογράφου. Το γεγονός το δημιουργεί ο άνθρωπος και παράγεται μέσα στην κοινωνία. Αυτός που πρώτος θα το μεταδώσει είναι πάλι ένα κομμάτι της κοινωνίας: ο δημοσιογράφος. Στην ψηφιακή αναπαραγωγή της είδησης, ωστόσο, θα πρέπει να λειτουργήσει… χειροκίνητα το φίλτρο του επαγγελματισμού, της δεοντολογίας και της διαφάνειας.
Αποκαλύπτονται τεράστιες δυνατότητες σε όλα τα στάδια παραγωγής της είδησης: από τον εντοπισμό, την ανάλυση και την επιμέλειά της, κάνοντάς την περισσότερο διαδραστική και εξατομικευμένη, σε μία εποχή μάλιστα που όλο και περισσότεροι άνθρωποι –ειδικά νεαρής ηλικίας– αποφεύγουν συστηματικά τις ειδήσεις. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί, επίσης, να βοηθήσει τους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης αυτοματοποιώντας και καθιστώντας πιο αποτελεσματικές τις εργασίες, ενώ μπορεί να λειτουργήσει και ως ελεγκτικός μηχανισμός παραπληροφόρησης.
Επίσης, μπορεί να υποστηρίξει τα θύματα έμφυλης βίας εξορθολογίζοντας τα εργαλεία αναφοράς, μειώνοντας τα εμπόδια για την καταγγελία κακοποίησης και επιτρέποντας ταχύτερες αποκρίσεις.
Σε μια εποχή βαθιάς πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας και μεταβαλλόμενων γεωπολιτικών συμμαχιών, η νέα έκθεση Digital News Report 2025 από το Ινστιτούτο Ρόιτερ, το δείγμα της οποίας βασίζεται σε διαδικτυακή έρευνα σε σχεδόν 100.000 άτομα σε 48 αγορές, διαπιστώνει ότι τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης δυσκολεύονται να συνδεθούν με μεγάλο μέρος του κοινού. Αντίθετα, ενισχύεται ένα περιβάλλον εναλλακτικών μέσων ενημέρωσης, που περιλαμβάνει μια σειρά από podcasters, YouTubers και TikTokers.
Αυτές οι τάσεις είναι όλο και πιο έντονες στις ΗΠΑ, καθώς και σε μέρη της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και της Ανατολικής Ευρώπης, ενώ αναδεικνύονται οι πλατφόρμες τεχνητής νοημοσύνης και των chatbots.
Νέα δεδομένα
Μπορεί στη χώρα μας τα ΜΜΕ να μην έχουν ενταχθεί ακόμη σε μια τέτοια διαδικασία και η ΑΙ να είναι σε πρώιμο στάδιο, ωστόσο στις ΗΠΑ, στην Κίνα αλλά και σε μεγάλα ευρωπαϊκά δημοσιογραφικά συγκροτήματα ψηφιακά εργαλεία έχουν εισβάλει στην καθημερινότητα και επαγγελματίες δημοσιογράφοι νιώθουν από τη μια την ανάγκη να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και από την άλλη την απειλή για τη δουλειά τους.
Συνολικά, σε όλον τον κόσμο το τοπίο της εργασίας έχει αλλάξει ριζικά. Η πανδημία τροφοδότησε τη μετάβαση σε μοντέλα υβριδικής απασχόλησης και γαλούχησε εργαζόμενους που ζητούν μεγαλύτερη αυτονομία, αλλά και επιχειρήσεις που αναζητούν εργαλεία για περισσότερη ευελιξία, παραγωγικότητα και συνδεσιμότητα. Σε αυτές τις συνθήκες η τεχνητή νοημοσύνη μετατρέπεται από τάση σε καθημερινότητα.
Σύμφωνα με το Small & Medium Business Trends Report, το 75% των εργαζομένων δηλώνει ότι χρησιμοποιεί ήδη εργαλεία AI στον επαγγελματικό χώρο του, ενώ το 91% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που έχουν υιοθετήσει τεχνητή νοημοσύνη αναφέρουν αύξηση στα έσοδά τους.
Σύμφωνα με στοιχεία του Economix, οι εταιρείες επενδύουν το 9% των εσόδων τους σε ψηφιακές τεχνολογίες, ενώ το 14% των λειτουργικών δαπανών τους κατευθύνεται σε λύσεις AI.
