Στην τσιμπίδα της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου βρέθηκε ο ΕΔΣΝΑ, ο φορέας διαχείρισης των σκουπιδιών στην Αττική, λόγω παραβάσεων που αφορούν την εταιρεία ανακύκλωσης ΤΕΧΑΝ των αδερφών Παναγιώτη και Απόστολου Μούργου. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με πληροφορίες, η επιτροπή ζητά επιστροφή χρηματοδότησης, ύψους 3 εκατ. ευρώ, από τον φορέα λόγω πλήθους παραβάσεων σε συγχρηματοδοτούμενες προμήθειες και φωτογραφικές διαδικασίες προκειμένου να επιλεγούν τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης» της εταιρείας ΤΕΧΑΝ.
Η ΕΔΕΛ διαπίστωσε πλήθος παραβάσεων όχι μόνο στις προμήθειες του ΕΔΣΝΑ αλλά και σε εκείνες δύο ακόμη φορέων: του φορέα διαχείρισης απορριμμάτων (ΦΟΔΣΑ) της Περιφέρειας Πελοποννήσου και του φορέα της Κρήτης ΕΣΔΑΚ (Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης). Στους δύο αυτούς φορείς, όμως, η ΕΔΕΛ δέχεται ότι δεν υπήρξαν εκταμιεύσεις για τις συγκεκριμένες προμήθειες, οπότε δεν επιβάλλει, προς το παρόν, δημοσιονομική διόρθωση.
«Ακριβά» μου σπιτάκια
Τα τελευταία χρόνια τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης» έχουν κατακλύσει τις πλατείες σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, αλλά σύμφωνα με την ΕΔΕΛ αυτό έγινε σε πολύ υψηλό κόστος. Τα εγκαίνια της εταιρείας ΤΕΧΑΝ (στα οποία μάλιστα συμμετείχε και ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ) έγιναν τον Δεκέμβριο του 2019. Δύο χρόνια αργότερα, όπως διαπίστωσε ο έλεγχος της ΕΔΕΛ, οι ΤΕΧΑΝ και ENVIPCO θα κατέθεταν σε διαγωνισμό, υποτίθεται, ανταγωνιστικές προσφορές και έτσι θα δικαιολογούνταν το κόστος των 300.000 ευρώ για κάθε ένα «σπιτάκι» που θα αγοράζεται με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Και αυτό, την ώρα που από έρευνα της ΕΔΕΛ διαπιστώθηκε ότι υπήρχε άλλη εταιρεία που προμήθευε αντίστοιχη εγκατάσταση με έως και το 1/5 σχεδόν του κόστους (66.000 ευρώ).
Περιφέρειες και δήμοι προμηθεύτηκαν δεκάδες τέτοια σπιτάκια ως «Πολυκέντρα Ανακύκλωσης» για τη χωριστή συλλογή μετάλλων, πλαστικών, γυαλιού και χαρτιού. Ομως, η ΕΔΕΛ αναφέρει ότι τα «σπιτάκια» αφορούν υλικά συσκευασίας, που σημαίνει πως η προμήθειά τους θα έπρεπε να γίνει με βάση την «ευθύνη του παραγωγού» και μέσω των συστημάτων που έχουν δημιουργηθεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Ενα από αυτά τα συστήματα είναι η «Ανταποδοτική Ανακύκλωση» που τοποθετούσε εδώ και μια 20ετία τέτοια «σπιτάκια» σε προφανή συνεργασία με τις εταιρείες ΤΕΧΑΝ και ENVIPCO. Ενα άλλο είναι οι «μπλε κάδοι» της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), που υπάρχουν επίσης τοποθετημένοι με δικά της έξοδα σε χιλιάδες σημεία της επικράτειας.
Πόρισμα-καταπέλτης
Σύμφωνα λοιπόν με το πόρισμα της ΕΔΕΛ (σ.σ.: για το οποίο έχουν γράψει τόσο η εφημερίδα «Μπαμ» όσο και η ιστοσελίδα Data Journalists), οι διαπιστώσεις για τις φωτογραφικές προμήθειες αυτών των πολυκέντρων ανακύκλωσης είναι, μεταξύ άλλων, οι εξής:
- Στον ΕΔΣΝΑ, το έργο αφορούσε την προμήθεια και εγκατάσταση «πολυκέντρων ανακύκλωσης με ενσωματωμένη κονσόλα αναγνώρισης – ζύγισης – καταγραφής», εκτιμώμενης αξίας 27.000.000,00 ευρώ πλέον ΦΠΑ 24%. Ηταν μέρος μιας συμφωνίας για διάφορες προμήθειες, συνολικού ύψους 111.747.560 ευρώ μαζί με τον ΦΠΑ. Το αντικείμενο μπορούσε να διπλασιαστεί με άσκηση προαίρεσης κατά 100%.
- Οι επιμέρους εκτελεστικές συμβάσεις δεν είχαν καν καταχωριστεί στο κεντρικό σύστημα ΚΗΜΔΗΣ, όπως επιτάσσει το άρθρο 38 του ν.4412/2016.
- Με απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΕΔΣΝΑ τον Ιούνιο του 2022 εγκρίθηκε η άσκηση δικαιώματος τμηματικής προαίρεσης και η υπογραφή αντίστοιχων εκτελεστικών συμβάσεων με προσαύξηση οικονομικού αντικειμένου κατά 11.940.000 ευρώ.
- Το αίτημα για τον έλεγχο των συγκεκριμένων συμβάσεων υποβλήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς την ΕΔΕΛ, με την αριθμ. Ref.Ares (2023) 3170705- 05/05/2023 επιστολή της με θέμα «Αίτημα προς την ΕΔΕΛ σχετικά με τα “σπιτάκια ανακύκλωσης” που συγχρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα “Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020, CCI2014GR16M1OP001”».
- Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που υιοθέτησε αυτή η κυβέρνηση το 2020, έπρεπε να αναπτυχθούν αμέσως «νέα δίκτυα χωριστής συλλογής», με διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) για τέσσερα κύρια υλικά-εμπορεύματα, «χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο, πλην συσκευασίας». Στόχος, «η σημαντική αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης και παράλληλα η σημαντική μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται προς επεξεργασία σε μονάδες υπολειμματικών συμμείκτων και κατ’ επέκταση σε ταφή». Μάλιστα, τέθηκε στόχος η ανακύκλωση να αυξηθεί από το 20% τώρα, στο 55% το 2025(!) και στο 60% μέχρι το 2030.
- «Δεν είχε υποβληθεί προϋπολογισμός με τεκμηρίωση κόστους από ευρεία έρευνα αγοράς. Ειδικότερα, δεν υποβλήθηκαν αποτελέσματα έρευνας αγοράς και σχετική τεκμηρίωση για την προμήθεια των πολυκέντρων».
- «Οι Προγραμματικές Συμβάσεις οι οποίες υπεβλήθησαν ήταν ανυπόγραφες».
- «Δεν υποβλήθησαν ΤΣΔΑ (Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων) τα οποία να τεκμηριώνουν την αναγκαιότητα προμήθειας πολυκέντρων». «Τα ΤΣΔΑ που δόθηκαν κατά τη διάρκεια του ελέγχου είχαν ημερομηνίες μεταγενέστερες της υποβολής της αίτησης χρηματοδότησης». Με άλλα λόγια, προηγήθηκε η απόφαση απόκτησης των πολυκέντρων της διαπίστωσης της αναγκαιότητάς τους.
- Ο ΕΔΣΝΑ ξεκίνησε για προμήθεια 90 πολυκέντρων με προϋπολογισμό 27 εκατ. ευρώ, ο ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου για 58 τεμάχια με 17,4 εκατ. ευρώ και ο ΕΔΣΑΚ για 60 τεμάχια με 18 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Παντού δηλαδή μπήκε ως βάση το κόστος των 300.000 ευρώ ανά «σπιτάκι», ενώ στις τελικές προσφορές η έκπτωση ήταν ελάχιστη.
Το «Μανιφέστο» έχει ήδη επικοινωνήσει με την εταιρεία ΤΕΧΑΝ και αναμένει τις δικές της απαντήσεις. Στο αυριανό φύλλο θα ακολουθήσει η συνέχεια για τα «ακριβά μου» σπιτάκια. Με την απάντηση, ελπίζουμε, και της εταιρείας...
