Εάν μέσα σε αυτό το ήδη προβληματικό και νοσηρό περιβάλλον προστεθεί και η τοξικότητα των fake news που εντέχνως έχει κατακλύσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο συνδυασμός γίνεται εκρηκτικός. Την ίδια στιγμή, το παράδειγμα της εκλογικής συντριβής του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος εμφάνιζε μια εντυπωσιακή υπεροπλία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για πάνω από 10 χρόνια και είχε δημιουργήσει μια εικονική πραγματικότητα για τις επιδόσεις του κόμματος, αποδεικνύει ότι η επιρροή και η επιδραστικότητα των social media υπάρχει μόνο ως αντήχηση (echo chamber) και δεν αλληλεπιδρά με την πραγματικότητα.
Κούραση και πτώση
Τα στοιχεία είναι αμείλικτα: Το Twitter καταγράφει συνεχώς πτώση, βλέποντας την επιρροή του να φθίνει και τα έσοδά του να μειώνονται κατά 50%. Το ίδιο, λίγο-πολύ, συμβαίνει και με τα υπόλοιπα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία είδαν την αίγλη τους να μειώνεται, μετά την περίοδο της απόλυτης κυριαρχίας κατά τα lockdowns της πανδημίας. Μάλιστα, σε έρευνα της Pew Research, η ηλικιακή ομάδα 18-29 μειώνει σταθερά την ημερήσια χρήση εφαρμογών social media σταθερά από το 2020. Τι φταίει; Η κούραση του χρήστη. Οι διαβόητοι αλγόριθμοι προσπαθούν να χειραγωγήσουν τον χρήστη για εμπορικούς, διαφημιστικούς, πολιτικούς σκοπούς, σε βαθμό πλέον εξόφθαλμο.
Διαχρονικοί πράκτορες
Τα βιβλία που αναλύουν τη δράση μυστικών υπηρεσιών μέσα από πρωτογενείς πηγές και έγγραφα είναι πάντοτε ενδιαφέροντα. Δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση εκείνο του Τούρκου ιστορικού Πόλατ Σάφι «Milli Istihbarat Teskilati 1826-2023», ο οποίος καταγράφει αναλυτικά στο πέρασμα των δεκαετιών τη δράση της τουρκικής ΜΙΤ μέσα από συστηματική πολυετή μελέτη και επισκόπηση αρχειακού υλικού. Από μια τέτοια έρευνα δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι αναφορές στην Ελλάδα. Στο βιβλίο αναφέρεται η δράση του Σάββα Καλεντερίδη, στον οποίο ο συγγραφέας πιστώνει ότι είχε καταφέρει να αποσπάσει σημαντικές στρατιωτικές πληροφορίες από την Τουρκία, αλλά τελικώς εντοπίστηκε από την ΜΙΤ και ετέθη υπό παρακολούθηση. Επίσης αναφέρεται ότι το τουρκολιβυκό σύμφωνο ήταν αποτέλεσμα πληροφοριών της ΜΙΤ για τις κινήσεις Ελλάδας - Κύπρου στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Το βιβλίο περιστρέφεται γύρω από τη διαχρονική εξέλιξη και τις διακυμάνσεις Τουρκίας - Ισραήλ και εκδίδεται σε μια περίοδο που ο Ερντογάν προσπαθεί να επαναπροσεγγίσει το Ισραήλ.
Αυτοκίνητα, Ραφάλ και Καναντέρ στο μίξερ
Ηταν περί τα τέλη του ’80 όταν έπεσε στα χέρια μου για πρώτη φορά το περιοδικό «4Τροχοί», δανεικό από τον θείο μου, λάτρη των γρήγορων αυτοκινήτων. Κυκλοφορούσε τότε με μια Toyota Celica, την οποία πρωτοείδε στις σελίδες του περιοδικού το 1986 και κατόπιν αγόρασε στη Γαλλία, όταν πήγε να σπουδάσει αρχιτεκτονικό σχέδιο. Η ύλη του περιοδικού με εντυπωσίασε και έκτοτε έγινα τακτικός αναγνώστης. Πέρα από τα αυτοκίνητα, το «Εν Λευκώ» του εκδότη Κώστα Καββαθά και οι σελίδες του «Αντιλόγου», όπου έγραφαν σπουδαίοι αρθρογράφοι (όπως ο Νίκος Δήμου, ο Σαράντος Καργάκος, ο Γιάννης Τριάντης, ο Βασίλης Βασιλικός κ.ά.), ήταν από τις πρώτες μου επαφές με την κοινωνικοπολιτική κατάσταση και του «τις πταίει» για τα διαχρονικά χάλια της χώρας. Τα χρόνια πέρασαν, ο ιδρυτής και εκδότης Κώστας Καββαθάς εκδιώχθηκε κακήν-κακώς από το δημιούργημά του και βαθμιαία το περιοδικό άρχισε να χάνει τη λάμψη του. Βοήθησε βεβαίως και η άλωση των πάντων από την τεχνολογία και την ακαριαία πρόσβαση στην πληροφορία. Πριν από δύο και κάτι χρόνια διάβασα ότι πλέον το περιοδικό θα διανέμεται μαζί με την «Καθημερινή» και μπορώ να πω ότι χάρηκα που, έστω με αυτόν τον τρόπο, ένα ιστορικό περιοδικό 50 ετών θα ερχόταν ξανά στα χέρια μου.
Την προηγούμενη Κυριακή διανεμήθηκε το τεύχος Αυγούστου, όπου στο editorial του Στρατή Χατζηπαναγιώτου (σελ. 8) διαβάζω ότι «δεν θέλουμε Rafale. Φτάνει. Ούτε σύγχρονες φρεγάτες (...), Να τα βρούμε με τον Τούρκο (…) δεν θέλω να είμαι πελάτης του Γάλλου και του Αμερικάνου για τις πολεμικές τους μηχανές. Αλλά για την αγορά πυροσβεστικών και άλλων σύγχρονων μέσων (…)». Αυτονόητα, ο καθένας έχει την άποψή του, η οποία οφείλει να γίνεται σεβαστή. Ωστόσο, κάθε δημόσια άποψη οφείλει να τοποθετείται (τουλάχιστον) στο νοηματικό, κοινωνικό, πολιτικό και γεωστρατηγικό πλαίσιο στο οποίο –κατά πρώτον– εκφέρεται και –κατά δεύτερον– απευθύνεται. Εν προκειμένω, είναι άλλο πράγμα η εξωτερική άμυνα της χώρας και άλλο πράγμα η ενίσχυση της εσωτερικής της ασφάλειας. Η σύγχυση των δύο δεν βοηθά κάπου. Αντιθέτως, επιβεβαιώνει ότι ο αχταρμάς ζει και βασιλεύει.
