Δύο ορόσημα εντός Νοεμβρίου και μια επίσκεψη υπό ζύμωση αναμένεται να αναδείξουν σε διεθνές επίπεδο την έμπρακτη σημασία που έχει προσλάβει η Ελλάδα ως ενεργειακός κόμβος σε μια περιοχή που εκκινεί από το Αιγαίο και καταλήγει στη Μαύρη Θάλασσα και την ίδια την Ουκρανία. Η αναβάθμιση είναι άμεσα συνυφασμένη με τον Κάθετο Διάδρομο Φυσικού Αερίου (Vertical Gas Corridor – VGC) που έχει αφετηρία την χώρα μας.
Στις 6 και 7 Νοεμβρίου πραγματοποιείται στην Αθήνα η έκτη συνάντηση της Σύμπραξης για τη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία (P-TEC), υπό την αιγίδα του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας και του ελληνικού υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στο P-TEC θα μετάσχουν ο Αμερικανός υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ, ο Αμερικανός υπουργός Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ και ο Έλληνας υπουργός Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου. Οι Ράιτ και Μπέργκαμ είναι αντιπρόεδρος και πρόεδρος, αντίστοιχα, του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας (National Energy Dominance Council), μιας πανίσχυρης δομής που συστάθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Στο P-TEC θα συμμετάσχουν επίσης οι υπουργοί Ενέργειας των υπολοίπων χωρών που μετέχουν στον Κάθετο Διάδρομο, ήτοι Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Μολδαβίας και Ουκρανίας. Η εν λόγω περιφερειακή πρωτοβουλία συνδέει ενεργειακά Ελλάδα – Βουλγαρία – Ρουμανία – Μολδαβία – Ουκρανία, δημιουργώντας ουσιαστικά ένα ενιαίο δίκτυο αγωγών και διασυνδέσεων φυσικού αερίου.
Μέσω του Κάθετου Διάδρομου επιτρέπεται η ροή φυσικού αερίου, όπως επί παραδείγματι υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσσας και της Αλεξανδρούπολης· με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται σημαντικά η δυνατότητα απεξάρτησης των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Δεδομένου ότι το LNG που θα τροφοδοτεί τη ροή είναι αμερικανικής προέλευσης, ο Κάθετος βρίσκεται ψηλά στην αμερικανική ατζέντα. Η ενέργεια θα βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της νέας πρέσβεως των ΗΠΑ, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, η οποία φθάνει σήμερα στην Αθήνα και αναλαμβάνει επισήμως τα καθήκοντά της τις επόμενες ημέρες.
Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει «Το Μανιφέστο», στο πλαίσιο του P-TEC, αναμένεται, μεταξύ άλλων, η υπογραφή ενός τριμερούς μνημονίου ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ Αθήνας, Ουάσιγκτον και Κιέβου, που θα σχετίζεται με τον Κάθετο Διάδρομο και τις ποσότητες LNG. Στο συνέδριο ενδέχεται να δώσει το «παρών» και η πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Γιούλια Σβιριντένκο.
Το δεύτερο ορόσημο είναι στις 13 και 14 Νοεμβρίου στη Βαρσοβία, όπου θα πραγματοποιηθεί το συνέδριο ReBuild Ukraine. Εκεί, ο Κάθετος Διάδρομος αναμένεται να παρουσιαστεί ως έργο - σύμβολο περιφερειακής συνεργασίας. Κατά πληροφορίες, η Ελλάδα θα εκπροσωπηθεί από τον υφυπουργό Εξωτερικών, αρμόδιο για την Οικονομική Διπλωματία και την Εξωστρέφεια, Χάρη Θεοχάρη, καθώς και από τον ειδικό απεσταλμένο του υπουργείου Εξωτερικών για την Ουκρανία, πρέσβη Σπύρο Λαμπρίδη. Ο κ. Λαμπρίδης είχε μετάσχει και στη Διάσκεψη για την Ανάκαμψη της Ουκρανίας, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιούλιο στη Ρώμη.
Υπό αυτό πρίσμα, ιδιαίτερη σημασία έχει και το ενδεχόμενο επίσκεψης του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Αθήνα εντός του μήνα. Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες του «Μανιφέστο», η επίσκεψη του Ουκρανού προέδρου βρίσκεται ακόμα στα «σκαριά» και για διάφορους λόγους, περιλαμβανομένης της ασφαλείας, καμία από τις δύο πλευρές δεν διαρρέει ακριβή ημερομηνία.
Οι σχέσεις Αθήνας-Κιέβου θα εστιάσουν ιδιαίτερα στην ενεργειακή συνεργασία. Και τούτο, καθώς, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, ο ρόλος της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου συνδέεται άμεσα τόσο με την ανθεκτικότητα και την ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ουκρανίας όσο και με το project της ανοικοδόμησής της.
Το μεγάλο ερώτημα της επίσκεψης Ζελένσκι είναι αν –και με ποιον τρόπο– η Ελλάδα θα ενισχύσει περεταίρω την Ουκρανία σε εξοπλιστικό επίπεδο. Έμπειροι παρατηρητές των εσωτερικών διεργασιών στην Αθήνα εκτιμούν ότι το ενδεχόμενο παροχής ελικοπτέρων Mirage ή ακόμη και των S-300, όπως είχε γραφτεί, δεν υφίσταται· οι ίδιες πηγές απέρριπταν το ενδεχόμενο νέας παράδοσης TOR-M1 ή OSA, αμφότερα αντιαεροπορικά συστήματα πυραύλων μικρού βεληνεκούς ρωσικής κατασκευής που είχε προσφέρει παλαιότερα η Αθήνα στο Κίεβο.
Υπενθυμίζεται ότι οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία ασφαλείας τον Οκτώβριο του 2024, την οποία η Ουκρανία έχει ήδη κυρώσει, ενώ η Ελλάδα όχι ακόμη. Ανάλογη συμφωνία το Κίεβο υπέγραψε με ακόμα 25 κράτη, το περιεχόμενο της οποίας προβλέπει την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της χώρας και τη στήριξη της ευρωπαϊκής πορείας της.
Οπωσδήποτε, η τεχνογνωσία που απέκτησε η Ουκρανία στην ανάπτυξη και παραγωγή drones είναι σημαντική για την Αθήνα, ιδιαίτερα τώρα που η χώρα μας αναπτύσσει δικά της μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οικοδομεί το δικό της αμυντικό οικοσύστημα. Η Ουκρανία, άλλωστε, έχει καταστεί πεδίο «battle-tested», δηλαδή δοκιμασίας στην πράξη, για πλήθος drones και συστήματων άμυνας από διάφορες χώρες, γεγονός που θα μπορούσε να προσφέρει επιπλέον ευκαιρίες στον τομέα της διμερούς αμυντικής συνεργασίας.
