Την αυλή της Εκκλησίας του Παναγίου Τάφου πλημμύρισε ο ήχος των καμπάνων, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας κατανυκτικής τελετής. Ιερείς, ψάλλοντας σε χαμηλό και βαθυτονικό τόνο, προχωρούσαν αργά, με τα κεφάλια τους σκυμμένα και τα πρόσωπα φωτισμένα από τη φλόγα των κεριών. Πίσω τους, πιστοί κρατούσαν ψηλά εντυπωσιακούς χρυσούς σταυρούς, κατευθυνόμενοι όλοι μαζί προς το κέντρο της πλατείας, εκεί όπου βρισκόταν μια τελετουργική εξέδρα.
Η Μεγάλη Πέμπτη στην Ιερουσαλήμ σηματοδοτεί μια από τις πιο ιστορικές και βαθιά συμβολικές στιγμές του Πάσχα: τον καθαγιασμό της πράξης ταπείνωσης του Χριστού, καθώς ο Πατριάρχης των Ιεροσολύμων πλένει τα πόδια δώδεκα μοναχών, όπως ακριβώς έκανε ο Ιησούς στους μαθητές Του το βράδυ του Μυστικού Δείπνου. Η τελετή αυτή, ένα αναπόσπαστο κομμάτι της πασχαλινής παράδοσης, τελείται εδώ και αιώνες στην καρδιά της Παλιάς Πόλης, στον ιερότερο τόπο για τον χριστιανικό κόσμο — εκεί όπου, σύμφωνα με την πίστη, εκτυλίχθηκαν τα πιο καθοριστικά γεγονότα της ζωής και της Ανάστασης του Χριστού.
Όπως μεταδίδει ο Guardian, το πλήθος που συγκεντρώθηκε έξω από την Εκκλησία του Παναγίου Τάφου το πρωί της Πέμπτης ήταν συγκρατημένο και ήσυχο. Διεθνείς προσκυνητές περνούσαν ανάμεσα σε Έλληνες Ορθόδοξους μοναχούς ντυμένους με σκούρες ρόμπες, αλλά η παρουσία των Παλαιστινίων Χριστιανών – που παραδοσιακά συμμετείχαν μαζικά στις πασχαλινές τελετές – ήταν αισθητά περιορισμένη.
Είσοδος μόνο με ειδική στρατιωτική άδεια
Για γενιές, χιλιάδες Παλαιστίνιοι Χριστιανοί από πόλεις όπως η Βηθλεέμ, η Ραμάλλα και η Ταϊμπέ ταξίδευαν στα Ιεροσόλυμα κάθε Πάσχα για να πάρουν μέρος στις λιτανείες και στις τελετές, όπως αυτή του Αγίου Φωτός. Ωστόσο, η Εκκλησία βρίσκεται στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, περιοχή που κατελήφθη από το Ισραήλ στον πόλεμο του 1967 και προσαρτήθηκε το 1980, γεγονός που άλλαξε ριζικά το πλαίσιο πρόσβασης για τους Παλαιστίνιους.
Πλέον, όποιος Παλαιστίνιος από τη Δυτική Όχθη επιθυμεί να εισέλθει στην Ιερουσαλήμ πρέπει να λάβει ειδική στρατιωτική άδεια. Αν και στο παρελθόν οι άδειες αυτές χορηγούνταν σχετικά συχνά κατά τη διάρκεια του Πάσχα, από την έκρηξη της σύγκρουσης με τη Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, η πρόσβαση έχει σχεδόν αποκλειστεί. Έτσι, αιώνες πασχαλινών παραδόσεων απειλούνται με εξαφάνιση, λόγω της αυξανόμενης απομόνωσης των Παλαιστινίων πιστών.
Φέτος το Πάσχα, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι χορηγήθηκαν 6.000 άδειες, αν και υπάρχουν 50.000 Χριστιανοί, κυρίως Καθολικοί ή Έλληνες Ορθόδοξοι, που ζουν στη Δυτική Όχθη πέρα από την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, σύμφωνα με Χριστιανικούς ηγέτες, δόθηκαν μόλις 4.000 και συχνά μόνο σε μερικά μέλη κάθε οικογένειας που υπέβαλε αίτηση.
Οι άδειες αυτές ισχύουν για μόλις μία εβδομάδα και δεν επιτρέπουν στους Παλαιστίνιους προσκυνητές να παραμείνουν στην Ιερουσαλήμ τη νύχτα, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να κάνουν το κουραστικό ταξίδι πίσω στη Δυτική Όχθη με λεωφορείο ή ταξί, περνώντας από πλήθος στρατιωτικών ελέγχων κάθε βράδυ, περιορίζοντας τις γιορτές στις οποίες μπορούν να συμμετάσχουν. Ομάδα από το χωριό της Ταϊμπέ ανέφερε ότι ο ισραηλινός στρατός δεν τους επέτρεψε ακόμη και να περάσουν στην Ιερουσαλήμ την Κυριακή των Βαΐων, παρά το ότι είχαν έγκυρες άδειες.
Αυξημένη αστυνομική βία
Οι λίγοι που καταφέρνουν να φτάσουν στην Παλιά Πόλη αντιμετωπίζουν αυξημένη αστυνομική βία τα τελευταία χρόνια. Τον Απρίλιο του 2023, Παλαιστίνιοι Χριστιανοί προσκυνητές και διεθνείς προσκυνητές ξυλοκοπήθηκαν από ισραηλινές αστυνομικές δυνάμεις και στρατό, καθώς προσπαθούσαν να φτάσουν στην Εκκλησία του Παναγίου Τάφου.
«Ο κόσμος φοβάται πολύ και πολλοί δεν θα ρισκάρουν πια να παρακολουθήσουν τις πορείες του Πάσχα» είπε ο Όμαρ Χαράμι, ο οποίος διευθύνει την χριστιανική οργάνωση Sabeel στην Ιερουσαλήμ. Είπε ότι αρκετά μέλη του προσωπικού του υπέστησαν ξυλοδαρμούς πέρυσι καθώς προσπαθούσαν να παρακολουθήσουν τις γιορτές του Πάσχα στην Παλιά Πόλη και οι Χριστιανοί στην Παλιά Πόλη αντιμετώπιζαν συχνά εχθρότητα έξω από τις εκκλησίες ή ενώ πήγαιναν στην καθημερινές τους δραστηριότητες.
Αποκλεισμοί και επιθετική αστυνομία
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για την χριστιανική κοινότητα είναι η εισαγωγή αποκλεισμών και επιθετικής αστυνόμευσης που εμπόδισαν χιλιάδες Χριστιανούς να συμμετάσχουν στις εορτές του Αγίου Φωτός, που σηματοδοτούν την Ανάσταση το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου, όπως έκαναν για εκατοντάδες χρόνια στην Παλιά Πόλη.
Ενώ οι περιορισμοί δικαιολογούνται στο όνομα της ασφάλειας, πολλοί Χριστιανοί τους θεωρούν έναν ακόμη τρόπο για το Ισραήλ να επιβάλλει την κυριαρχία του στην κοινότητα.
«Θα πάω στις γιορτές του Μεγάλου Σαββάτου γιατί η οικογένειά μου συμμετέχει σε αυτή την παράδοση εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά δεν θα φέρω τα παιδιά μου, είναι πολύ επικίνδυνο τώρα, με τη βία της αστυνομίας» είπε ο Χαράμι.
Η σκιά της Γάζας επικρέμεται και φέτος πάνω στις γιορτές του Πάσχα. Οι Παλαιστίνιοι Χριστιανοί είναι ανάμεσα στους 51.000 ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους στη Γάζα από την έναρξη του πολέμου με το Ισραήλ και την Κυριακή των Βαΐων, ένας ισραηλινός πύραυλος χτύπησε το μοναδικό χριστιανικό νοσοκομείο στη Λωρίδα της Γάζας. Περίπου 500 Χριστιανοί καταφεύγουν στην εκκλησία της Αγίας Οικογένειας, μία από τις δύο τελευταίες που έχουν απομείνει. Εκείνοι που επικοινώνησαν με την εφημερίδα Guardian είπαν ότι φοβόντουσαν να μιλήσουν, φοβούμενοι ότι οποιαδήποτε δήλωση θα τους καθιστούσε στόχους ισραηλινών αεροπορικών επιθέσεων.
Η Παλιά Πόλη των Ιεροσολύμων γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνη για όλους τους Χριστιανούς
Παρά τη βιβλική σημασία της και την πληθώρα εκκλησιών, μοναστηριών και κτηρίων, η Παλιά Πόλη των Ιεροσολύμων γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνη για όλους τους Χριστιανούς, όχι μόνο για εκείνους με αραβική καταγωγή. Από την άνοδο του εβραϊκού υπερεθνικισμού στο Ισραήλ και την εκλογή της πιο δεξιάς κυβέρνησης στην ιστορία της χώρας, ακραία κινήματα και οι Εβραίοι εποικιστές, που θέλουν να διεκδικήσουν όλο το Ισραήλ και τις παλαιστινιακές περιοχές ως κράτος μόνο για Εβραίους, ενθαρρύνονται να προχωρήσουν σε επιθέσεις κατά Χριστιανών και Μουσουλμάνων.
Οι ιστορικές σχέσεις Χριστιανών και Εβραίων
Ιστορικά, η σχέση Χριστιανών και Εβραίων έχει χαρακτηριστεί από την ιστορική συμβολή της Χριστιανικής Εκκλησίας στον αντισημιτισμό και την καταδίωξη των Εβραίων. Η συνεχιζόμενη παρουσία Ευαγγελιστών Χριστιανών, πολλοί από τις ΗΠΑ, που ταξιδεύουν στο Ισραήλ με σκοπό την προσηλυτιστική εργασία στους Εβραίους, έχει επίσης προκαλέσει εντάσεις, ιδιαίτερα στην Ορθόδοξη Εβραϊκή κοινότητα.
Ωστόσο, η θρησκευτική μισαλλοδοξία και τα αντιχριστιανικά αισθήματα έχουν γίνει κυρίαρχα από την πολιτική ηγεσία του Ισραήλ. Ο υπουργός Εθνικής Ασφαλείας, Ιταμάρ Μπεν-Γκβίρ, χαρακτήρισε το να φτύνουν οι Ισραηλινοί Χριστιανούς ως «παράδοση των Εβραίων». Έχουν επίσης αυξηθεί τα περιστατικά ομάδων εποίκων που προσπαθούν να καταλάβουν χριστιανική γη στην Ιερουσαλήμ. Το 2023, ο Πατριάρχης των Καθολικών Χωρών της Αγίας Γης, Πιεμπατίστα Πιζαμπάλα, κατηγόρησε την κυβέρνηση για τη δημιουργία ενός «πολιτιστικού και πολιτικού κλίματος που μπορεί να δικαιολογήσει ή να ανεχθεί επιθέσεις κατά των Χριστιανών».
Μια πρόσφατη αναφορά του Κέντρου Ρόσινγκ για την Εκπαίδευση και τον Διάλογο κατέγραψε τη ραγδαία αύξηση του μεγέθους και της έντασης των επιθέσεων κατά των Χριστιανών στην Ιερουσαλήμ και σε όλο το Ισραήλ το 2024, που κυμαίνονται από φτύσιμο σε ιερείς και δημόσιο λόγο μίσους έως βεβήλωση τάφων, επιθέσεις με εμπρησμό και βανδαλισμούς εκκλησιών.
Συγκλονιστικές μαρτυρίες
«Συνήθως είναι νέοι Ισραηλινοί Εβραίοι που πραγματοποιούν αυτές τις επιθέσεις με ατιμωρησία. Αν εμπλακούν οι αστυνομικές αρχές, η τιμωρία τους είναι ελάχιστη, αν όχι ανύπαρκτη», δήλωσε ο Τζον Μουνάγιερ, διευθυντής διεθνών υποθέσεων του Κέντρου Ρόσινγκ.
«Είναι μια σαφής προσπάθεια από τους ακραίους σιωνιστές εποίκους να εβραιοποιήσουν την Παλιά Πόλη των Ιεροσολύμων και να την καταστήσουν αβίωτη για τους Χριστιανούς που ζουν εκεί εδώ και αιώνες», συμπλήρωσε.
Καθώς παρακολουθούσε την τελετή προσευχής του Πάσχα την Πέμπτη, ο Πατέρας Νίκων Γκολόβκο, αναπληρωτής επικεφαλής της Ρωσικής Εκκλησιαστικής Αποστολής στην Ιερουσαλήμ, δήλωσε ότι έχει «πραγματικά δει τα πράγματα να αλλάζουν προς το χειρότερο για τους Χριστιανούς τα τελευταία εννέα χρόνια».
«Δεχόμαστε πολύ περισσότερη εχθρότητα και ακόμη και επιθετικότητα από την εβραϊκή κοινότητα. Φτύνουν τους ιερείς, ακόμη και όταν περπατάμε μέσα από την χριστιανική συνοικία. Στέλνει το μήνυμα ότι η πόλη ανήκει μόνο στους Εβραίους και όχι σε όλες τις κοινότητες. Δεν ήταν έτσι πριν», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Μετά από ένα περιστατικό στο οποίο Ορθόδοξοι Εβραίοι πιάστηκαν σε βίντεο να φτύνουν Χριστιανούς, το γραφείο του Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι το Ισραήλ «είναι απόλυτα δεσμευμένο να διασφαλίσει το ιερό δικαίωμα λατρείας και προσκυνήματος στους ιερούς τόπους όλων των θρησκειών».
Ο Ξαβιέ Αμπού Εΐντ, Παλαιστίνιος Χριστιανός αναλυτής και συγγραφέας του βιβλίου «Rooted in Palestine: Palestinian Christians and the Struggle for National Liberation 1917-2004», δήλωσε ότι παρά την αυξανόμενη παρενόχληση που αντιμετωπίζουν, τη μείωση του αριθμού των Χριστιανών στη Δυτική Όχθη και τις αμείλικτες φρίκες του πολέμου στη Γάζα, εξακολουθεί να βλέπει το Πάσχα ως μια εποχή ελπίδας και «το επίκαιρο μήνυμα ότι η ζωή νικάει τον θάνατο».
«Ως Παλαιστίνιοι Χριστιανοί, γνωρίζουμε ότι αυτή η γενιά είτε θα τα καταφέρει είτε θα αποτύχει», είπε ο Αμπού Εΐντ.
«Έτσι, το να καταστήσουμε σαφές στους Ισραηλινούς κατακτητές ότι θα παραμείνουμε, ότι θα γιορτάσουμε τα ίδια θρησκευτικά γεγονότα που γιορτάζαμε για αιώνες, είναι τόσο εθνική εντολή, όσο και θρησκευτική αποστολή για εμάς. Το να διατηρήσουμε τις Χριστιανικές παραδόσεις μας ζωντανές και να προσευχόμαστε, έχουν γίνει πράξη αντίστασης», τόνισε.
