«Εφόσον τελειώνει ο πόλεμος! Γιατί οι ΗΠΑ βρίσκονται ακόμα στην Αλεξανδρούπολη!» διερωτάτο το περασμένο Σάββατο σε ρεπορτάζ της η εθνικιστική τουρκική εφημερίδα «Aydınlık».
Την επομένη, δημοσίευμα της ελληνικής εφημερίδας «Δημοκρατία» υποστήριζε ότι –δεδομένων και των αμερικανορωσικών συνομιλιών για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία– η Ουάσιγκτον διέταξε να εξεταστεί η «βιωσιμότητα και αναγκαιότητα για την εξακολούθηση λειτουργίας της βάσης της Αλεξανδρούπολης», η οποία «μπορεί να κριθεί ως μη αναγκαία».
Το ελληνικό ρεπορτάζ πυροδότησε πληθώρα πανηγυρικών δημοσιευμάτων στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Για «Ιστορική απόφαση Τραμπ! Κλείνει τη βάση του στην Αλεξανδρούπολη», έκανε λόγο η φιλοκυβερνητική «Hürriyet», ενώ ανάλογο ήταν το ύφος και στον λοιπό τουρκικό Τύπο, με ρεπορτάζ που τιτλοφορούνταν ως: «Ζήτησε ο Ερντογάν, ενέκρινε ο Τραμπ: Κλείνει η αμερικανική βάση στην Αλεξανδρούπολη!» (Turkiye), «Συναγερμός για την Αλεξανδρούπολη στην Ελλάδα!» (HaberGlobal), «Σοκ Τραμπ στην Ελλάδα! Διαλύεται η αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Αλεξανδρούπολη, λόγω αντίθεσης της Τουρκίας» (Dunya), «Η απόφαση Τραμπ για την “Αλεξανδρούπολη” πανικοβάλλει την Ελλάδα: Η εξουσία της Τουρκίας στην περιοχή θα αυξηθεί» (Star) κ.λπ.
Για το ζήτημα ρωτήθηκε και ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεων με τον Εμανουέλ Μακρόν, στο Οβάλ Γραφείο. Αφού γύρισε και κοίταξε τον υπουργό Αμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, ο κ. Τραμπ απάντησε: «Δεν είναι μια σωστή ιστορία». Εν συνεχεία, την πληροφορία διέψευσε και Αμερικανός αξιωματούχος του Πενταγώνου, ο οποίος –σύμφωνα με το ΑΠΕ– μίλησε στο Breitbart News και διευκρίνισε τις θέσεις της χώρας του. Στις ΗΠΑ, η εν λόγω είδηση έλαβε μεγάλη δημοφιλία ύστερα από δημοσιεύματα του Defence Blog αλλά και του ρωσικού πρακτορείου TASS, που αναπαρήγαγαν σχετικά ρεπορτάζ.
Μπορεί η διπλή διάψευση να προκάλεσε απογοήτευση σε ντόπιους και εξωχώριους δρώντες (σ.σ.: χθες Τρίτη, ο έντυπος τουρκικός Τύπος ήταν ανενημέρωτος για την τοποθέτηση Τραμπ και τα δημοσιεύματα είχαν μείνει στο… στυλ της Δευτέρας), ωστόσο εν προκειμένω υπάρχει κάτι ευρύτερο: Υπάρχει αμερικανική (μία ή περισσότερες) βάση στην Αλεξανδρούπολη; Γίνεται να κλείσει κάτι που δεν υπάρχει; Τι ακριβώς ισχύει;
Υπάρχει Συμφωνία
Η όποια αμερικανική στρατιωτική παρουσία και δραστηριότητα εν Ελλάδι ερείδεται στη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement – MDCA) που συνομολόγησαν Αθήνα και Ουάσιγκτον. Η πρώτη τέτοιου τύπου υπογράφηκε διμερώς το 1990 και επικυρώθηκε από την ελληνική Βουλή το ίδιο έτος. Στην παράγραφο 1 της συμφωνίας αναφέρεται ρητώς ότι η Ελληνική Δημοκρατία επιτρέπει στις ΗΠΑ «να διατηρούν και να λειτουργούν στην Ελλάδα στρατιωτικές και βοηθητικές ευκολίες».
Στις 5 Οκτωβρίου 2019 υπεγράφη στην Αθήνα η αναθεώρηση του Παραρτήματος της MDCA από τους τότε υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδας και ΗΠΑ, Νίκο Δένδια και Μάικ Πομπέο, αντιστοίχως. Δύο χρόνια αργότερα, στις 14 Οκτωβρίου 2021, ο κ. Δένδιας υπέγραψε στην Ουάσιγκτον, με τον Αμερικανό ομόλογό του, Αντονι Μπλίνκεν, το Δεύτερο Τροποποιητικό Πρωτόκολλο της MDCA. Η εν λόγω συμφωνία θα ανανεωθεί για μία πενταετία και στη συνέχεια θα ισχύει επ’ αόριστον, εκτός κι αν καταγγελθεί από ένα εκ των δύο μερών.
Πού εμπίπτει η Αλεξανδρούπολη; Στο πρώτο Παράρτημα της MDCA –που υπογράφηκε το 2019 και κυρώθηκε το 2020 από τη Βουλή– περιγράφεται η δυνατότητα χρήσης από πλευράς των ΗΠΑ και μη στρατιωτικών εγκαταστάσεων όπως ο λιμένας της Αλεξανδρούπολης.
Με το Δεύτερο Τροποποιητικό Πρωτόκολλο (2021), δόθηκε στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις η δυνατότητα εκτός από το στρατόπεδο «Κανδηλάπτη» να μπορούν να κάνουν χρήση και των εγκαταστάσεων του στρατοπέδου «Γιαννούλη». Στην MDCA αναφέρεται η λέξη «facility», η οποία στα ελληνικά μεταφράζεται ως διευκόλυνση και δευτερευόντως ως εγκατάσταση.
Τον περασμένο Δεκέμβριο το ΓΕΕΘΑ εκκίνησε, κατόπιν εντολής του Νίκου Δένδια, την εφαρμογή του σχεδίου καταργήσεως στρατοπέδων και μετακινήσεων-συγχωνεύσεων Μονάδων με σκοπό την υλοποίηση της διακηρυχθείσας Νέας Δομής των Ενόπλων Δυνάμεων. Η πρώτη φάση του σχεδίου ολοκληρώθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2024. Η δεύτερη θα έχει υλοποιηθεί –σύμφωνα με τον προγραμματισμό– μέχρι τις 31 Μαρτίου.
«Δεν υπάρχει καμία αμερικανική στρατιωτική βάση στην Αλεξανδρούπολη», υπογράμμιζαν στο «Μ» αρμόδιες στρατιωτικές πηγές, κληθείσες να σχολιάσουν τα σχετικά δημοσιεύματα.
Λουκέτα δύο φάσεων
Το «Μ» ρώτησε εάν στο τρίπτυχο Κατάργηση-Μετακίνηση- Συγχώνευση θα περιλαμβάνονται και στρατιωτικές εγκαταστάσεις τις οποίες χρησιμοποιούσαν και οι Αμερικανοί στον Εβρο· η απάντηση των αρμόδιων πηγών ήταν ότι η εν λόγω πληροφορία έχει διαβαθμισμένο χαρακτήρα.
Κατά την πρώτη φάση, καταργήθηκαν τέσσερα στρατόπεδα στον Εβρο («ΚΑΠΕΤΑΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΜΑΤΣΙΑΝΗ», «ΕΦ. ΑΝΘΛΓΟΥ (ΠΖ) ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΖΑΧΟΥ», «ΑΝΘΛΓΟΥ (ΠΒ) ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ», «ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΑΜΠΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ»), ενώ συγχωνεύθηκαν έξι Μονάδες και δύο Τάγματα Εθνοφυλακής.
