Το 2024 υπήρξε μια χρονιά καταιγιστικών εξελίξεων για τον ΣΥΡΙΖΑ, με την πολιτική του διαδρομή να θυμίζει τρικυμιώδες ταξίδι. Το κόμμα που άλλοτε βρισκόταν στην κορυφή της πολιτικής σκηνής της χώρας, βιώνει την αποδόμηση της ταυτότητάς του, την απώλεια της ηγετικής του θέσης και την αναζήτηση νέων δρόμων για να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο του. Η πολιτική ωρίμανση που απαιτούσε το νέο περιβάλλον αποδείχθηκε περίπλοκη υπόθεση, καθώς τα ενδοκομματικά ρήγματα και οι ισχυρές αντιθέσεις οδήγησαν σε ραγδαίες εξελίξεις.
Οι δέκα ημερομηνίες που ακολουθούν καταγράφουν τις στιγμές-σταθμούς της εσωτερικής κρίσης και των ανατροπών που καθόρισαν την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ το 2024.
Σάββατο 17 Φεβρουαρίου
Η αιφνιδιαστική πρωτοβουλία του Στέφανου Κασσελάκη να απευθυνθεί δια των social media στα μέλη του isyriza παραθέτοντας ένα ερωτηματολόγιο θέσεων και ιδεών εκλήφθη ως εσωκομματικό «πραξικόπημα». Του χρεωνόταν από πρωτοκλασάτα στελέχη της «παλαιάς φρουράς» ότι παρέκαμπτε κάθε άλλο όργανο και καταστρατηγούσε το ψηφισμένο καταστατικό του κόμματος.
Ο τότε πρόεδρος ζητούσε απαντήσεις σε ταυτοτικά ζητήματα (δομή, κατεύθυνση, όνομα, λογότυπο) και οι αντιδράσεις υπήρξαν σφοδρές εξαιτίας της αυθαιρεσίας που έλεγαν πως επιδείκνυε. Εκείνη την ημέρα η περίοδος χάριτος που είχε κερδίσει μετά το διήμερο της ΚΟ στις Σπέτσες θα έληγε απότομα και, όπως αποδείχθηκε, οριστικά. Ουδείς θα του δικαιολογούσε έκτοτε οποιαδήποτε παρέκκλιση από τις κατευθυντήριες γραμμές του κόμματος.
Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου
Σχεδόν οκτώ μήνες είχε να παρέμβει στα εσωκομματικά του ΣΥΡΙΖΑ ο Αλέξης Τσίπρας, όσο το χρονικό διάστημα από την παραίτησή του. Ως τότε διατηρούσε αποστάσεις σχεδιάζοντας το rebranding του. Όταν πλέον αποφάσισε να διακόψει την αφωνία του και να μιλήσει, η ανάμειξή του προξένησε αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Ακριβώς πριν από την έναρξη των εργασιών του 4ου Συνεδρίου ο πρώην πρωθυπουργός ζήτησε νέα προσφυγή στη βάση και επικαιροποίηση ή ανατροπή του αποτελέσματος του Σεπτεμβρίου. Ο Στέφανος Κασσελάκης αποδέχθηκε το challenge και ζήτησε αντίπαλο, η Όλγα Γεροβασίλη σήκωσε το γάντι την επομένη και το κλειστό του Τάε Κβον Ντο μετατράπηκε σε αρένα.
Φάμελλος, Παππάς και Γ. Τσίπρας αντιπρότειναν ακύρωση εκλογών και επί της ουσίας μια μορφή ενισχυμένης εποπτείας του προέδρου (Εκτελεστικό Συμβούλιο) τουλάχιστον ως τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου. Μέσα σ’ ένα χάος η έγκριση των συνέδρων παράτεινε τις εξελίξεις, αλλά η ισορροπία θα ήταν εφεξής αδιανόητα εύθραυστη.
Κυριακή 9 Ιουνίου
Οι ημέρες νηνεμίας είχαν περάσει ανεπιστρεπτί κι η εσωκομματική θαλασσοταραχή επανήλθε τόσο απότομα όσο και ραγδαία.
Είναι αλήθεια πως ο ΣΥΡΙΖΑ άγγιξε το 15% στις Ευρωεκλογές, εκλέγοντας τέσσερις αντιπροσώπους ενόσω κάποιες μετρήσεις τον έδειχναν σε μονοψήφιο, και διατήρησε τη δεύτερη θέση στην πυραμίδα της χώρας παραμένοντας πάνω από το (ελαφρώς ανεβασμένο) ΠαΣοΚ. Από την άλλη όμως έχασε σχεδόν τρεις ποσοστιαίες μονάδες πέφτοντας από το 17.83% στο 14.92%, δεν καρπώθηκε στο ελάχιστο την κυβερνητική φθορά και η αμφισβήτηση για την απήχηση του Στέφανου Κασσελάκη στους ψηφοφόρους ξύπνησε από τη σύντομη «χειμερία νάρκη» και ζωντάνεψε εντός λίγων ημερών.
Την επομένη κιόλας της ευρωκάλπης και με τον στόχο της διατήρησης των δυνάμεων να μην έχει επιτευχθεί, άρχισε ν’ αναπαράγεται η συζήτηση για την επάρκεια του Στ. Κασσελάκη και κατά πόσο έχει τη δυνατότητα διείσδυσης σε πιο πλατιές μάζες του κεντροαριστερού χώρου. Οι αμφιβολίες για τον καταρτισμό του ψηφοδελτίου και οι ξαφνικές εσωτερικές εκκαθαρίσεις άνευ οποιασδήποτε συναίνεσης είχαν επιδράσει στη συμπύκνωση όσων αιωρούνταν ως τότε στην ατμόσφαιρα.
Δευτέρα 24 Ιουνίου
Μετά από δύο εβδομάδες ο Στέφανος Κασσελάκης ένιωθε πλέον πως βάλλεται από παντού κι έψαχνε τρόπους υπεράσπισης της βραχύβιας προεδρίας του. Ήθελε η θητεία του να μην είναι αλλά και να λανσάρεται ως χρηστή.
Οι αναπάντεχες υπόνοιες που άφησε για ύπαρξη «μαύρων ταμείων» επί εποχής Αλέξη Τσίπρα και ο τρόπος που ο ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης θέλησε να τον προστατεύσει άγγιξαν πάρα πολύ ευαίσθητες χορδές. Αυτομάτως όμως άνοιξε ένα νέο και σκληρό μέτωπο του οποίου οι συνέπειες ήταν απρόβλεπτες.
Ο προκάτοχός του και πρώην πρωθυπουργός δεν θα ανεχόταν έκτοτε το οτιδήποτε που θα έβλαπτε την εικόνα του. Είχε ήδη προλάβει μέσα από τη δημόσια σφαίρα του νεοσυσταθέντος Ινστιτούτου του να προβάλει την αντίθεσή του σε προεδρικούς χειρισμούς με τους οποίους δεν ταυτιζόταν επ’ ουδενί.
Πέμπτη 25 Ιουλίου
Η ημέρα που ο Στέφανος Κασσελάκης πυρπόλησε τη σχέση του με τον Παύλο Πολάκη είχε πλέον φτάσει. Δεν είναι τυχαίο πως οι «παροικούντες» την Κουμουνδούρου περιέγραψαν τη διαγραφή του βουλευτή Χανίων από την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ ως ένα μοιραίο λάθος και την αρχή του τέλους του στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ.
Η απόφαση υπήρξε κεραυνοβόλα και ανεπεξέργαστη και, μολονότι συνοδεύτηκε από εκ των υστέρων εκφράσεις αγάπης, τσαλαπάτησε το θιγμένο «υπερεγώ» του Π. Πολάκη που είχε χαρακτηρίσει σκηνοθετημένο το εις βάρος του σκηνικό με την Αθηνά Λινού μετά από επίθεση που είχε εξαπολύσει σε συνεργάτιδα του Α. Γεωργιάδη στη Βουλή.
Ήδη από την επομένη άρχισε ένας ανένδοτος αγώνας για την αποδόμηση του προφίλ του αμερικανοθρεμμένου πολιτικού τον οποίο τόσο είχε στηρίξει και δικαιολογήσει κατά το πρώτο πεντάμηνο της προεδρίας του. Τον είχε ήδη αποκηρύξει ως ιδανικό ηγέτη και φρόντισε να το εκφράσει πολύ σύντομα.
Ο Στ. Κασσελάκης είχε πιάσει εξ απήνης πολλούς από την ΚΟ και δίχασε με την απόφασή του δεδομένου πως στο παρελθόν είχαν δοθεί πιο σοβαρές αφορμές.
Ύστερα από την επίσης απροειδοποίητη αλλαγή στην προεδρία της ΚΟ (Νίκος Παππάς αντί Σωκράτη Φάμελλου) ο τότε αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ άπλωσε κλαδί ελαίας στον Π. Πολάκη, καθώς είχε προηγηθεί η διαγραφή Λινού. Ωστόσο ο σκληροπυρηνικός Κρητικός βουλευτής είχε ήδη κηρύξει «βεντέτα» μαζί του και παρά τη λήξη της «εξορίας» του και την επανένταξή του στην ΚΟ δεν συμβιβάστηκε στο ελάχιστο.
Σαββατοκύριακο 7-8 Σεπτεμβρίου
Ο ερχομός του φθινοπώρου επεφύλασσε στον Στέφανο Κασσελάκη όχι μόνο κάποια σποραδικά πρωτοβρόχια, αλλά μια σαρωτική καταιγίδα που άλλη δεν είχε ξαναζήσει η μεταπολιτευτική ζωή της χώρας. Η πρόταση μομφής κατά εκλεγμένου προέδρου κοινοβουλευτικού κόμματος ήταν μια πρωτόγνωρη συνθήκη που όμως επιβεβαίωνε περίτρανα το βαθύ ρήγμα στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.
Την ώρα που ο ομογενής πολιτικός προετοίμαζε ανατρεπτικές αλλαγές στο καταστατικό και στη δομή του κόμματος, η Κεντρική Επιτροπή -ως το ανώτερο κατευθυντήριο όργανο- τον έπαυε από τα καθήκοντά του. Ο ίδιος είχε πιστέψει ότι ελέγχει ακόμη την πλειοψηφία, έχοντας χτίσει τις απαιτούμενες συμμαχίες, και στην ομιλία του αρνήθηκε την προσφυγή στην κάλπη.
Εκ του αποτελέσματος αποδείχθηκε ότι η εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του από διάφορες πτέρυγες είχε αρθεί όπως επικυρώθηκε από την έκβαση της ψηφοφορίας κι αφότου μεσολάβησε μια νύχτα συνεννοήσεων και διαβουλεύσεων.
Η ομάδα των 87, ταυτισμένη με τις σκέψεις του Αλ. Τσίπρα, είχε από καιρό διαρρεύσει τις προθέσεις αμφισβήτησης του προέδρου και σταδιακά φρόντισε να διευρύνει την επιρροή της στην ΚΕ. Χρειάστηκε φυσικά να βρει υποστήριξη στην ολιγομελή αλλά ανέκαθεν συμπαγή ομάδα Πολάκη προκειμένου να εξασφαλίσει πως η πρόταση μομφής θα υπερψηφιστεί εν τέλει από μια μαζική πλειοψηφία που επί της ουσίας άνοιξε στον Στ. Κασσελάκη την πόρτα της εξόδου από την Κουμουνδούρου.
Σάββατο 12 Οκτωβρίου
Αν όντως ήθελε ή όχι ο Στέφανος Κασσελάκης να είναι εκ νέου υποψήφιος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς οι απόψεις επί αυτού διίστανται ως σήμερα, είναι ένα ερώτημα που δεν θ’ απαντηθεί σύντομα. Αποδεδειγμένα πάντως δεν ήταν ένα πολιτικό πρόσωπο που τύγχανε της αποδοχής των κομματικών οργάνων.
Ούτε ήταν ευπρόσδεκτος στη νέα εκλογική διαδικασία που είχε δρομολογηθεί μετά την έκπτωσή του. Η θέσπιση από την Κεντρική Επιτροπή επιπλέον κριτηρίων για την έγκριση των υποψηφιοτήτων ευνόησαν τον αποκλεισμό του πρώην προέδρου από την προεδρική κούρσα.
Ο Στ. Κασσελάκης έσπευσε να προλάβει τη διορία και να καταθέσει το «πόθεν έσχες» του προς δημοσιοποίηση παράλληλα με την αίτηση των 30 υπογραφών. Μόνο που μετά τη διαρροή στοιχείων του στον Τύπο κρίθηκε πως παραβίασε μία από τις προϋποθέσεις διεκδίκησης της ηγεσίας: του σεβασμού των οργάνων και των αποφάσεών τους.
Από τη μία ο 36χρονος πολιτικός δεν ήθελε ν’ αναγνωρίσει την ισχύ τους. Από την άλλη αντέδρασε με εξώδικη διαμαρτυρία προς το κόμμα για το γεγονός πως τα προσωπικά δεδομένα του εμφανίστηκαν σε πολιτική εφημερίδα πριν από των αντιπάλων του.
Η αναπάντεχη αυτή ενέργειά του λειτούργησε ως η θρυαλλίδα των εξελίξεων, καθώς η Κουμουνδούρου έσπευσε να αυτοπροστατευτεί και να διαφυλάξει τη φήμη της. Τη στιγμή που Απ. Γκλέτσος, Π. Πολάκης, Σωκρ. Φάμελλος και Νικ. Φαραντούρης λάμβαναν το «πράσινο φως», για τον πρώην πρώην αρχηγό η ΚΕ έθετε βέτο με ονομαστική αναφορά μάλιστα, διότι επιδείκνυε διαρκώς αντικομματική συμπεριφορά που υπερέβαινε τις «κόκκινες γραμμές» και εξέθετε συνολικά τον ΣΥΡΙΖΑ συγκροτώντας παράλληλο εξωκομματικό μηχανισμό (odikosmassyriza). Το ίδιο βράδυ ο Στέφανος Κασσελάκης έδινε ραντεβού με τους υποστηρικτές του στο Συνέδριο.
Παρασκευή 8 Νοεμβρίου
Όσα συνέβησαν από το μεσημέρι ως το βράδυ τόσο εντός αλλά κυρίως εκτός του πολυχώρου ψυχαγωγίας στο Γκάζι δεν παρέπεμπαν ακριβώς σε παραδοσιακό συνέδριο κόμματος. Ούτε καν ενός τόσο έκτακτου κι απροετοίμαστου. Μια διαδικασία που επρόκειτο ν’ αρχίσει νωρίς το απόγευμα και να διαρκέσει τρεις ημέρες μετατράπηκε αφενός μεν σ’ ένα επικοινωνιακό παιχνίδι αφετέρου δε σ’ ένα οριστικό ξεκαθάρισμα εκκρεμών λογαριασμών.
Ο Στέφανος Κασσελάκης δεν εισήλθε ποτέ στον χώρο της συνεδρίασης, θριαμβολογώντας στα πέριξ, οι εκατοντάδες υποστηρικτές του διαδήλωναν επί της Ιεράς Οδού αποθεώνοντάς τον και όλοι εκείνοι που απέκτησαν εν τέλει πρόσβαση συνεδρίασαν σ’ ένα ψυχροπολεμικό περιβάλλον με αντεγκλήσεις, εκρήξεις, κατηγόριες και λεκτικές απειλές.
Τα σοβαρά επεισόδια δεν αποφεύχθηκαν, ενόσω το σώμα του ανώτατου οργάνου επικύρωνε, υπό την αμφισβήτηση της αντιπολιτευτικής πλευράς, τον «εξοστρακισμό» του πρώην προέδρου. Εν παραλλήλω όμως τού «επέτρεπε» τιμή και δόξα να προχωρήσει στην ίδρυση δικού σχηματισμού, το οποίο λίγες εβδομάδες μετά θα έπαιρνε ολοκληρωτική μορφή.
Ήταν η αρχή του τέλους μιας τρίτης διάσπασης εντός δωδεκαμήνου για τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος άρχισε να φυλλοροεί από βουλευτές, στελέχη οργάνων και εκατοντάδες μέλη της βάσης ανά την επικράτεια. Η συγκράτηση δυνάμεων ήταν ένα στοίχημα για την επόμενη ηγεσία – όποια κι θα ήταν αυτή.
Πέμπτη 21 Νοεμβρίου
Στις 24 Νοεμβρίου ο ΣΥΡΙΖΑ θα εξέλεγε νέο αρχηγό χωρίς να είναι η αξιωματική αντιπολίτευση εντός Βουλής. Εντός δεκαημέρου η Κοινοβουλευτική Ομάδα υπέστη τέτοια αιμορραγία που από τους 35 βουλευτές κατρακύλησε στους 29 και παραχώρησε όλα τα προνόμια του ρόλου της στο ΠαΣοΚ. Ήταν πρώτος ο Πέτρος Παππάς (Κιλκίς) που ανεξαρτητοποιήθηκε, προτού η τριάδα των Ραλλίας Χρηστίδου (Νότιος Τομέας Αθήνας), Αλέξανδρου Αυλωνίτη (Κέρκυρα) και Κυριακής Μάλαμα (Χαλκιδική) προσφύγει στην ίδια ακριβώς κίνηση ως απάντηση στις διαδικασίες που είχαν εφαρμοστεί κατά το συνέδριο.
Επί μια εβδομάδα ο ΣΥΡΙΖΑ ισορροπούσε σ’ ένα τεντωμένο σχοινί αλλά τίποτα δεν παρέπεμπε πως θ’ αντέξει χωρίς να πέσει. Τα χέρια που γκρέμισαν τον ΣΥΡΙΖΑ από τη θέση του και του αφαίρεσαν τον ρόλο που κουβαλούσε από τις εκλογές του 2023 ήταν της Θεοδώρας Τζάκρη (Πέλλα) και Γιώτας Πούλου (Βοιωτία). Από κοινού οι δύο βουλεύτριες κατέθεσαν την επιστολή ανεξαρτητοποίησης και συνυπέγραψαν μια ιστορική ανατροπή, δεδομένου πως ποτέ στο παρελθόν δεν είχε σημειωθεί κάτι αντίστοιχο άνευ μεσολάβησης εθνικής κάλπης.
Η ανάδειξη του Σωκράτη Φάμελλου στη θέση του προέδρου δεν διέκοψε το κύμα αποχωρήσεων, καθώς ο Γιάννης Σαρακιώτης, ο Ευάγγελος Αποστολάκης και η Ράνια Θρασκιά αποσχίστηκαν επίσης από την ΚΟ, προτιμώντας γι’ αρχή τη δεξαμενή των ανεξάρτητων. Η διεύρυνση του ντόμινο δεν έχει, ούτε θα πρέπει να, αποκλειστεί εφεξής παρά τις απόπειρες συσπείρωσης προκειμένου η νέα ηγεσία να κερδίσει τον χρόνο που θέλει και να εφαρμόσει σταδιακά το σχέδιό της.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει χωριστεί σε… 2024 κομμάτια και το 2025 αναζητά την επανασυγκόλληση του παζλ, όπως αναφέρει το Βήμα.
